Գլխաւոր Էջ

Ազատ հանրագիտարան, որ կրնայ խմբագրուիլ իւրաքանչիւրին կողմէ։

6659 Արեւմտահայերէն յօդուած

Ամսուան Յօդուածը

Հայոց Այբուբենը

Մայրենի Լեզուի Օր, Նոյեմբեր 1999-ին, ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի Ընդհանուր ժողովի 30-րդ նիստին` լեզուներու եւ մշակոյթներու բազմազանութիւնը պահպանելու եւ զարգացնելու գլխաւոր առաջադրանքով տրուած որոշումը։

Միջազգային Մայրենի լեզուի օրը կը յիշատակուի 2000 թուականէն ի վեր։

Պատճառը աշխարհի տարածքին յամեցող խտրականութեանց եւ հալածանքներու հակաքաղաքակրթական «ժառանգութիւն»-ն էր, որուն ամէնէն ահաւոր դրսեւորումներէն էին մայրենի լեզուներու դէմ ցուցաբերուած անհանդուրժողութիւնն ու այլամերժութիւնը: Քաղաքակրթութեանց պատմութեան բազմազգեան բոլոր մատեաններուն մէջ, հազարաւոր տարիներէ ի վեր, մարդկութիւնը դէմ յանդիման գտնուած է բռնակալ ու տիրակալ հզօր ազգերու մայրենի լեզուն, նաեւ` այդ ճամբով անոնց գերիշխող մշակոյթը, փոքր ու տկար ազգերուն պարտադրելու մեղսագործութեան:

Արդեօք Գիտէ՞ք

․․․ որ Յովհաննէս Աբգար Ադամեան՝ ծնեալ 1897-ին, հնարած է գունաւոր հեռատեսիլը, որուն իրաւասութիւնը (patent) ստացած է 31 Մարտ 1928-ին:
․․․ որ ՆԱՍԱ-ի «Robert Curiosity Mission on Mars»-ի 2015 թուականի անձնակազմին մաս կազմած են 14 հայ մասնագէտներ:
․․․ որ ամենաերիտասարդ գիւտարարն է 17-ամեայ գանատահայ ուսանողուհի Անիա Պողարեանը, որ հնարած է «dialysis»-ի գործնական, պարզ եւ մատչելի մեքենան:
․․․ որ հայերը շատ հին ժամանակներէ ի վեր եղած են առեւտրականներ: Ըստ պատմաբան եւ փիլիսոփայ Քսենոֆոնի, անոնք իրենց ուղղամտութեամբ, խօսքի եւ սկզբունքի հաւատարմութեամբ, առեւտուրի մէջ վստահելիութեան համբաւ վաստկած են շատ մը երկիրներու մէջ։
․․․ որ Անանիա Շիրակացի՝ ծնեալ 611-ին, եղած է փիլիսոփայութեան տիեզերագիտութեան (cosmology), արխիւագիտութեան հիմնադիրը:

Նախագիծեր

Ի՞նչ է Ուիքիփետիան

Ուիքիփետիան ազատ բովանդակութիւն ունեցող, անվճար եւ բազմալեզու առցանց հանրագիտարանային նախագիծ է, որ կը հովանաւորուի Ուիքիմետիա Հիմնադրամին կողմէ։

Ուիքիփետիա անունը կազմուած է «Ուիքի» բառէն (համագործակցաբար կայքէջեր ստեղծելու յատկացուած գործիքի անուն, ինչպէս նաեւ՝ հաուայեան լեզուով «արագ» բառը) եւ յունարէն էնսիքլոփետիա (հանրագիտարան) բառին «փետիա» մասէն։

Ուիքիփետիա նախագիծը ստեղծուած է 2001-ի Յունուարին, Ճիմմի Ուէյլզի եւ Լէրի Սէնկըրի կողմէ։ Հանրագիտարանը կը պատկանի Ուիքիմետիա Բարեգործական Հիմնադրամին, որ նուիրատուութիւններէ գոյացած հասոյթը կը յատկացնէ Ուիքիփետիայի եւ այլ քոյր նախագիծերու զարգացման։ Հանրագիտարանին երեսուն միլիոնէ աւելի յօդուածները, որոնց շարքին՝ 7500-է աւելի արեւմտահայերէնով յօդուածները ստեղծուած են կամաւոր խմբագիրներու կողմէ։

1 Ապրիլ 2019-էն սկսեալ Արեւմտահայերէն Ուիքիփետիան ունի իր առանձին հարթակը։

Ամսուան Իրադարձութիւնները

Ճափոնի մայրաքաղաք Թոքիոյի մէջ տեղի ունեցաւ 32-րդ ամառնային ողիմպիական խաղերու ողիմպիական ջահին շնորհահանդէսը։
Ղազախստանի ժամանակաւոր նախագահ Քասիմ Ժոմարտ Տոկաեւ երկրի մայրաքաղաք Ասթանան Նուրսուլթան անուանափոխելու մասին հրամանագիր մը ստորագրած է:
Ֆրանսայի մէջ հրատարակուող «Le Monde» օրաթերթը յայտնած է, որ Անգարայի եւ Իսթանպուլի պարտութիւնները Թուրքիոյ նախագահ Էրտողանի համար մեծ հարուած է: