Հայ Բառարանագրութիւն

Հայ բառարանագրութիւն, կը կոչուի ժամանակի ընթացքին հայերէնի թարգմանական (երկլեզուեան ու բազմալեզուեան), բացատրական, դիցաբանական, եզրութաբանական, դարձուածաբանական, արմատական եւ այլ նպատակներու ու կարգի բառարաններու կազմելը:[1]

Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Արամեան Լեզուին Գանձէ Հայերէն Քերականութեան Գիրքը Լատիներէնով, որ ունի 40-էջնոց բառացանկ (1711, Ամսթերտամ)

Բառարանագրութիւնը սկզբնաւորուած է Ք․ա․ երրորդ հազարամեակին՝ Միջագետքի մէջ, շումըրներու կողմէ:[2]

Ոսկեդարեան շրջանին՝ Է. դարին հայ գրականութեան ծնունդին, ոչ մէկ հայկական բառարանագիտական աշխատանք գոյութիւն ունէր: Զ-Ժ դարերուն իմաստասիրական, բնախօսական եւ այլ բառեր յայտնուեցան՝ իրենց բացատրութիւններով: Այս ժամանակէն մնացած է հայատառ յունարէն բառացանկ մը եւ լատին-հայերէն բառացանկ մը՝ հայերէն բառերու նաեւ լատինատառ գրութեամբ, որոնցմէ ոչ մէկը այբբենացուած չեն:[3]

ԺԱ-ժԶ դարերուն հայ բառարանագիտութիւնը կը սկսի զարգանալ: Հայերէն առաջին յայտնի բառարանը Արիստակես Գրչի ուղղագրական բառարանն է՝ «Գրչութեան Արուեստ» Կոչուող Երկը», որ գրուած է ԺԲ դարուն:[2]

Ժէ-ի դարերուն մատենակից բառարաններէն բացի, երկրագունդի 45 հայագիտական կենդոններուն մէջ աւելի քան 280 հայագէտներ հրատարակած են 320 բառարան: Առաջին հայերէն տպագիր բառարանը եղած է Ֆրանչիսքո Ռիւոլայի հայերէն-լատիներէն բառարանը, որ լոյս տեսած է 1621 թուականին: Սակայն ըստ արդի գիտութեան հայ բառարանագրութեան հայրը կը համարուի Վենետիկի Մխիթարեան Միաբանութեան հիմնադիր Մխիթար Սեբաստացին, ով 1749-ին հրատարակած է «Բառգիրք Հայկազեան Լեզու» առաջին հատորը, ապա 1769 թուականին՝ երկրորդ հատորը: ԺԹ դարու 80-ական թուականներուն Կ. Պոլիսը կը դառնայ հայ բառարանագիտութեան կեթրոն: Միայն 1880 - 1914 թուականներուն Կ. Պոլսու մէջ կը հրատարակուին եւ կը վերահրատակուին 49 բառարան: 20-րդ դարու վերջին կիսուն միայն Երեւանի մէջ լոյս տեսած է 63 բառարան:[4]

Տպագիր Հայերէն Բառարաններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

հայերէն բառարաններու առաջին հրատարակութիւններու ցանկ
Անուն Բառայօդուածներ Հրատարակման
տարի
Հեղինակ(նէր) Հրատարակիչ/տպարան Վայր Բացատրութիւն
Բառգիրք հայոց
(Dictionarium Armeno-Latinum)
1621 (ԱՅ. հրատարակութիւն)
1633 (Բ. հրատարակութիւն)
Ֆրանչիսքո Ռիւոլայ Քոլեջիում Ամբրոսիանում
(Collegium Ambrosianum)
Փարիզ Առկայ է առցանց
Բառգիրք Լատինացուոց եւ հայոց ի վերայ Աստուածաշունչ եւ ժամակարգութեան գրոց հայոց եկեղեցւոյն
(Dictionarium Latino-Armenum super sacram scripturam, et libros divini officii ecelesiae armenae)
1695 Աստուածատուր Ներսէսովիչ Սուրբ Ժողով Տարածման Հաւատոյ (Sacra Congregatio de Propaganda Fide) Հռոմ Առկայ է առցանց
Բառգիրք Հայոց արարեալ ի Ս. Էջմիածին, Երեմիա վարդապետի շուրջ 10,000 բառ 1698 (ԱՅ. հրատարակութիւն) Երեմիա Մեղրեցի Սարգիս Եւդոկիացի Սահեթտշի Լիւոռնո Առկայ է առցանց (անբեռնելի)
Արամեան լեզուին գանձ (Thesaurus linguae Armenicae antiquae et hodiernae) 1711 Joachim J. Schroeder (Եօհան Եօախիմ Շրեօտըր) Amstelodami Հայերէնի քերականութեան գիրք է լատիներէնով եւ ունի 40 էջնոց հայերէն բառարան ետեւը: Հասանելի է առցանց Google Books ի միջոցաւ
Dictionarium novum latino-armenum expraecipuis armeniane linguae scriptoribus concinnatum (Բառգիրք հայկական լեզուի) 1714 Jacobus Villotte (Ժաք Վիլոթ) Սուրբ Ժողով Տարածման Հաւատոյ (Sacra Congregatio de Propaganda Fide) Հռոմ լատիներէն-հայերէն
Դուռն քերականութեան եւ բառգիրք 1727 Մխիթար Սեբաստացի Անտօն Բորտոլի Վենետիկ արդի արեւմտահայերէնի առաջին քերականութիւն,
հայերէն եւ թուրքերէն՝ հայատառ ուղղագրութեամբ
Բառգիրք հայոց 10,000 բառ 1728 (Բ. հրատարակութիւն) Երեմիայ Մեղրեցի Կոստանդնուպոլիս
Գիրք սահմանաց եւ բառարան 1749 Արսեն Դպիր Յովհաննէս Կոստանդնուպոլիս առաջին հայերէն հանրագիտարան
Բառգիրք հայկազեան լեզուի հատոր ԱՅ՝ 37000 1749 (ԱՅ հատոր)
1769 (Բ հատոր)
Մխիթար Սեբաստացի Անթօնի Պորթոլի Վենետիկ Ընհդանուր կը պարունակէ վեց տարբեր բառարան երկու հատորի մէջ: Առցանց (անբեռնելի)` Հատոր ԱՅ եւ Հատոր Բ
Գիրք որ կոչի սաւիղ լեզուագիտեան մօտ 2000 - 2500 1788 Գրիգոր Խալդարեանց, Կ. Սարաֆեան Գրիգոր Խալդարեանց Սանկտ Պետերբուրգ ռուս-հայերէն, հայ-ռուսերէն
Բժշկարան համառօտ եւ բառարան 1793 Պետրոս Քալանթարեան Սուրբ Խաչ վանքի տպարան Նոր Նախիջեւան Առկայ է առցանց (անբեռնելի)
Բառարան 1794 Պողոս Թորոսեան Թիւրիկեցի Սբ. Խաչ վանքի տպարան Նոր Նախիջեւան թուրքերէն եւ հայերէն. առկայ է առցանց (անբեռնելի)
Հայ-լատին բառագիր ԺԸ դար Ստեփանոս Ռոշքեան
Բառարան յիտալական Լեզուէ ի Հայ եւ ի Տաճիկ բարբառ (Dizionario Italiano-Armeno-Turco) 1804 մանուէլ Ջախջախեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ
Ռուս-հայերէն բառարան 9000 1821 Հ. Ալամդարեան Մոսկուայ Առկայ է առցանց Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine.
Բառարան անգղիերէն եւ հայերէն 1821 հայր Յարութիւն վարդապետ Աւգերեան Վենետիկ Առկայ է առցանց
Բառարան հայերէն եւ անգղիական 1825 Հայր Յարութիւն վարդապետ Աւգերեան Վենետիկ
Բառարան պարսկերէն ըստ կարգի հայկական այբուբենից 30000 1826 Գէորգ Դպիր Պալատցի Կոստանդնուպոլիս առաջին պարսկերէն-հայերէն բառարան[1]
Յամառօտ Բառարան Յիտալականէ ի հայ եւ ի տաճիկ (Nuovo dizionario italiano-armeno-turco) 1829 Հայր Մանուէլ վարդապետ Ջախջախեան Մխիթարեան գործարան Վենետիկ
Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի (Նոր Հայկազեան, բառարան երկհատոր) 57000 1836-1837 Գաբրիէլ Աւետիքեան, Խաչատուր Սիւրմէլեան, Մկրտիչ Աւգերեան Մխիթարեան տպարան ի Սրբոյն Ղազարու Վենետիկ հայերէնէ հայերէն, լատիներէն եւ իւնարէն, Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Բառգիրք ի բարբառ հայ եւ իտալական (երկհատոր) 1837 Մանուէլ Ջախջախեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ հայերէնէ հայերէն եւ իտալերէն: Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով: Նաեւ ներբեռնելի` ԱՅ հատոր եւ Բ հատոր
Բառարան 'ի հայկական լեզուէ 'ի ռուսաց բարբառ 1838 Ալէքսանտր Մակարեան Խուդաբաշխեանց Լազարեան Ճեմարան Մոսկով Երկու հատորով: Առցանց հասանելի է Բաւարիայի Պետական Գրադարանի կ'ողմէ այստեղ:
Բառգիրք ի գաղղիականէ ի հայ եւ ի տաճիկ բարբառս (Dictionnaire franջais-armռnien-turc) 1840 Հայր Յարութիւն վարդապետ Աւգերեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ
Բարգիրք Հայկազեան Լեզուի 1844 (ԱՅ հատոր)
1846 (Բ հատոր)
Գրիգոր Փէշտիմալճեան տպարան Պօղոսի Արապեան Ապուչեխցւոյ Կոստանդնուպօլիս
Առձեռն Բառարան Հայկազնեան Լեզուի
(ԱՅ հրատարակութիւն)
1846 Հայր Մկրտիչ Աւգերեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ
A vocabulary of words used in modern Armenian but not found in the ancient Armenian lexicons 6,000 1847 Elias Riggs W. Griffitt Զմիւռնիայ Հայերէն-անգլերէն: Առաջին աշխարհաբար բառարաններէն մէկը: Կը ներառնէ թրքերէնէ փոխառէալ բառեր: Առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Յամառօտ բառարան ի պէտս նորավարժից 1859 Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ
Բառգիրք հայ-գաղղիարէն 1861 (վերահրատարակուած է 1872, 1881, 1893, 1972) Ամբրոսիոս Գալֆայեան Գրավաճառանոց Լ. Հաշէթի Փարիզ Հասանելի է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Առձեռն Բառարան Հայկազնեան Լեզուի
(Բ հրատարակութիւն)
56,410 բառ 1865 Հայր Գրիգոր Ճէլալեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ (ԱՅ հրատարակութեան վրայ աւելցուած է 5000 բառ): Առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Բառարան անգղիարէն եւ հայերէն 1868, II տպագրութիւն Յարութիւն Վարդապետ Աւգերան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ Առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Բառգիրք եաշխարհաբառէ է գրաբառ 1869 Գերապայծառ Եդուարդ Հիւրմիւզեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ
Ռուս-հայերէն բառարան 1870 Ռափայել Պատկանեան Պետերբուրգ
Ժողովածու օտարազգի բառերի, նոր-նախիջեւանցոց լեզուի մէջ մտած 1870 Ռափայել Պատկանեան Պետերբուրգ
Երեքլեզուեան բառագիրք գաղղիերէն-հայերէն-տաճկերէն 1871 (Բ. տպագրութիւն) Հայր Սրապիոն վարդապետ Էմինեան Մխիթարեան տպարան Վիեննայ Առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Բառարան 'ի ռուսաց լեզու 'ի հայ 1876 (2-րդ հր.) Գաբրիէլ Երեցփոխեանց Թիֆլիս Առկայ է առցանց
Նոր բառգիրք հայ-անգլիարէն 1875-79 Հայր Մատաթէայ Վարդապետ Պետրոսեան Մխիթարեանց տպարան Վենետիկ Առցանց եւ որոնելի ըստ գլխաբառերու: Նաեւ է այստեղ
Բառարան սուրբ գրոց հանդերձ պատկերոք 1881 Յակոբ ԱՅ. Պօյաճեան Կոստանդնուպոլիս Աստուածաշնչի բառարան, առկայ է առցանց
Բառգիրք ի գաղղիերէն լեզուէ ի հայերէն 1884 Նորայր Բիւզանդացի Տպարան ԱՅ. Յ. Պօյաճեան Կոստանդնուպոլիս Ֆրանսերէն-հայերէն բառարան, առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով: Նաեւ ներբեռնելի այստեղ
Առձեռն բառագիրք հայերէն-լատիներէն ի պէտս դպրոցաց (Manuale lexicon Armeno-Latinum ad usum scholarum) 1887 Եօւհաննէս վարդապետ Միսքճեան Սուրբ Ժողով Տարածման Հաւատոյ (Sacra Congregatio de Propaganda Fide) Հռովմ
Երեքլեզուեան ընդարձակ բառարան տաճկերէն-հայերէն-գաղղիերէն 1888 Միհրան Աբիկեան Կոստանդնուպոլիս Առկայ է առցանց
Բառարան ֆրանսերէնէ հայ աշխարհիկ 1889 (ԱՅ. հրատարակութիւն) Մեսրոպ Նուպարեան Կոստանդնուպոլիս
Բառագիրք գերմաներէնէ-հայերէն 1889 Աւետիք Կոյլաւեան (Կոյլաւ) Մխիթարեան Վիեննայ
Ընդարձակ բառարան տաճկերէն-հայերէն 1891 Միհրան Աբիկեան Կոստանդնուպոլիս Առկայ է առցանց
Բառգիրք արուեստից եւ գիտութեանց եւ գեղեցիկ դպրութեանց 1891-1892 Հայր Մանուէլ Քաջունի Սուրբ Ղազարի տպարան Վենետիկ Ֆրանսերէն-հայերէն հանրագիտական բառարան: Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով: Ունի նաեւ հայերէն-ֆրանսերէն յամառօտ բառգիրք գիտութեանց եւ արուեստից եւ գեղեցիկ դպրութեանց որ նաեւ որոնելի է գլխաբառերով:
Բառարան ֆրանսերէնէ հայ աշխարհիկ 1892 (Բ. բարելաւուած հրատարակութիւն) Մեսրոպ Նուպարեան Կոստանդնուպոլիս
Նոր բառգիրք հայերէն լեզուի մօտ 60000 1892 Սիմոն Գաբամաճեան Կոստանդնուպոլիս
Առեռն բառագիրք հայերէն-գաղղիերէն 1893 Կ'ոմիտաս ԱՅ. Ոսկեան Յ. Մատթէոսեան Կոստանդնուպոլիս
Առձեռն բառագիրք լատիներէն-հայերէն ի պէտս դպրոցաց (Manuale lexicon latino-armenum) 1893 Եօւհաննէս վարդապետ Միսքճեան Սուրբ Ժողով Տարածման Հաւատոյ (Sacra Congregatio de Propaganda Fide) Հռովմ
Գործնական բառարան տակերէնէ հայերէն 1893 Միհրան Աբիկեան Կոստանդնուպոլիս Առկայ է առցանց
Հայբուսակ կամ հայկական բուսաբառութիւն աւելի քան 3400 1895 Ղեւոնդ Ալիշան Մխիթարեան տպարան Վենետիկ Առկայ է առցանց
Գիտական բառգրքոյկ 1895 Միհրան Աբիկեան Կոստանդնուպոլիս Առկայ է առցանց
Բառարան ֆրանսերէնէ հայերէն 1896 (ԱՅ. հրատարակութիւն) Եղիայ Տեմիրճիպաշեան Կոստանդնուպոլիս Առկայ է առցանց
Նոր բառգիրք պատկերազարդ ֆրանսահայ 1900
1909-1910 (Բ. հրատարակութիւն)
Գուիտոն Լուսինեան (Ամբրոսիոս Գալֆայեան) Փարիզ Երկհատոր
Առձեռն բառարան հայերէն-անգղիերէն 1902 Մ. Գ. Մինասեան Կոստանդինուպոլիս
Թուրքերէնէ փոխառէալ բառերը Պօլսի հայ ժողովրդական լեզուին մէջ համեմատութէամբ Վանի, Ղարաբաղի եւ Նոր-նախիջեւանի բարբառներուն 4,200 փոխառէալ բառ 1902 Հրաչէայ Աճառեան Լազարեան Ճեմարան Արեւելեան Լեզուաց Մոսկուա-վաղարշապատ Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Պատկերազարդ բնաշխարհիկ բառարան 1903, 1905 Հայր Սուքիաս Էփրիկեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ Երկու հատոր (երրորդ հատորը չէ տպուած հեղինակի մահի պատճառաւ)
Բառգիրք Արարատեան բարբառի Մօտ 5000 բառ ու ոճ 1903 Տիգրան Նաւասարդեանց Տպարան Մովսէս Վարդանեանցի Տփխիս
Գործնական Բառարան Հայերէն-անգղիերէն 1905 Զ. Տ. Ս. Փափազեան Տպագրութիւն Յ. Մատթէոսեան Կոստանդինուպոլիս Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով (ուրիշ տարբերակ մըն ալ այստեղ)
Լիակատար բառարան ռուսերէնից հայերէն 1906 Յարութիւն Դաղբաշեան Թիֆլիս Առկայ է առցանց
Հանրագրութիւն 1907 Աթանաս Տիրոյեան Մխիթարեան տպարան (Սուրբ Ղազար) Վենետիկ
Մեծ բառարան հայերէնէ օսմաներէն 1907 Պետրոս Զեկի Կարապետեան Կոստանդնուպոլիս
Նոր բառարան անգլիերէնէ հայերէն (A Dictionary English and Armenian) 1907 (Բ. տպագրութիւն) պրոֆ. Վ.Յ. Յակոբեան Կոստանդնուպոլիս
Բառարան անգղիերէն, հայերէն եւ հայատառ թուրքերէն 1908 (Բ. տպագրութիւն) Մ. Գ. Մինասեան Հրատարակիչ Եղիայ Մալխասեան Կոստանդնուպոլիս
Հանրամատչելի բառարան օտարազգի բառերի եւ գործածութեան մէջ մտած մտքերի ու դարձւածքների 1908 ԱՅ. Տէր-Ղազարեան Տպարան «էպօխաէ Թիֆլիս Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Նոր Բառագիրք Հայերէն Լեզուի 1910 (Բ. հրատարակութիւն) Սիմոն Գաբամաճեան Տպագրութիւն Ռ. Սագաեան Կոստանդինուպոլիս Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Պատկերազարդ Գործնական Բառարան Անգլիերէնէ Հայերէն 1910 Զ. Տ. Ս. Փափազեան Տպագրութիւն Յ. Մատթէոսեան Կոստանդինուպոլիս Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Առձեռն բառարան ֆրանսերէնէ հայ-աշխարհիկ 1911 Մեսրոպ Նուպարեան Տպագրութիւն Գ. Պաղտատլեան Կոստանդնուպոլիս
Լիակատար բառարան հայերէնից ռուսերէն Մօտաւորապէս 70.000 բառ, 200.000 ոճեր, դարձուածքներ, առածներ եւ ասացուածքներ 1911 Յարութիւն Դաղբաշեան Թիֆլիս
Հայոց բառ ու բան 14,000 բառ 1912 Սահակ Ամատունի Տպարան Մայր Աթոռոյ ս. Էջմիածնի Վաղարշապատ Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Բացատրական բառգիրք - Օտարազգի բառերի եւ օտարագիր բառերի ու դարձւածքների 1912 Մարտիրոս Յարութիւնեանց Տպարան Յ. Սանոյեանցի Ալէքսանդրապօլ Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Բառարան գաղղիերէն-հայերէն-տաճկերէն 1912 (Բ. հրատարակութիւն) Հայր Սամուէլ վարդապետ Գանթարեան Սուրբ Ղազար Վենետիկ Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Մեծ բառարան օսմաներէն հայերէն 1912 Պետրոս Զեկի Կ'արապետեան Կոստանդնուպոլիս
Contributo alla Flora dell' Armenia 1912 Ներսէս Տիրացուեան Մխիթարեան տպարան Վենետիկ
Հայերէն Գաւառական Բառարան 30,000 բառ 1913 Հրաչեայ Աճառեան Լազարեան Ճեմարան Արեւելեան Լեզուաց Թիֆլիս Բառարանը հասանելի է առ ցանց եւ որոնելի է իր գլխաբառերով: Նաեւ հոս որպէս PDF:
Առձեռն բառարան հայերէն աշխարհիկ լեզուէ ֆրանսերէն (Dictionnaire portatif armenien moderne français) 1915 Գուիտոն Լուսինեան (Ամբրոսիոս Գալֆայեան), Կարապետ Բասմաջեան Գրատուն Պ. Պալենց Կոստանդնուպոլիս Բառարանը հասանելի է առ ցանց
Ընդարձակ Բառարան Անգլիերէնէ-հայերէն 1922 Փրոֆէսօր Յարութիւն Եօւհաննէս Չաքմագճեան Երան Գրատուն Պոսթըն Այս բառարանը հասանելի է առ ցանց եւ որոնելի է իր գլխաբառերով:
Ռուս-լատին-հայ բժշկագիտական բառարան 1924 Վահան Արծրունի Երեւան
Ռուս-հայերէն իրաւաբանական բառարան 1924
Ռուս-հայերէն ռազմական բառարան 1925 Մանուկ Աբեղեան Երեւան
Հայերէն-ֆրանսերէն բառարան 50000 1925 Միհրան Եօւհաննէսեան Libraire-editeur Bemen Zartarian Կոստանդնուպոլիս
Բառարան Հայերէն-գաղղիերէն 1926 Հայր Գէորգ Պայեան Սուրբ Ղազար - Մխիթարեան Տպարան Վենետիկ Այս բառարանը հասանելի է առ ցանց եւ որոնելի է իր գլխաբառերով:
Երկաթուղային տերմինների ռուս-հայերէն բառարան 1926-27
Ռուս-հայերէն բառարան շինարարական կառուցուածքների 1928
Բառարան ֆրանսերէնէ-հայերէն 1930 (Բ. հրատարակութիւն) եղիայ Տէմիրճիպաշեան Տպագրութիւն Յ. Մ. Սէթեան Կոստանդնուպոլիս 1896-ի տպագրութեան հիման վրայ բարեփոխուած: Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Ռուս-հայերէն աշխատանքային բաոարան 1931 Վ. Փոթէյեան
Բառարան պարսկերէն-հայերէն 20000 1933 գարեգին ք. Կիրակոսեան Թեհրան 1919 կազմուած՝ ուշացած հրատարակումով[5]
Հայերէն Արմատական Բառարան (Ա-է) 1927-35 Հրաչեայ Աճառեան Երեւանի համալսարանի հրատակաչութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով
Ռուս-հայերէն նոր բառարան 80000 1933-35 հեղինակների խումբ բառեր եւ դարձուածքներ
Առձեռն նոր բառարան հայերէն լեզուի 1934 Վարդան Գէորգեան Տպարան «հրազդանէ Պէյրութ
Անատոմիական տերմինաբանական բառարան 1934
Նեւրաբանական տերմիններ, ռուս-հայերէն բաոարան 1936
Բուսանունների բազմալեզու պատկերազարդ բառարան
(Illustrated Polyglottic Dictionary of Plant Names in Latin, Arabic, Armenian, English, French, German, Italian and Turkish languages)
1936 Արմէնակ Գ. Պետեւեան Argus & Papazian Presses Գահիրէ
Բառարան Գանձարան Հայերէն Լեզուի Մօտաւորապէս 16,500 բառ 1938 Յարութիւն Թ. Գայայեան Տպագրութիւն Գալֆայ Գահիրէ Հոմանիշներու բառարան մըն է: Բառարանը առ ցանց է եւ որոնելի է իր գլխաբառերով
Ռուս-հայերէն բուսաբանական տերմինների բառարան 1941
Հայոց անձնանունների բառարան (հնգհատոր) 1942 (ԱՅ հատոր)
1944 (Բ հատոր)
1946 (Գ հատոր)
1948 (Դ հատոր)
1962 (Է հատոր)
Հրաչեայ Աճառեան Երեւանի Պետական Համալսարան Երեւան Առցանց եւ որոնելի (գլխաւոր անուններով)
Հայերէն բացատրական բառարան (քառահատոր) մօտ 120000 1944-45 Ստեփան Մալխասեանց Երեւան ստուգաբանական, բառակազմական, ոճաբանական, քերականական եւ արտասանական բացատրութիւններով, հայագիտական պատմութեան ամենախոշոր բառարանը[6]:

Առկայ է առցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով

Հայ-ռուսերէն բառարան 28000 1945 - 1947 ԱՅ.Ս. Ղարիբեան, Է. Տէր Մինասեան, Մ. Գէորգեան հիմնականում ռուսերէն սովորելու նպատակով[6]
Բառարան Խ. Աբովեանի Երկերի 1947 Գ. Գասպարեան Երեւան
Ընդարձակ բառարան հայերէնէ անգլիերէն 69,800 1950 (1970, Բ. տպագրութիւն) Մեսրոպ Կ. Գույումճեան Գահիրէ Առցանց եւ որոնելի
Եւրոպական փոխառէալ բառեր հայերէնի մէջ 860 փոխառէալ բառ 1951 Հրաչէայ Աճառեան Մխիթարեան տպարան Վիեննայ Հեղինակը 1921-ին ուղարկած էր Մխիթարեանի խմբագրութեան, բայց տպուած է 1951-ին:
Լատին-ռուս-հայերէն բժշկական բառարան 1951 Մ. Աբեղեան, Լ. Յովհաննիսեան, ԱՅ. Տէր-պողոսեան հայկական ՍՍՌ ԳԱ հրատարակչութիւն Երեւան
Բառգիրք Սեբաստահայ գաւառալեզուի 1952 Կարապետ Գաբիկեան Երուսաղէմ
Բառարան հայերէն-ֆրանսերէն 1952 Մ. Յովհաննէսեան Կոստանդնուպոլիս
Երաժշտական տերմինների համառօտ բառարան 1953 Կ. Սեժենսկի, թարգ.` Ռ. Աթայեանի Հայպետհրատ Երեւան
Հայերէն Աշխարհաբար Լեզուի Լիակատար Բառարան 1954 (ԱՅ հատոր)
1957 (Բ հատոր)
Պետրոս Վարդապետ Ճիզմէճեան Տպարան Անի Հալէպ Կը պարունակէ թէ Արեւելահայ եւ թէ Արեւմտահայ բոլոր բառերը: Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Առձեռն բառարան սպաներէնէ հայերէն 1955 Հայր Յարութիւն Թէքէեան Պէյրութ
Ծիսական բառարան 1956 Մաղաքիայ Օրմանեան տպարան Կ'աթողիկոսութեան Հայոց Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Անթիլիաս
Ռուս-հայերէն սպորտային բառարան 1956 Ս.Ն. Յակոբեան Երեւան
Ռուս-հայերէն բառարան (քառահատոր) աւելի քան 100000 1954 (ԱՅ հատոր)
1956 (Բ հատոր)
1957 (Գ հատոր)
1958 (Դ հատոր)
ԳԱ Լեզուի ինստիտուտ Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչութիւն Երեւան բառեր եւ դարձուածքներ
Բառարան արաբերէն հայերէն 1960 Ժորժ Թազպազեան Պէյրութ
Ընդարձակ բառարան անգլիերէնէ հայերէն 95,900 1961 (1981, Բ. տպագրութիւն) Մեսրոպ Կ. Գույումճեան Գահիրէ Առցանց եւ որոնելի
Սայեաթ-Նովայի տաղերի բառարան 1963 ԱՅ. Քոչարեան Երեւան
Պահլաւերէն-պարսկերէն-հայերէն-ռուսերէն-անգլերէն բառարան 1965 Ռուբեն Աբրահամեան Երեւան
Հայոց լեզուի հոմանիշների բառարան 1967 Աշոտ Սուքիասեան Երեւան Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հայոց Լեզուի Նոր Բառարան 1968 (ԱՅ. հրատարակութիւն) Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան, Հրանդ Գանգրունի եւ Փարամազ Կ. Տօնիկեան Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Հրատարակչատուն Պէյրութ Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով: Երկրորդ հրատարակութիւնը՝ երկհատոր 1992-ին:
Հայ բուսաշխարհ 1968 Կարապետ Գաբիկեան Երուսաղէմ
Ռուս-հայերէն բառարան 1968 ԱՅ.Ս. Ղարիբեան Հայաստան հրատարակչութիւն Երեւան
Ժամանակակից հայոց լեզուի բացատրական բառարան (քառահատոր) 125,000 1969-1980 Հրաչեայ Աճառեանի Անուան Լեզուի Ինստիտուտ Հայկական ՍՍՀ Գիտութիւնների Ակադեմիայի Հրատարակչութիւն Երեւան Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հազար ու մէկ բառ ու բան հայոց խօսից բարբառէն 1970 Դոկտ. Էնժ. Տիրայր Ֆրունճեան Տպարան Տօնիկեան Պէյրութ Գրուած է 1969-ին Պէրլինի մէջ: Արեւտմահայերէն դարձուածքներ:
Բոյսերի անունների լատիներէն-հայերէն-ռուսերէն բառարան 1970, II լրացուած հրատ. Թ. Ծատուրեան Երեւանի համալսարանի հրատարակութիւն Երեւան
Բուսաբանական բառարան 1970 Պ. Ղանդիլեան, ԱՅ. Յովսէփեան, Լ. Պետրոսեան Երեւան
Հայերէնէ-անգլերէն Արդի Բառարան 1970 Վեր. Տիգրան Խնդրունի եւ Մարտիրոս Գուշագճեան Հրատարակչատուն Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Պէյրութ Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Անգլերէնէ-հայերէն Արդի Բառարան 1970 Մարտիրոս Գուշագճեան եւ Վեր. Տիգրան Խնդրունի Հրատարակչատուն Կ. Տօնիկեան եւ Որդիք Պէյրութ Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Կենսագրական բառարան 1973 (ԱՅ հատոր)
1981 (Բ հատոր)
1990 (Գ հատոր)
Գառնիկ Ստեփանեան Երեւան
Հայերէն ուղղագրական-ուղղախօսական տերմինաբանական բառարան 152,000 բառ 1973 Լոյս հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հայոց Լեզուի Դարձուածաբանական Բառարան 1975 Աշոտ Մուրադի Սուքիասեան, Սերգեյ Աշոտի Գալստեան Երեւանի Համալսարանի Հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով (դարձուածներով)
Ռուս-հայերէն դարձուածաբանական բառարան պարունակում է ռուսաց լեզուի շուրջ 5600 դարձուած եւ 1670 տարբերակ ու փոփոխակ 1975 Ռ.Լ. Մելքումեան եւ Պ.Մ. Պողոսեան Երեւանի համալսարանի հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Գերմաներէն-հայերէն բառարան 40,000 բառ 1976 Գրիգոր Միհրանի Անրէասեան Երեւանի համալսարանի հրատարակչութիւն Երեւան
Արդի հայերէնի բացատրական բառարան 1976 Էդվարդ Աղայեան Երեւան Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Յովհաննէս Թումանեանի գեղարուեստական երկերի բառարան 1976 Լ. Պետրոսեան Երեւան
Ռուս-հայերէն բառարան 85,000 բառայօդուած եւ շուրջ 100,000 բառ եւ դարձուածք 1977 (երկրորդ հրատարակութիւն, որ նոյնն է 1982-ի երրորդ հրատարակութեան) Արարատ Սահակի Ղարիբեան «հայաստանէ հրատարակչութիւն Երեւան Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հայերէն-Ազրպէյճաներէն բառարան 1978 Ռ. Բաղրամեան Երեւան
Բուսանունների հայերէն-լատիներէն-ռուսերէն-անգլերէն-ֆրանսերէն-գերմաներէն բառարան 1981 ռուբեն Ս. Ղազարեան Երեւանի համալսարանի հրատարակչութիւն Երեւան
Անգլերէն-հայերէն բառարան Շուրջ 30,000 բառ 1984 Հ.ԱՅ. Ասմանգուլեան եւ Մ.Ի. Յովհաննիսեան «հայաստանէ հրատարակչութիւն Երեւան Առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Բառարան հայերէնէ-սպաներէն (Diccionario Armenio-Espaրol) 36,000 բառ 1984 Հայր Յարութիւն Թէքէեան Ediciones Akian Buenos Aires
Հայ-ռուսերէն ուսումնական բառարան 16200 1986 ԱՅ.Հ. Սեկոյեան Լոյս հրատարակչութիւն Երեւան
Հայաստանի եւ յարակից շրջանների տեղանունների բառարան 1986-2001 Թ.Խ. Յակոբեան, Ստ.Տ. Մելիք-բախշեան, Հ.Խ. Բարսեղեան Երեւանի Համալսարանի Հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հայերէնագիտական բառարան 1987 Հրանտ Զինաւորի Պետրոսեան Երեւան
Հայ-ռուսերէն բառարան 75,000 1987 Հրաչեայ Աճառեանի Անուան Լեզուի Ինստիտուտ Հայկական ՍՍՀ Գիտութիւնների Ակադեմիայի Հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Ազրպէյճաներէն-հայերէն բառարան 1987 Ռ.Խ. Բաղրամեան, Ի. Խալիլով Լոյս հրատարակչութիւն Երեւան
Պարսկերէն-հայերէն բառարան 1987 պրոֆ. գէորգի Մ. Նալբանդեան Երեւան
Ռուս-հայերէն պոլիտեխնիկական բառարան շուրջ 75,000 տերմին եւ տերմինային կապակցութիւն 1988 Զ.ԱՅ. Հացագործեան, ԱՅ.Հ. Դարբինեան, Գ.Հ. Հովումեան, Գ.Հ. Սրուանձտեան Հայկական սովետական հանրագիտարանի գլխաւոր խմբագրութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Գործնական Բառարան Ֆրանսերէնէ Հայերէն 19,200 1988 Յարութիւն Քիւրքճեան Շիրակ հրատարակչատուն Պէյրութ Թուայնացուած, որոնելի, եւ առցանց
Միջին հայերէնի բառարան 1987 (ԱՅ հատոր)
1992 (Բ հատոր)
Ռ. Ղազարեան, Հ. Աւետիսեան Երեւան Առաջին հրատարակութիւն
Արեւմտահայերէնի բառարան 1991 Արտեմ Սարգսեան Արեւիկ Երեւան Առցանց եւ որոնելի:
Հայոց Լեզուի Նոր Բառարան 56,000 1992 Գնէլ Արքեպս. Ճէրէճեան, Փարամազ Կ. Տօնիկեան եւ Արտաշէս Տէր Խաչատուրեան Պէյրութ Առցանց եւ որոնելի:
Բառարան իտալերէն-հայերէն 30.000 1995 Հայր Վահան Վարդապետ Օհանեան Մխիթարեան Հրատարակչատուն Վենետիկ Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով:
Մեր արմատները նոր լոյսի տակ 1995-1998 Վարդգէս Ուրիշեան Մշակ Ֆրէզնօ Երկհատոր ստուգաբանական բառարան: Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով:
Բառարան հայերէն-իտալերէն 30.000 1996 Հայր Վահան Վարդապետ Օհանեան Մխիթարեան Հրատարակչատուն Վենետիկ Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով:
Հայերէն-վրացերէն բառարան 1996 Լեւոն Մելիքսէթ-բեկ, Մերաբ Ռոբաքիձէ Թբիլիսի Հայ-վրացերէն առաջին տպագիր բառարան, պատրաստուել է 1890-1963 թթ., մնացել անտիպ մինչ վերամշակումը, լրացումը եւ հրատարակումը[7]
Գործնական Բառարան Հայերէն-ֆրանսերէն 17,800 1997 Գրիգոր Շահինեան Շիրակ հրատարակչատուն Պէյրութ թուայնացուած, որոնելի, եւ առցանց
Բառգիրք հայերէն լեզուի 17,600 1998 անդրանիկ վրդ. Կը ռանեան Շիրակ հրատարակչատուն Պէյրութ թուայնացուած, որոնելի, եւ առցանց
Անգլերէն-հայերէն բառարան 1998 ԱՅ. Աղաբեկեան Երեւան
Ինֆորմատիկայ, ինտերնետ. անգլերէն-ռուսերէն-հայերէն բացատրական բառարան 2000 Է.ԱՅ. Ղազարեան, ԱՅ.ԱՅ. Ստեփանեան Մակմիլան-արմենիայ Երեւան
Գրաբարի Բառարան 2000 Ռուբէն Սերոբի Ղազարեան Երեւանի Համալսարանի Հրատարակչութիւն Երեւան Բառարանը է առ ցանց եւ որոնելի է իր գլխաբառերով:
Հայոց լեզուի բարբառային բառարան (7 հատոր) աւելի քան 100,000 բարբառային բառեր, դարձուածքներ, կայուն բառակապակցութիւններ ու ոճական արտայայտութիւններ 2001-2012 Հրաչեայ Ահառեանի Անուան Լեզուի Ինստիտուտ ՀՀ Գիտութիւնների Ազգային Ակադեմիայ Երեւան Բառարանն ամփոփում է աւելի քան 100,000 բարբառային բառեր, դարձուածքներ, կայուն բառակապակցութիւններ ու ոճական արտայայտութիւններ, որոնք քաղուած են մօտ 200 գրաւոր աղբիւրներից եւ ընդգրկում են 220 բարբառներ ու խօսուածքներ:

Բառարանն ունի գիտագործնական նպատակ՝ հայերէնի բառային հարուստ բառագանձը մատչելի դարձնել բարբառագիտութեան, ազգագրութեան, պատմութեան, լեզուաբանութեան հարցերը ուսումնասիրող մասնագէտներին, այլեւ հասարակայնութեան լայն շրջաններին:

Հասանելի է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով:
Ուսումնական դարձուածաբանական բառարան 2002 Խաչիկ Բադիկեան Երեւան
Գրաբարի բացատրական բառարան 2003 Լալիկ Խաչատրեան Երեւան
Թուրքերէն-հայերէն բառարան 2003 Կ. Կոնտակչեան Երեւան
Հրատարակչական եւ տպագրական եզրերի բառարան 2003 Փիտէր Քոլին. Թարգմ.` ԱՅ. Աղաբեկեան, ԱՅ. Գասպարեան Գիտանք անգլերէն-հայերէն-անգլերէն
Անգլերէն-հայերէն համակարգչային եզրերի բառարան շուրջ 10000 2004-ին II հրատ. Փիտէր Քոլին, Խաչիկ Գրիգորեան Անկիւնաքար Երեւան Համակագչային եզրերի հայերէն մշակումը, բացատրական տեքստի հայեացումը` Խաչիկ Գրիգորեանի․ISBN 99930-809-7-7․կայ նաեւ CD տարբերակով
Անգլերէն-հայերէն դարձուածաբանական բառարան
(English-Armenian Phraseological Dictionary)
շուրջ 10000 դարձուածային միաւոր 2005, II լրացուած հրատ. Սոնայ Սեֆերեան, Արփիկ Լազարեան Անկիւնաքար
(Ankyunacar)
Երեւան ISBN 99941-949-6-8 ․առկայ է [1]
Յամառօտ հայերէն-պուլկարերէն, պուլկարերէն-հայերէն բառարան առնուազն 8300 ամէն բաժնում 2005 ֆիլիպ Գ․ Մեսրոպ «կօմօէ ՕՕԴ Սօֆիայ Հայերէն-բուլղարերէն․ առկայ է առցանց
Վրացերէն-հայերէն բառարան 2005 ռամազ Կոնստանտինի Գոգաձէ, Մ.Ի. Յովհաննիսեան ԵՊՀ հրատարակչութիւն Երեւան Առաջին վրացերէն-հայերէն տպագիր բառարան[7]
Հայերէն շրջասութիւնների բառարան 2006 (ԱՅ. տպագրութիւն) Պետրոս Ս. Բեդիրեան Երեւան
Հայերէն-անգլերէն բառարան 50000 2006 Ն. Բարաթեան Մակմիլան-արմենիայ հրատարակչութիւն Երեւան
Փոքր բառարան հայ-լեհերէն, լեհ-հայերէն հայ-լեհերէն` մօտ 13800
լեհ-հայերէն՝ մօտ 15000
2006 Անդժեյ Պիսովիչ, Շուշանիկ Սեդոյեան, Նորայր Տէր-գրիգորեան Քշենգարնեայ ակադեմիցկայ (Ուսանողական գրախանութ) Կրակով
Արցախի բարբառի բառարան-հանրագիտարան (երկհատոր) 50000 2006 Գուրգէն Բաղդասարեան Մակմիլան-արմենիայ հրատարակչութիւն Ստեփանակերտ
Գրաբարի Հոմանիշների Բառարան 2006 Ռուբէն Սերոբի Ղազարեան Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւն Անթիլիաս Բառարանը հասանելի է առ ցանց եւ որոնելի իր գլխաբառերով:
Նորայայտ բառեր գրաբարում 2007 Ռուբէն Ղազարեան Երեւան
Հայերէն թեւաւոր խօսքեր 2007 Պետրոս Ս. Բեդիրեան Երեւան
Հայերէն-ֆրանսերէն բառարան 40.000 բառայօդուած
30.000 դարձուածային միաւոր եւ արտայայտութիւն
2009 Արամ Բարլեզիզեան Երեւանի Պետական Համալսարան Երեւան
Ընդհանուր ջրատնտեսական տերմինների բառարան 2009 Վաչիկ Գրիգորեան, Սմբատ Դաւեյեան հայերէն-անգլերէն, անգլերէն, հայերէն
Միջին Հայերէնի Բառարան 2009 (երկրորդ բարեփոխուած հրատարակութիւն) Ռուբեն Սերոբի Ղազարեան, Հենրիկ Միսակի Աւետիսեան Երեւանի Պետական Համալսարանի Հրատՠրակչութիւն Երեւան Բառարանն ընդգրկում է 12-16-րդ դարերի ինքնուրոյն եւ թարգմանական երկերում վկայուած միջին գրական հայերէնի բառերը, ոճերն ու դարձուածքները, որոնք ձեւաիմաստային առումով բնորոշ չեն գրաբարին եւ ընդհանրապէս չեն հանդիպում 5-11-րդ դարերի մատենագրութեան մէջ: Բառայօդուածները օժտուած են քերականական, իմաստաբանական, գործառական-ոճական եւ ստուգաբանական նշումներով ու բացատրութիւններով, գրաւոր աղբիւրներից քաղուած անհրաժեշտ վկայութիւններով:

Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հայոց Լեզուի Հոմանիշների Բացատրական Բառարան 130,000 2009 (երկրորդ բարեփոխուած հրատարակութիւն) Աշոտ Մուրադի Սուքիասեան Երեւանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչութիւն Երեւան Բառարանը պարունակում է արդի հայերէնի արեւելահայ եւ արեւմտահայ գրական լեզուների 130 հազար բառ եւ դարձուածքային միաւոր:

Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հայերէն շրջասութիւնների բառարան 2010 (Բ. տպագրութիւն) Պետրոս Ս. Բեդիրեան Երեւան
Հայերէն Ստուգաբանական Բառարան 2010 Գէորգ Ջահուկեան «ասողիկէ Հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Անգլերէն-հայերէն արդի բառարան, English-Armenian Contemporary Dictionary 114000 2010 Խաչիկ Գրիգորեան, Զարուհի Գրիգորեան Անկիւնաքար հրատարակչութիւն Երեւան ժամանակակից անգլերէնի եւ հայերէնի բառապաշարներն արտացոլող ընդարձակ բառարան, որի մէջ ներառուած է նաեւ շուրջ 200 գիտակարգերի, մասնագիտութիւնների եւ գործածման ասպարէզների եզրէր եւ բառեր․ISBN 978-99941-800-6-6․առկայ է [2], [3]
Գրաբարի բառարան - Նոր հայկազեան բառարանում չվկայուած բառեր 2010 Լաւրենտի Շահէնի Յովհաննիսեան Էդիթ Պրինտ Երեւան Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Հայերէն դարձուածքների ընդարձակ բացատրական բառարան 25,310 դարձուածքներ 2011 պետրոս Սարգսի Բեդիրեան Երեւանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Անգլերէն-հայերէն բառարան 70,000 բառ եւ բառակապակցութիւններ 2011 Նելլի Բարաթեան Երեւանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առ ցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Անգլերէն-հայերէն, հայերէն-անգլերէն համառօտ բառարան, English-Armenian, Armenian-English Concise Dictionary աւելի քան 30000 2011, V հրատ. (I հրատ. 1997, II հրատ. 1999, III հրատ. 2001, IV հրատ. 2004) Խաչիկ Գրիգորեան Անկիւնաքար հրատարակչութիւն Երեւան ISBN 978-99941-800-5-9․առկայ է [4]
Հայերէն-պարսկերէն բառարան 20000 2011 Տիգրան Դաւթեան Անկիւնաքար հրատարակչութիւն Երեւան ISBN 978-9941-800-8-0
Նոր անգլերէն-հայերէն բառարան, New English-Armenian Dictionary 85000 2011 Խաչիկ Գրիգորեան, Զարուհի Գրիգորեան Անկիւնաքար հրատարակչութիւն Երեւան ISBN 978-99941-876-5-2․առկայ է [5]
Անգլերէն-հայերէն, հայերէն-անգլերէն բառարան (յատուկ թողարկում հայերէն ուսումնասիրողների համար), English-Armenian, Armenian-English Dictionary (special edition for Armenian language learners) աւելի քան 30000 2012, III վերանայուած հրատ. (I հրատ. 1999, II հրատ. 2001) Խաչիկ Գրիգորեան Անկիւնաքար հրատարակչութիւն Երեւան ISBN 978-99941-876-6-9․առկայ է [6]
Գրաբարի դարձուածաբանական բառարան 2012 Ռուբէն Ղազարեան Երեւանի Պետական Համալսարանի հրատարակչութիւն Երեւան Առկայ է առցանց եւ որոնելի գլխաբառերով
Գրաբարի ուսումնական բառարան 2013 Լալիկ Խաչատրեան Երեւան
Նորայայտ բառեր վաղաշխարհաբարեան աղբիւրներում 2014 Նորայր Պողոսեան Երեւան
Դպրոցական բառակազմական բառարան 20,000 բառայօդուած, որոնք կ՚արտացոլեն աւելի քան 30,000 բառ 2014 Սերգեյ Գալստյան Զանգակ Երեւան
Առեւտրահաշուապահական տերմինների համառօտ ոուս-հայերէն բառարան Մ. Տէր-յովհաննիսեան
Բառգիրք թալիանի հայերէն-իտալերէն
Ղարաբաղի գաւառական բառգիրք 6000 Աւետիս Բահաթրեան ձեռագիր - պէտք է հրատարակուէր «հանդէս ամսօրեայիէ հրատարակչութեան կողմից եթէ Բահաթրեանը եւ Աճառեանը չվիճէին «յորղանէ բառի արմատ լեզուիի մասին: Իզմիրեան մրցանակակիր[8]
Գանձակի բարբառի բառարան Ն. Մամիկոնեան ձեռագիր
Արարատեան բարբառի բառարան Հ. Մկրտչեան ձեռագիր
Նոր-նախիջեւանի բարբառի բառարան Գ. Ջալալեան ձեռագիր
Բառարան Նոր-ջուղայի բարբառի Վ. Տէր-սուքիասեան ձեռագիր
Թիֆլիսի բարբառի բառարան ԱՅ. Քոչարեան ձեռագիր

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 Հեղինակի կողմէ: գ.Մ.Նալբանդեան (1993)։ պարսկերէն-հայերէն բառարան։ թեհրան: «նայիրի» հրատարակչական 
  2. 2,0 2,1 «Հայկական Հանրագիտարան»։ www.encyclopedia.am։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2016-03-04-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-12 
  3. Ջահուկեան, Գեւորգ: Հայ բառարանագրութիւն: ֆրանց Եօզեֆ Հաուսման (Franz Josef Hausmann), խմբգր․ (1991)։ բառարանագրութեան միջազգային հանրագիտարան, հատոր 3 (Wփrterbֆcher: ein internationales Handbuch zur Lexikographie, Volume 3)։ բեռլին: ուալտեր դէ Գրոյտեր(Walter de Gruyter)։ ISBN 978-3-11-012421-7 [permanent dead link]
  4. գ. Գասպարեան (1968)։ «հայ բառարանագրութեան պատմութիւն»։ արտագրուած է՝ 12 Յունուար 2016 
  5. «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-10-26-ին։ արտագրուած է՝ 2016-03-14 
  6. 6,0 6,1 բ.Հ՚.Վերդեան, Վ.ԱՅ.Քոսեան։ «սովետահայ լեզուաբանութիւնը 40 տարում»։ արտագրուած է՝ 12 Յունուար 2016 
  7. 7,0 7,1 վլադիմիր Մաղալեան (2005)։ «գրախօսութիւններ. ՌԱՄԱԶ ԿՈՆՍՏԱՆՏԻՆԻ ԳՈՐԳԱՁԷ. Վրացերէն-հայերէն բառարան»։ արտագրուած է՝ 12 Յունուար 2016 
  8. գուրգէն Բաղդասարեան (2008)։ արցախի բարբառի բառարան-հանրագիտարան։ ստեփանակերտ: «պոլիգրադէ Փբը։ էջ 1 

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Գասպարեան Գ., Հայ բառարանագրութեան պատմութիւն, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչութիւն, 1968
  • Համբարձումեան Վ., Ակնարկներ հայ բառարանագրութեան պատմութեան, Զանգակ-97, 2006
  • Uluhogian, Gabriella. Bibliography of Armenian Dictionaries. Patron Editore, Bologna, 1987. (ամենաընդարձակ հայ բառարանագրութեան ցանկն է այս, պարունակելով 473 բառարան)