Գլխաւոր Էջ

Ազատ հանրագիտարան, որ կրնայ խմբագրուիլ ոեւէ անհատի կողմէ։

Ներկայիս ունինք 12 489 արեւմտահայերէն յօդուած։

Ամսուան Յօդուածը

Հիփաթիա (յուն․՝ Υπατία), փիլիսոփայ, թուաբանագէտ, աստղագէտ, գիտնական եւ տնօրէնուհի՝ Աղեքսանտրիոյ Նոր-պղատոնականութեան Դպրոցին։ Կը սպաննուի քրիստոնեայ մոլեռանդ խուժանի մը կողմէ։

Իր գործերն ու աշխատասիրութիւնները մեզի չեն հասած, սակայն իր մասին տեղեկութիւններ կրնանք քաղել պատմական արձանագրութիւններէ, ինչպէս օրինակ՝ Սոկրատիս Բծախնդիրի երկերէն։

Հիփաթիա ծնած է Աղեքսանտրիա, գարնան, իտալուհի դայեակի մը օգնութեամբ։ Իր ծննդեան ճշգրիտ թուականին համար պատմաբանները տարակարծիք են․ անոնց մեծամասնութիւնը 370-ին յանգած է, իսկ փոքրամասնութիւն մըն ալ՝ 350-370 թուականներուն միջեւ։ Հայրն է՝ յոյն թուաբանագէտ եւ աստղագէտ, Թէօն Θέων ὁ Ἀλεξανδρεύς (եղած է Աղեքսանտրիոյ գրադարանին, որ նաեւ ուսումնարան ալ էր, վերջին տնօրէնը)։

Հիփաթիա ծնած է հռոմէացի Վալենս Ֆլաւիուսի թագաւորութեան եօթներորդ տարին։

Հակառակ ուշ լեզու ելլելուն, երեք տարեկանին կը սկսի կարդալ, իսկ չորս տարեկանին արդէն կը գրէ յունարէն եւ լատիներէն։ Հինգ տարեկանին Հոմերոսին Ոդիսականէն քերթուածներ կ'ասմունքէ եւ վարպետութեամբ սրինգ կը նուագէ․․․Աւելին⇒

Արդեօք Գիտէ՞ք

․․․ որ խուլ կրնան ըլլայ ո՛չ միայն մարդիկ, այլ նաեւ «հնչիւններն» ու «բոյսերը»։
․․․ որ մարդու իրաւունքները ունին յատուկ նշանակ։
․․․ որ հայ պարուհի Սոֆիա Փիրբուդաղեան ունեցած է Արմեն Օհանեան բեմական կեղծանունը։
․․․ որ Անշթայնի բազմաթիւ հետաքրքրութիւնները բնագիտութենէն հեռու էին, ինչպէս` կարգ մը ուտելիքներու հանդէպ սէրը եւ ջութակ նուագելու հակումը, սակայն ամէնէն շատ սիրածը՝ նաւարկելն էր: Այնշթայն գրած է. «Ծովուն մէջ նաւարկութիւնը հիանալի կարելութիւն է առաւելագոյն հանգստութեան եւ այլ տեսանկիւնէն միտքերու շուրջը մտածելու համար»:։

Նախագիծեր

Ի՞նչ է Ուիքիփետիան

Ուիքիփետիան ազատ բովանդակութիւն ունեցող, անվճար եւ բազմալեզու առցանց հանրագիտարանային նախագիծ է, որ կը հովանաւորուի Ուիքիմետիա Հիմնադրամին կողմէ։

Ուիքիփետիա անունը կազմուած է «Ուիքի» բառէն (համագործակցաբար կայքէջեր ստեղծելու յատկացուած գործիքի անուն, ինչպէս նաեւ՝ հաուայեան լեզուով «արագ» բառը) եւ յունարէն «էկիքլոփետիա» (հանրագիտարան) բառին «փետիա» (յունարէն լեզուով՝ կրթութիւն) մասէն։

Ուիքիփետիա նախագիծը ստեղծուած է 2001-ի Յունուարին, Ճիմմի Ուէյլզի եւ Լէրի Սէնկըրի կողմէ։ Հանրագիտարանը կը պատկանի Ուիքիմետիա Բարեգործական Հիմնադրամին, որ նուիրատուութիւններէ գոյացած հասոյթը կը յատկացնէ Ուիքիփետիայի եւ այլ քոյր նախագիծերու զարգացման։ Հանրագիտարանին երեսուն միլիոնէ աւելի յօդուածները, որոնց շարքին՝ 12 489-է աւելի արեւմտահայերէնով յօդուածները ստեղծուած են կամաւոր խմբագիրներու կողմէ։

1 Ապրիլ 2019-էն սկսեալ Արեւմտահայերէն Ուիքիփետիան ունի իր առանձին հարթակը։

Ամսուան Իրադարձութիւնները

Լեւոն ԺԴ. պապը Վատիկանի մէջ գահակալութեան արարողութեան ընթացքին ընդունած է պապական իշխանութեան խորհրդանիշերը՝ «Ձկնորսի մատանին» եւ փալիումը: Ան պաշտօնապէս սկսած է իր հովուապետութեան:
Իվան Ռաքիթիչ 2024-2025 տարեշրջանը աւարտելէ ետք Հայդուկ Սփլիթի հետ պաշտօնապէս յայտնած է, որ լքած է իր ֆութպոլիստի ասպարէզը:
17 Մայիս 2025-ին, ղպտի ուղղափառ եկեղեցւոյ Գահիրէի պատրիարքարանին մէջ տեղի ունեցած է Միջին Արեւելքի Արեւելեան ուղղափառ եկեղեցիներու հոգեւոր պետերու 15-րդ ժողովը։