Գլխաւոր Էջ

Ազատ հանրագիտարան, որ կրնայ խմբագրուիլ ոեւէ անհատի կողմէ։

Ներկայիս ունինք 11 527 արեւմտահայերէն յօդուած։

Ամսուան Յօդուածը

Ամանոր կը նշանակէ Նոր Տարի: Բառին ծագումնաբանութիւնը կը բխի բնապաշտական Ամանոր աստուծմէ, որ կը մարմնաւորէր Նոր Տարին, Երկիրին եւ մոլորակներուն շրջագայութիւնը:

Հայոց դիցարանին մէջ Ամանորը պտղաբերութեան եւ բերքը պահպանող աստուածն էր: Ամանորին եղբայր Վանատուրը հիւրընկալութեան աստուածն էր, ուստի Նոր տարին նուիրուած էր Ամանորին ու Վանատուրին:

Ամանորը ամէնէն հին տօներէն մէկն է: Բոլոր ազգերու կողմէ կը նկատուի նաեւ ուրախութեան ու տօնախմբութեան կարեւոր օր:

Շատ հին ժամանակներուն զանազան ազգեր, Ամանորը տարբեր ժամանակներու կը տօնէին եւ ունէին իրարմէ տարբեր աւանդութիւններ:

Տարբեր ժամանակներու, հայերը ունեցած են երեք Նոր տարի, որոնք կը կոչուէին՝ Նաւասարդ, Ամանոր կամ Կաղանդ: Այս տօները նշուած են տարբեր օրերու՝ 21 Մարտին, 11 Օգոստոսին եւ 1 Յունուարին:

Հին Եգիպտացիներուն Նոր Տարին կը սկսէր 19- 20 Յուլիսին, Հռոմէացիներուն՝ 1 Մարտին, Բիւզանդացիներուն՝ 1 Սեպտեմբերին:

1 Յունուարը, իբրեւ Ամանորի առաջին օր, շատ ուշ ընդհանրացած է․․․ Աւելին⇒

Արդեօք Գիտէ՞ք

․․․ որ Չինաստանը ամանորը կը նշէ լուսնային օևացոյցով․ կը կոչուի նաեւ գարնանային փառատօն կամ լուսնային Նոր տարի։ Զանազան վայրերու մէջ կը տեսնուին գունագեղ վիշապներ եւ մոգական լապտերներ: Չինական Նոր տարին կը յատկանշէ գարնանային բերքահաւաքի եղանակի սկիզբը:
․․․ որ ամենաերկար այբուբենը ապխազներունն է՝ 71 տառ։
․․․ որ Միջին Արեւելք|Միջին Արեւելքի մէջ ընկերութիւնը մը կը շինէ ուղտերու յատուկ մարզանքի հագուստներ, անոնք կը հագուին վազքի մրցումներու փորձերու ընթացքին։
․․․ որ կարգ մը փշածառերու հասակը կրնայ հասնիլ մինչեւ 19 մեթրի:
․․․ որ Աւստրալիացի մը մրցանիշ արձանագրած է, երբ մէկ վայրկեանի մէջ թմբուկի 1553 հարուած տուած է:
․․․ որ թռչունները միզապարկ չունեն։

Նախագիծեր

Ի՞նչ է Ուիքիփետիան

Ուիքիփետիան ազատ բովանդակութիւն ունեցող, անվճար եւ բազմալեզու առցանց հանրագիտարանային նախագիծ է, որ կը հովանաւորուի Ուիքիմետիա Հիմնադրամին կողմէ։

Ուիքիփետիա անունը կազմուած է «Ուիքի» բառէն (համագործակցաբար կայքէջեր ստեղծելու յատկացուած գործիքի անուն, ինչպէս նաեւ՝ հաուայեան լեզուով «արագ» բառը) եւ յունարէն «էկիքլոփետիա» (հանրագիտարան) բառին «փետիա» (յունարէն լեզուով՝ կրթութիւն) մասէն։

Ուիքիփետիա նախագիծը ստեղծուած է 2001-ի Յունուարին, Ճիմմի Ուէյլզի եւ Լէրի Սէնկըրի կողմէ։ Հանրագիտարանը կը պատկանի Ուիքիմետիա Բարեգործական Հիմնադրամին, որ նուիրատուութիւններէ գոյացած հասոյթը կը յատկացնէ Ուիքիփետիայի եւ այլ քոյր նախագիծերու զարգացման։ Հանրագիտարանին երեսուն միլիոնէ աւելի յօդուածները, որոնց շարքին՝ 11071-է աւելի արեւմտահայերէնով յօդուածները ստեղծուած են կամաւոր խմբագիրներու կողմէ։

1 Ապրիլ 2019-էն սկսեալ Արեւմտահայերէն Ուիքիփետիան ունի իր առանձին հարթակը։

Ամսուան Իրադարձութիւնները

Հայաստանի Պարի պետական անսամպլը կը թեւակոխէ իր հիմնադրութեան 65-ամեակը։ Այս յոբելեանը կը բնորոշուի Երեւանի Օփերայի համալիրէն ներս նախատեսուած փառաշուք ձեռնարկով, որ տեղի պիտի ունենայ 8 Դեկտեմբերին։
Լիզպոնի «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկութեան նախաձեռնութեամբ սկիզբ առած «Զարմանազան» ծրագիրը կը շարունակուի։ 2024 թուականին «Զարմանազան» արեւմտահայերէնով ամառային ճամբարը տեղի պիտի ունենայ թէ՛ Ֆրանսայի, թէ՛ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու մէջ։
«Ակօս»ի հիմնադիր, նահատակ լրագրող Հրանդ Տինքի ոճրագործը՝ Օկիւն Սամաստ պիտի դատուի քրէական ատեանի մէջ։
Մխիթարեան միաբանութեան հրատարակչատունը լոյս ընծայած է Ներսէս Շնորհալիի «Հաւատով խոստովանիմ» աղօթքի 50 լեզուներով թարգմանուած հատորը: