Մեսրոպ Նուպարեան
 | |
| Ծնած է | 11 Դեկտեմբեր 1842 |
| Ծննդավայր | Զմիւռնիա |
| Մահացած է | 4 Ապրիլ 1929 կամ 1929[1] |
| Մահուան վայր | Մարսէյլ |
| Մասնագիտութիւն | թարգմանիչ և բառարանագիր |
Մեսրոպ Նուպարեան (11 Դեկտեմբեր, 1842, Զմիւռնիա - 4 Ապրիլ 1929, Մարսէյլ), թարգմանիչ, բառարանագիր, հրապարակագիր։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Առաջին թարգմանութիւնները հրատարակած է «Արշալոյս Արարատեան» թերթին մէջ եւ մասնակցած՝ «Երկասէր» մանկական հանդէսի հիմնադրութեան (1855)։ Հրապարակախօսական եւ գիտական յօդուածներով աշխատակցած է արեւմտահայ եւ սփիւռքահայ մամուլին։ «Ծաղիկ», «Արեւելեան մամուլ», «Մետեորա», «Հայ գրականութիւն», «Հայաստանի կոչնակ» եւ այլ պարբերականներու մէջ առաջ քաշած է հայ ժողովուրդի ազգային զարթօնքի եւ յառաջդիմութեան հարցեր։
1877 թուականին հայերէնի թարգմանած է «Մարսելյեզը»։ «Իմ մանկական յիշատակներէս» («Արեւելեան մամուլ», 1893-1894) խորարուած յուշագրութիւնները նուիրուած են Մեսրոպեան վարժարանին, արեւմտահայ առանձին գործիչներու (Ա․ Փափազեան, Հ․ Տէտէեան, Գ․ Կոստանեան եւ ուրիշներ)։ Նուպարեանի թարգմանութեամբ լոյս տեսած են Ֆ․ Շաթօպրիանի («Ոգի քրիստոնէութեան», 1862), Ռասինի («Դատասէրք», 1863), Վ․ Հիւկոյի («Նոդր-Տամ Փարիզի», Հիւկօ 1-3, 1871-1872), Ժ․ Մոլիէռի («Կատակերգ», հ․ 1- 2, 1905), Ֆ․ Նանսէնի («Դէպի բեւեռ», 1906), Եոհաննէս Կէօթէի («Ֆաուստ»՝ «Մեդէորային մէջ», 1880- 1881, առանձին գիրքով՝ 1909), Ուիլիըմ․ Շէյքսփիրի («Ռոմեօ եւ Ճուլիէտ», 1912) եւ այլ ստեղծագործութիւնները։ Մեծ է Նուպարեանի վաստակը հայ բառարանագրութեան մէջ։ «Բառարան ֆրանսերէն-հայերէն աշխարհիկ» (1892, վերատպութիւն՝ 1955, Պէյրութ), «Առձեռն բառարան ֆրանսերէն-հայ աշխարհիկ» (1911), «Գրպանի բառարան ֆրանսերէն-հայերէն» (1928) եւ այլ գործերու մէջ Նուպարեան ստեղծած է 5- 6 հզ․ նոր բառեր, որոնցմէ շատերը քաղաքացիութիւն ստացած են։ Բառարանները ունին ասացուածքներու, աշխարհագրական ու դիցաբանական անուններու հաւելումներ։ Նուպարեան ընտրուած է (1913) ֆրանսական ակադեմիայի պաշտոնակալ։
Աղբիւրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- «Դիմաստուերներ», Հրանդ Ասատուր, 1921, էջ 189-197։
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 
|
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.