Գլխաւոր Էջ

Ազատ հանրագիտարան, որ կրնայ խմբագրուիլ ոեւէ անհատի կողմէ։

Ներկայիս ունինք 10 426 արեւմտահայերէն յօդուած։

Ամսուան Յօդուածը

Բաբելոնի կախուած պարտէզները․ պատկերուած ԺԹ. դարուն կատարուած պեղումներուն ընթացքին

Բաբելոն (Աքքատ․՝ Bāb-ili(m), սումեր․՝ KÁ.DINGIR.RA, արաբ․՝ بابل Bābil, արամերէն՝ Babel) աշխարհի հնագոյն քաղաքներէն, Եփրատ գետին հարաւ-արեւելեան աւազանին մէջ, Միջագետք։ Այսօր, աշխարհահռչակ հնագիտական վայր մըն է մասնակի վերաշինութիւններով, որոնք եղած են քաղաքական եւ զբօսաշրջութեան նպատակով։ Կը գտնուի Պաղտատ (Իրաք) քաղաքէն մօտաւորապէս 85 քմ․ հարաւ, այսօրուան Հիլա «Hilla» նոր քաղաքին կից։

Բաբելոն քաղաքին համբաւը իր գագաթնակէտին կը հասնի Ք․Ա․ 6-րդ դարուն, Նաբուգոթոնոսոր Բ․ թագաւորին օրով, երբ կայսրութիւնը Միջին Արեւելքի մեծ մասին վրայ կը տիրէ։ Ըստ պատմական եւ հնագիտական աղբիւրներուն, Բաբելոն այդ ժամանակի ամէնէն մեծ քաղաքներէն էր, որուն տարածքը 1․000 հեկտարը կ'անցնէր։ Անոր համբաւը Միջագետքի սահմաններէն դուրս կ'ելլէ, շնորհիւ կառուցուած նշանաւոր յուշարձաններուն, հոյակապ շէնքերուն, ինչպէս օրինակ՝ բարձր պարիսպները, «զիկուրադները» ziggourat (պաշտամունքի վայր), եւ այլն. անոնք հաւանաբար յառաջացուցած են Բաբելոնի Աշտարակին եւ նշանաւոր կախուած պարտէզներուն առասպելները․․․ Աւելին⇒

Արդեօք Գիտէ՞ք

Ույունիի աղի անապատը

․․․ որ ֆութպոլի առաջին աշխարհի ախոյեանութիւնը (Մոնտիալ) տեղի ունեցած է 1930 թուականին: Առաջին կազմակերպիչ երկիրը եղած է Ուրուկուէյը, որ նաեւ յաղթած այդ առաջին ախոյեանութիւնը:
․․․ որ Պոլիվիոյ մէջ գտնուող Ույունիի անապատը իւրայատուկ է, որովհետեւ անիկա աշխարհի ամէնէն մեծ աղի անապատն է: Կը գտնուի 3700 մեթր բարձրութեան վրայ եւ ունի 12,500 քառ. քմ տարածք:
․․․ որ Քանատան, Իր 9,959,400 քառակուսի քիլոմեթրերով, աշխարհի երկրորդ ամէնէն մեծ երկիրն է Ռուսիայէն ետք եւ Չինաստանէն առաջ:
․․․ որ գոյութիւն ունի ձիւնէ փաթիլ կոչուած ձուկի տեսակ մը, որ երկու ծնօտներ ունի իր որսերը լաւ կարենալ բանելու համար:

Նախագիծեր

Ի՞նչ է Ուիքիփետիան

Ուիքիփետիան ազատ բովանդակութիւն ունեցող, անվճար եւ բազմալեզու առցանց հանրագիտարանային նախագիծ է, որ կը հովանաւորուի Ուիքիմետիա Հիմնադրամին կողմէ։

Ուիքիփետիա անունը կազմուած է «Ուիքի» բառէն (համագործակցաբար կայքէջեր ստեղծելու յատկացուած գործիքի անուն, ինչպէս նաեւ՝ հաուայեան լեզուով «արագ» բառը) եւ յունարէն «էկիքլոփետիա» (հանրագիտարան) բառին «փետիա» (յունարէն լեզուով՝ կրթութիւն) մասէն։

Ուիքիփետիա նախագիծը ստեղծուած է 2001-ի Յունուարին, Ճիմմի Ուէյլզի եւ Լէրի Սէնկըրի կողմէ։ Հանրագիտարանը կը պատկանի Ուիքիմետիա Բարեգործական Հիմնադրամին, որ նուիրատուութիւններէ գոյացած հասոյթը կը յատկացնէ Ուիքիփետիայի եւ այլ քոյր նախագիծերու զարգացման։ Հանրագիտարանին երեսուն միլիոնէ աւելի յօդուածները, որոնց շարքին՝ 7800-է աւելի արեւմտահայերէնով յօդուածները ստեղծուած են կամաւոր խմբագիրներու կողմէ։

1 Ապրիլ 2019-էն սկսեալ Արեւմտահայերէն Ուիքիփետիան ունի իր առանձին հարթակը։

Ամսուան Իրադարձութիւնները

Պրազիլի Սան Փաուլօ քաղաքի արուարձան Վիլա Պելմիրոյի շրջանին մէջ գտնուող «Սանթոս» մարզադաշտին մէջ Երկուշաբթի, 2 Յունուարին տեղի ունեցաւ վերջին հրաժեշտ աշխարհահռչակ անուանի ֆութպոլիստ, աշխարհի եռակի ախոյեան պրազիլցի Փելէի:
ՀայաստանիՀանրապետութեան նախագահի նստավայրին մէջ, նախագահ Վահագն Խաչատուրեանի գլխաւորութեամբ, տեղի ունեցաւ 2022 տարուան 10 լաւագոյն մարզիկներու պարգեւատրման հանդիսաւոր արարողութիւնը
Վերահրատարակուած է «Դպրեվանքեան քարոզներ»ը, որ առաջին անգամ լոյս տեսած է 1929 թուականին՝ Փարիզ:
Հռոմէական Կաթոլիկ Եկեղեցին ներկայ տարեմուտին կը սգայ Պենետիքտոս ԺԶ. պատուաւոր Պապին կորուստը։