Գրիգոր Փէշտիմալճեան

Գրիգոր Փէշտիմալճեան
Ծնած է 24 Դեկտեմբեր 1778(1778-12-24)
Ծննդավայր Կոստանդնուպոլիս
Մահացած է Յունուար 1839 (60 տարեկանին)
Մահուան վայր Կոստանդնուպոլիս
Քաղաքացիութիւն Օսմանեան Կայսրութիւն
Մասնագիտութիւն փիլիսոփայ, գրագէտ, ուսուցիչ, թարգմանիչ

Գրիգոր Փէշտիմալճեան (24 Դեկտեմբեր 1778(1778-12-24), Կոստանդնուպոլիս - Յունուար 1839, Կոստանդնուպոլիս), հայ անուանի փիլիսոփայ, ուսուցիչ, թարգմանիչ։ Վերազարթնեց հայ յեղափոխական հոգին 19-րդ դարուն[1]:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Գրիգոր Փէշտիմալճեան ծնած է Պոլիս եւ իր կեանքը նուիրած է ուսուցչութեան եւ գրականութեան[1]: Ան եղած է տնօրէն Պէզճեան հայկական դպրոցին, ուր ան նաեւ դասաւանդեց լեզու, կրօն, եւ փիլիսոփայութիւն։ 1828-ին, հոգեւոր դպրոցը Գում Գաբու պատրիարքութեան հետ միանալէն ետք, ան այդ տեղ նշանակուեցաւ ուսուցիչ եւ ընդհանուր պատասխանատու[1][2]: Ան ուսուցիչ եղաւ Հասգոյի հայկական դպրոցին մէջ եւ աշխատեցաւ իբրեւ անձնական ուսուցիչ դրամատունի մէջ աշխատող ընտանիքի մը[3]: Ան իբրեւեւ ուսուցիչ, իր ներդրումը ունեցաւ գիրք ու կրթական ծրագիր պատրաստելու, ինչպէս նաեւ դպրոցի կանոնները դնելու աշխատանքին։

Գործեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Իր ասպարէզի սկզբնական շրջանին սկսաւ պատրաստել գրաբար հայերէնի բառարան, փորձելով միացնել երկու բաժանմունքները, բայց հետեւեալ գործը կիսատ մնաց[1]:

Ան ապրեցաւ այնպիսի ժամանակամիջոցի մը մէջ, երբ հայ մտաւորականները կը հետեւէին գրաբար հայերէնին[1]: 1829-ին ան հրատարակեց Գրականութիւն Հայկազեան Լեզուի գիրքը, գրաբարի զարգացման համար։ Անոր Տրամաբանութիւն Կամ Արուեստ Բանական փիլիսոփայական գիրքը գրուած է գրաբարով[1]: Նաեւ ան գրած է արդի հայ աշխարհաբարով Կրթութիւն Քաղաքավարութիւն, եւ Լուսահաւիղը։ Անոր գործերը ունին մեծ կարեւորութիւն հայ գրականութեան մէջ։

Ան գրած է նաեւ փիլիսոփայական գիրքեր։ Ան թէեւ եղած է աշխարհական, բայց իր կրօնական գիտելիքները շատ աւելի են, քան կղերականներունը։[1] Բոլոր այդ ժամանակի կրօնական հարցերուն ան պաշտպան կեցաւ Հայկական Առաքելական եկեղիցիին, փորձելով պահպանել ազգային եւ կրօնական հասարակութիւնը[1]:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 J. Hacikyan Agop (2005)։ The Heritage of Armenian Literature From The Eighteenth Century To Modern Times.։ Detroit: Wayne State Univ Pr։ էջեր 189–190։ ISBN 9780814332214։ արտագրուած է՝ 15 December 2012 
  2. Leon Arpee (1946)։ A century of Armenian Protestantism, 1846-1946։ The Armenian missionary association of America, inc։ էջ 96 
  3. Shenk Wilbert R. (2004)։ North American foreign missions : 1810 - 1914 : theology, theory, and policy։ Grand Rapids, Mich.: Eerdmans։ էջ 71։ ISBN 9780802824851։ արտագրուած է՝ 15 December 2012