Ուքրանիա

Ուքրանիա
Ուկրաինայի դրոշ? Զինանշանը
Կը ներառնէ	Քիեւ, Չերկասիի մարզ?, Չեռնիգովի մարզ?, Չեռնովցիի մարզ?, Դնեպրոպետրովսկի մարզ?, Դոնեցկի մարզ?, Իվանո-Ֆրանկովսկի մարզ?, Խարկովի մարզ?, Խերսոնի մարզ?, Խմելնիցկիի մարզ?, Կիևի մարզ?, Կիրովոգրադի մարզ?, Լուգանսկի մարզ?, Լվովի մարզ?, Նիկոլաևի մարզ?, Օդեսայի մարզ?, Պոլտավայի մարզ?, Ռովնոյի մարզ?, Սումիի մարզ?, Տերնոպոլի մարզ?, Վիննիցայի մարզ?, Վոլինի մարզ?, Անդրկարպատյան մարզ?, Զապորոժիեի մարզ?, Ժիտոմիրի մարզ?, Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետություն? եւ Սևաստոպոլ?
Պետական լեզու	ուքրաներէն
Մայրաքաղաք	Քիեւ
Օրէնսդիր մարմին	Ուկրաինայի Գերագույն ռադա?
Երկրի ղեկավար	Վոլոտիմիր Զելենսքի
Կառավարութեան ղեկավար	Դենիս Շմիգալ?
Ազգաբնակչութիւն	41 167 335 մարդ (1 Յունուար 2022)
Օրհներգ	Ուկրաինայի օրհներգ?
Հիմնադրուած է	24 Օգոստոս 1991 թ.
Արժոյթ	գրիվնա?
Ազգային տօն	Ուկրաինայի անկախության օր?
Ժամային համակարգ	UTC+2, UTC+3։00, Արեւելաեւրոպական ժամ եւ Europe/Kyiv?
Հեռաձայնային համակարգ	+380
Համացանցի յղում	.ua?
Մարդկային ներուժի զարգացման թիւ	0,773

Ուկրաինայի դրոշ

Ուկրաինայի զինանշան

Ուքրանիա (ուքր.՝ Україна, [ukrɑˈjinɑ]), պետութիւն Արեւելեան Եւրոպայի մէջ։ Ուքրանիան հիւսիսէն եւ հիւսիս արեւելքէն սահմանակից է Ռուսիոյ, հիւսիս արեւմուտքէն՝ Բելառուսին, արեւմուտքէն՝ Լեհաստանին, Սլովակիայինեւև Հունգարիային, հարաւ արեւմուտքէն՝ Մոլդովային, հարաւէն եւ հարաւ արեւելքէն համապատասխանաբար Սեւ Ծովուն եւ Ազովի Ծովուն։ Ան 603, 628 քմ² ցուցանիշով Եւրոպային հարակից երկրներու մէջ Ռուսիոյ Դաշնութենէն ետք երկրորդն է իր տարածքով։

Համաձայն տարածուած եւ հիմնաւոր տեսութեան Կիեւյան Ռուսիայի պետութիւնը հիմնադրուած է Վարանգեաններու կողմէն 9-րդ դարուն, որպէս պատմականօրէն հաստատագրուած առաջին արեւելեան սլաւոնական պետութիւնը։ Ան ասպարէզ եկաւ Միջին դարերուն որպէս հզոր պետութիւն, սակայն 12-րդ դարուն փլուզուեցաւ։ 14-րդ դարու կէսերուն Ուքրանական տարածքները երեք արտաքին ոյժերու տիրապետութեան տակ էին՝ Ոսկէ Հորդա, Լիտուական Մեծ Դքսութիւն եւ Լեհաստանի թագաւորութիւն։ Հիւսիսային Մեծ Պատերազմէն ետք (1700–1721), Ուքրանիան բաժնուեցաւ մի քանի ռեգիոնալ ոյժերու միջեւ։ 19-րդ դարուն Ուքրանիոյ գերակշռող մասը ինտեգրուած էր Ռուսական կայսրութեան մէջ, մնացած հատուածը Աւստրո-Հունգարիայի վերահսկողութեան տակ էր։ Ռուսական յեղափոխութենէն ետք մշտական պատերազմական իրադարձութիւններուն հետեւած է 1917-1919 թթ. Ուքրանիոյ անկախութեան ճանաչման մի քանի միջազգային փորձ։ 1922 թ. Դեկտեմբերիջ 30-ին, Ուքրանական անկախութեան պատերազմէն կը կազմաորուի Ուքրանիոյ Խորհրդային Հանրապետութիւնը եւ կը դառնայ Խորհրդային Միութեան հիմնադիր հանրապետութիւններէն մէկը։ Ուքրանիոյ Խորհրդային Հանրապետութեան տարածքը ընդարձակուած էր արեւմուտքէն անմիջապէս II Համաշխարհային պատերազմէն առաջ եւ ետքը։ 1954 թ. Ուքրանիան ընդարձակուեցաւ դէպի հարաւ Ղրիմի փոխանցումով։ 1945-ին Ուքրանիոյ ԽՍՀ-ն դարձաւ Միաւորուած ազգերու կազմակերպութեան հիմնադիր անդամներէն մէկը։

Ուքրանիան կրկին անկախացաւ 1991 թ., երբ Խորհրդային Միութիւնը փլուզուեցաւ։ Այդ փլուզումով սկսաւ անցումը շուկայական տնտեսութեան, որուն ընթացքին, Ուքրանիան շուրջ 8 տարի շարունակ հետընթաց ունեցաւ։ Այնուհետեւ յաջորդեց տնտեսական բարձրակարգ վերելքի ժամանակաշրջանը։ 2008–2009 թթ Ուքրանիան ընկղմուեցաւ ճգնաժամի մէջ։ ՀՆԱ-ն 2008 թ. գարունէն մինչեւ 2009 թ. գարունը նուազեց 20% -ով, այնուհետեւ կարգաւորուեցաւ։ Երկիրը ինչպէս նախկինին մէջ, կարեւոր դեր հը խաղայ հացահատիկի համաշխարհային շուկային մէջ եւ 2011 թ. տուեալներով հացահատիկի արտահանման ծաւալով աշխարհին մէջ երրորդն է։

Ուքրանիան ունիտար պետութիւն է, բաղկացած 24 մարզերէ, մէկ ինքնավար հանրապետութենէն (Ղրիմ) եւ յատուկ կարգավիճակ ունեցող երկու քաղաքներէն. Կիեւ՝ մայրաքաղաք եւ ամենամեծ քաղաք եւ Սեւաստոպոլը, ուր վարձակալութեան պայմանագրով տեղակայուած է Ռուսիոյ Սեւծովեան նաւատորմը։ Ուրանիան կիսանախագահական համակարգով պետութիւն է առանձին օրենսդրական, գործադիր եւ դատական ճիւղերով։ Խորհրդային միութեան փլուզումէն ի վեր Ուքրանիան կը շարունակէ պահպանել իր դիրքերը որպէս Եւրոպայի մէջ, Ռուսիայէն ետք, երկրորդ մեծ սպառազինութիւն ունեցող պետութիւն։ Երկրին մէջ կը բնակին շուրջ 46 միլիոն մարդ, որուն 77.8 տոկոսը ուքրանիացիներ են, կ'ապրին նաեւ ռուսեր (17%), բելառուսներ եւ ռումնացիներ. Պաշտօնական լեզուն ուքրաներէնն է։ Ռուսերէնը նոյնպէս շատ տարածուած է։ Երկրին մէջ, գերակայող կրօնը Արևեւելեան Ուղղափառ քրիստոնէութիւնն է, որ նշանակալից ազդեցութիւն գործած է Ուկքրանական ճարտարապետութեան, գրականութեան եւ երաժշտութեան վրայ։

Ծագումնաբանութիւն

Ըստ աւանդական տեսակէտի, որ ձեւաւորուած է ռուսական եւ լեհական պատմագրութեան ազդեցութեան ներքեւ Ուքրանիա բառը սլավոնական ծագում ունի, որ կը նշանակէ սահմանի մօտ։"

Պատմութիւն

Վաղ Պատմութիւն

Ուքրանիոյ մէջ եւ շրջակայ տարածքներուն մէջ, բնակութիւն հաստատուած է մ.թ.ա. 32, 000 դարերուն, որուն վկայութիւնն է Գրաւետեան մշակոյթի առկայութիւնը Ղրիմեան լեռներուն մէջ։ Մ. թ.ա. 4, 500 ականներուն Նեոլիտեան մշակոյթը կը ծաղկէր ամենուր ներառեալ ներկայիս Ուքրանիոյ տարածքի մասը մը Տրիբոլին եւ Դնեպր-Դնեստր տարածաշրջանը ամբողջովին։ Երկաթի դարուն, երկրամասում բնակութիւն հաստատեցին Կիմերացիները, Սկիւթները եւ Սարմաթները։

Յետագային մ. թ. 6-րդ դարու սկզբներուն Սեւ Ծովու հիւսիսարեւելեան ափին հիմնուեցան եւ նշանակալից առաջընթաց ապրեցան Հին Յունաստանի, Հին Հռոմի եւ Բիւզանդական կայսրութեան գաղութները, ինչպիսի են Տիրան, Օլբիան եւ Հերմոնասան։ Գոթերը մնացին տարածաշրջանին մէջ, սակայն մ.թ. 370-ականներէն, իյնկան հուններու ազդեցութեան տակ։ Մ. թ. 7–րդ դարէն սկսած Արեւելեան Ուքրանիոյ տարածքը Հին Մեծ Բուլղարիայի կեդրոնն էր։ Դարավերջին պուլկարական ցեղերու մեծ մասը գաղթեցին տարբեր ուղղութիւններով եւ հողերու մեծ մասը անցաւ խազարներուն։

Կիեւի Ոսկէ Դար

Իշխան Վլադիմիրի կնքուիլը կը տանի դէպի Կիեւեան Ռուսիոյ Քրիստոնէութեան ընդունում։

Կիեւեան Ռուսիան հիմնած են ռուս մարդիկ, վարեագները, որոնք սկզբը բնակեցան Լադոգայի եւ Նովգորոդի շրջակայքին մէջ, այնուհետ աստիճանաբար տեղաշարժեցան հարաւ վերջապէս մօտաւորապէս 880-ին հասան Կիեւ։ Կիեւեան Ռուսիան կ'ընդգրկէր Ժամանակակէն Ուքրանիոյ, Բելառուսիոյ արեւմտեան մասը, որուն գերակշռող մասը ժամանակակէն Ռուսիոյ տարածքին մէջէ։ Համաձայն սկզբնական գրառումներու ռուսական էլիտան կազմաւորուած է Սկանդինավիայի վարեագեաններէն։ 10-11-րդ դարերուն, ան կը դառմայ Եւրոպայի մեծագոյն եւ ամենահզոր պետութիւնը։ Յաջորդ դարերուն, ան ուքրանացիներու եւ ռուսերու համար ազգային ինքնագիտակցութեան հիմք կը ձեւաւորէ։ Ժամանակակէն Ուքրանիոյ մայրաքաղաք Կիեւը հը դարռնայ Ռուսիոյ ամենակարեւոր քաղաքը։

Կիեւեան Ռուսիոյ քարտէզը 11-րդ դարուն։ Կիրի Ոսկէ Դարու ժամանակաշրջանին մէջ, Կիեւեան Ռուսիոյ կազմի մէջ կը մտնէին ժամանակակէն արեւմտեան, կեդրոնական Ուքրանիոյ, Բելառուսի եւ արեւմտեան Ռուսիոյ տարածքը։ Ժամանակակէն արեւելեան եւ հարաւային Ուքրանիան բնակեցուցած են նոմադները եւ այլ պատմութիւն ունին։

Վարանգեանները հետագային, ձուլուեցան տեղացի սլավոնական բնակչութեան հետ եւ դարձան Ռուսիոյ առաջին դինաստիայի՝ Ռիւրիկեան դինաստիայի մաս։ Կիեւեան Ռուսիան կազմուած էր մի քանի իշխանութիւններէն, որոնք կը կառավարուէին Ռիւրիկեան իշխաններու կողմէն։ Կիեւի նստավայրը ամենաազդեցիկն ու հեղինակութիւն վայելողն էր, ուստի այն դարձած էր մրցակցութեան առարկա Ռիւրիկեան իշխաններու համար։

Կիեւեան Ռուսիոյ Ոսկէ Դարը կը սկսի Վլատիմիր Մեծի (980–1015) թագաւորութեամբ, ով Քրիստոնէութիւն ընդունելով Կիեւեան Ռուսիան շրջեց դէպի Բիւզանդական Քրիստոնէութիւն. անոր որդի՝ Յարոսլաւ Իմաստունի (1019–1054) թագաւորութեան ժամանակ Կիեւեան Ռուսիան հասաւ իր մշակութային ռազմական հզորութեան գագաթնակէտին։ Ատոր ետեւէն պետութեան մասնատում եւ նորէն արդիականացաւ տարածաշրջանային իշխանութիւններու կարեւորութիւնը։ Վլատիմիր Մոնոմախի (1113–1125) եւ անոր որդի Մստիսլաւի (1125–1132) օրով, Կիեւեան Ռուսիան վերջնականապէս մասնատուաւ առանձին իշխանութիւններու։

11 եւ 12-րդ դարերուն քոչվոր թուրք ցեղերու կողմիէն մշտական յարձակումները բերին սլաւոնական ժողովուրդներու զանգվածային տեղահանման դէպի հիւսիս՝ աւելի անվտանգ անտառային շրջաններ։ 13-րդ դարու մոնկոլական ներխուժման հետեւանքով Կիեւան Ռուսիան դատարկուեցաւ, իսկ Կիեւը 1240 թ. ամբողջովին աւերուեցաւ։ Ուքրանիոյ ներկայիս տարածքը Կիեւեան Ռուսիայէն յաջողած է պահպանել Գալիչի եւ Վոլհինիայի տարածքները, որոնք միացած են կազմաւորել Գալիցիա-Վոլհինիա պետութիւնը։

Օտարերկրեայ Տիրապետությիւն

"Զապորոժեան կազակներու պատասխանը թուրքական սուլթանին." Նկարիչ՝ Իլյա Րեպին 1880 - 1891

Մոնկոլեան ներխուժումէն ետք, իյնկած դարերուն Ուքրանիան մեծապէս կը գտնուէր Լիտուայի տիրապետութեան տակ, ( 14-րդ դարէն) եւ Լիւբլինի միութենէն (1569) սկսած Լեհաստանի Լեհ–Լիտուական համագործակցութիւն 1619

14-րդ դարու կէսերուն Լեհաստանի Կազիմիր III թագաւոր-ը ձեռք բերաւ Գալիցիա-Վոլինիայի վերահսկողութիւնը, այն դեպքին մէջ, երբ Ռուսիոյ սիրտը այդ թիւին մէջ եւ Կիեւը Իրպէն գետի ճակատամարտէն ետք դարձավւԳեդեմինասի՝ Լիտուայի մեծ դքսութեան տարածք։ 1386 թ. Կրեվոյի միութիւն, Լեհաստանի եւ Լիտուայի արքայատներու միաւորումէն ետք, Հիւսիսային Ուքրանիոյ մեծ մասը կը կառավարուէր Լիտուայի տեղական ազնուականութեան կողմէն, որպէս Լիտուայի Մեծ Դքսութեան մաս։

1569 թ. Լիւբլինի միութիւնը կը ձեւաւորէ Լեհ–Լիտուական համաձայնագիրը, որմով Ուքրանիոյ տարածքի մեծ մասը լիտուական ենթակայութենէն կ'անցնի Լեհական թագաւորութեան ենթակայութեան տակ, այդպիսով կը դառնայ լեհական տարածք։ Լեհականացման ուղղուած ճնշման ներքեւ, բարձր խաւի ներկայացուցիչները կրօնափոխ եղան եւ դարձան կաթողիկէ եւ լեհ ազնուականութենէն անհնար էր անոնց տարբերել։ Այդպիսով հասարակ մարդիկ զրկուելով իրենց ազգակից պաշտպաններէն՝ հանձինս ուղղափառ ազնուականութեան, շրջեցան դէպի կազակները, որոնք կը մնային ուղղափառ։

Ուքրանիոյ Ժողովրդական Հանրապետութիւն

Հանրապետութիւնը ստեղծուած է 1917 թ.-ի Նոյեմբեր 20-ին, անկախ հռչակուած է 1918 թ.-ի Յունուար 22-ին՝ Կեդոնական խորհուրդը (ուքր.՝ Центральна Рада)-ի որոշմամբ։

Սկզբնապէս հանրապետութիւնը իրեն կը համարէր Ռուսական հանրապետութեան մաս, սակայն Փետրուարեան Յեղափոխութենէն ետք ան կը փորձէր բոլորովին անկախ ըլլալ։ 1919 թ.-ի սկզբին ան իրեն միացուց արեւմտաուքրանական շրջանները, որոնք առանձնացած էին Աւստրո-Հունգարիայէն։ Սակայն շուտով Կարմիր բանակը գրաւած է երկիրը։ 1919 թ.-ի Յունուար 14-ին ստեղծուեցաւ Ուքրանական ԽՍՀ-ն։

Ուքրանիոյ Ժողովրդական Հանրապետութեան պետական խորհրդանիշները՝

Զինանշան	դրօշ

Աշխարհագրութիւն

Հիմնական յօդուած՝ Ուքրանիոյ աշխարհագրութիւն։

Ուքրանիան տարածքով երկրորդ պետութիւնն է Արեւելեան Եւրոպայի մէջ Երկրի տարբեր մասերն ունեն աշխարհագրական տարբեր առանձնահատկություններ՝ լեռնայինից մինչեւ հարթավայրային։ Երկիրը գտնվում է 49°N 32°E / 49; 32 կոորդինատներում։ Զբաղեցնում է 603 700 կմ² տարածք, որն աշխարհում 44-րդ ցուցանիշն է։ Ուքրանիայի մակերեւույթի 98% ցամաքային է, եւ միայն 2% են զբաղեցնում ջրային տարածքները։ Հարավից երկիրը դուրս է գալիս դեպի Սև ծով, ափեզրի երկարությունն է 2782 կմ։

Ուքրանիայի ընդհանուր սահմանի երկարությունն է 4663 կմ։ Երկիրը սահմանակից է Ռուսաստանի (1576 կմ), Մոլդավիայի (939 կմ), Բելառուսիայի (891 կմ), Ռումինիայի (531 կմ), Լեհաստանի (526 կմ), Հունգարիայի (103 կմ), եւ Սլովակիայի (97 կմ) հետ։ Ուքրանիայի ամենաբարձր կետն է Գովերլա լեռը, որի բարձրությունն է 2061 մ, իսկ ամենացածրադիր կետն է Կույալնիկի լիմանը, այս կետը ընկնում է ծովի մակերևույթից 5 մ. ներքեւ։

Ընդհանուր Տեղեկութիւններ

Ուքրանիան ունի կարեւոր ռազմավարական դիրք Արեւելեան Եւրոպայի մէջ, շրջապատուած Սեւ Ծովով հարաւէն, միւս կողմերէն այն կը շրջապատեն Լեհաստանը, Սլովակիան եւ Հունգարիան արեւելքէն, Բելառուսիան հիւսիսէն, Մոլդովան եւ Ռումինիան հարաւ-արեւմուտքէն եւ Ռուսիան արեւելքէն։ Ուքրանիան կը տարածուի արեւմուտքէն արեւելք 1316 քմ եւ հիւսիսէն հարաւ 893կմ։ Երկրի ծայրագոյն կէտերն են Գրեմեաչ գիւղը (Չեռնիգովի մարզ) հիւսիսին մէջ, Սառիչ հրուանդանը (Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետութիւն) հարաւին մէջ, Չոպ քաղաքը (Անդրկարպատեան մարզ) արեւմուտքէն մէջ եւ Չերվոնա Զիրկա գիւղը (Լուգանսկի մարզ) արեւելքին մէջ։

Կարպատեան լեռների հիւսիսային մասը կը հասնի Ուքրանիոյ արեւելեան մասին։ Երկրի ամենաբարձր կէտը Գովերլա լեռն է, որուն բարձրութիւնը կը կազմէ 2061 մ։ Ուքրանիոյ տարածքի մեծ մասը կը զբաղեցնեն Սեւ Ծովու հիւսիսին մէջ տարածուող տափաստանանման շրջանները։ Ուքրանիան համարեայ կը կիսուի երկու հաւասար մասերու Դնեպր գետով, որ կը տարածուի ամբողջ Ուքրանիայով հիւսիսէն հարաւ։ Ան կը թափուի Սեւ ծով Ղրիմ թերակղզիին հիւսիս Հարաւային Բուգի եւ Դնեստրի գետաբերաններու մօտ։ Սահմանը Ռուսիոյ հետ երկրէ երկիր ամենաերկար սահմանն է, ան կը տարածուի նաեւ Ազովի ծովով։

Մօտաւորապէս կը ներկայացնէ Սեւ ծովու շուրջ իյնկած բիոմները։ Ղրիմի թերակղզիի ծայր հարաւային մասին մէջ, Ղրիմի լեռներէն ներքեւ իյնկած է մերձարեւադարձային գօտի:

Ուքրանիոյ տարածքի մեծ մասը կը զբաղեցնեն ոչ բերրի տափաստանները եւ սարաւանդները։ Ուքրանիոյ հողերու հետ 58% կ'օգտագործուի որպէս ոռոգուող տարածքներ, 2% կ'օգտագործուի մշտական մշակաբոյսերու աճեցման համար, 13% որպէս արոտավայրեր, 18% կը զբաղեցնեն անտառները եւ 9% միւսները։

Երկիրը կը շրջապատեն լեռներ, հարաւին մէջ այդ Ղրիմի լեռներն են Ղրիմի թերակղզիի մէջ եւ Ազովի ծովու մօտ, արեւմտեան կողմէն այդ Կարպատեան լեռներն են, արեւելքին մէջ, Ազովի ծովու մօտ կան նաեւ քամահրուած ցածր լեռներ՝ Դոնեցի բլրաշարը։

Ռելիեֆ

Ուքրանիոյ տարածքի մեծ մասը կը զբաղեցնեն սովորական հարթավայրեր, ծովու մակարդակէն միջինին մէջ 175 մ բարձրութեամբ։ Հարթավայրերը շրջապատուած են լեռներով արեւմուտքին եւ հարաւին մէջ, Ուքրանիոյ տարածքին մէջ գտնուող հարթավայրերու մեծ մասը տեղաբաշխուած են Արեւելաեւրոպական հարթավայրի հարաւ արեւմտեան մասին մէջ։ Հարթավայրերը ունին բազմաթիւ բարձրադիր եւ ցածրադիր շրջաններ, որոնք առաջացած են Արեւելաեւոպական պլատֆորմի հիմքերու ոչ հաւասար բիւրեղացման հետեւանքով։ Ուքրանիոյ տարածքին մէջ կը գտնուին հետեւեալ ցածրավայրերը՝ հիւսիսին մէջ Պոլեսեան, երկրի կեդրոնին մէջ Մերձդնեպրեան եւ հարաւին էջ Մերձսեւծովեան ցածրավայրերը։ Ուքրանիոյ տարածքի բարձրավայրերն են՝ Վոլինեան, Պոդոլեան, Մերձդնեպրեան, ինչպէս նաեւ հետեւեալ բլրաշարերը՝ Տովրիները արեւմուտքին մէջ, Սլովեչանսկ-Օվրուչանսկի բլրաշարը հիւսիսին մէջ, Դոնեցի բլրաշարը եւ Մերձազովեան դաշտավայրը հարաւ արեւելքին մէջ։ Երկրի տարածքի մօտ 5 % կը զբաղեցնեն լեռները՝ Ուքրանիան Կարպատները (բարձրութիւնը՝ 2061 մ) հարաւ-արեւմուտքին մէջ եւ Ղրիմի լեռները Ղրիմի թերակղզոո հարաւին մէջ։

Կլիմա

Ուքրանիան ունի չափաւոր մայրցամաքային կլիմա ցուրտ ձմեռներով եւ համեմատաբար շոգ ամառներով։ Միայն Ղրիմի թերակղզիի հարաւային ափերուն գոյութիւն ունի խոնաւ մերձարեւադարձային կլիմայի գօտի։ Ուքրանիոյ կլիման կ'ենթարկուի խոնաւ ատլանտիկական օդի ազդեցութեան։ Տեղումների մակարդակը Ուքրանիոյ տարածքին մէջ, հաւասարաչափ չէ բաշխուած, հիւսիսին մէջ, կը գրանցուին մեծ քանակութեամբ տեղումներ, արեւելքն մէջ ատորմէ պակաս եւ հարաւ-արեւելքին մէջ աւելի քիչ։ Տարեկան տեղումներու քանակությիւնը հարթավայրերուն մէջ 300 - 700 մմ է, Ղրիմի լեռներուն մէջ 1000 - 1200 մմ, Ուքրանիոյ Կարպատներուն մէջ աւելի քան 1500 մմ։

Յւնիսը եւ Յուլիսը սովորաբար ամենախոնաւ ամիսներն են, մինչդեռ Փետրուար ամիսը սովորաբար ամենաչորն է։ Ձմեռային կլիման կը տատանուի պաղ եղանակէն Սեվ ծովու ափերուն մինչեւ ցուրտ եղանակը երկրի ներսը, ամառները երկրի հիմնական մասին մէջ տաք են, իսկ՝ հարաւային մասին մէջ սովորաբար կ'ըլլան շատ շոգ։

Միջին բազմամեայ օդի ջերմաստիճանը կը կազմէ՝ Յունուարին −5 °C, Յուլիսին +20 °C։

Ջրային Ռեսուրսներ

Հիմնական յօդուածներ՝ Ուքրանիոյ մեծ գետեր եւ Ուքրանիոյ լիճեր։

Ուքրանիան հարաւային եւ հարաւ արեւելեան կողմերէն կը լուացուի Սեւ եւ Ազովի ծովերով։ Երկրի տարածքով հոսող գետերու 90% կը հանդիսնան այս երկու ծովերու ներհոսքի աւազանի մասեր։ Մի քանի գետեր կը պատկանին Բալթիկ ծովի աւազանին։ Ուքրանիոյ մէջ կան յոթ հիմնական գետեր (փակագծերուն մէջ տրուած է գետերու երկարութիւնը Ուքրանիոյ տարածքին մէջ)՝ Դեսնան (591 քմ), Դնեպրը (982 քմ), Դնեստրը (705 քմ), Դանուբը (174 քմ), Պրիպյատը (261 քմ), Սեւերսկի Դոնեցը (672 քմ) եւ Հարաւային Բուգը (806 քմ)։

Ուքրանիոյ տարածքի 2 տոկոսը կը կազմեն ջրային տարածքները, անոնց մէջ կը մտնեն լճերը եւժեւ լիմանները։ Ուքրանիոյ շեծ լիճերը եւ լիմաններն են (փակագծերուն մէջ ցույց տրուած է մակերեսը քմ²)՝ Լիճեր՝

• Սասիկ (Կունդուկ) (205 քմ²)
• Յալպուգ (149 քմ²)
• Կուրուգլույ (94 քմ²)
• Կագուլ (90 քմ²)

Լիմաններ՝

• Դնեպրի լիման (800 քմ²)
• Ուտլյուկի լիման (700 քմ²)
• Դնեստրի լիման (360 քմ²)
• Մոլոչնի լիման (168 քմ²)
• Տիլիգուլի լիման (70 − 150 քմ²)
• Խաջիբեյի լիման (70 քմ²)
• Կույալնիկի լիման (60 − 56 քմ²)

Լեռներ

Ուքրանիոյ տարածքի հարթաւայրային մասի ամենաբարձր կէտն է Բերդա լեռը (515 մ), ձախափնեայ հարթաւայրային մասի բարձրագոյն կէտն է Մոգիլա Մեչետնաեայն (367, 1 մ)։ Ստորեւ կը բերուի Ուքրանիոյ բարձր լեռներու ցանկը՝

Ուքրանական Կարպատներ

• Գովերլա - 2060, 8 մ
• Բրեբենեսկուլ - 2035, 8 մ
• Չոռնայա Գոռա - 2020, 2 մ
• Պետրոս - 2020, 2 մ
• Գուտին Տոմնատիկ - 2016, 4 մ
• Ռեբրա - 2001, 1 մ

Ղրիմի լեռներ

• Ռոման-Կոշ - 1545 մ
• Դեմիր-Կապու - 1540 մ
• Զեյտին-Կոշ - 1534 մ
• Քեմալ-Էգերեկ - 1529 մ
• Էկլիզի-Բուրուն - 1527 մ

Օգտակար Հանածոներ

Ուքրանիոյ մէջ առկա են երկաթի հանքաքարի, ածուխի, մանգանի, բնական գազի, նաֆթի, աղի, ծծումբի, գրաֆիտի, տիտանի, մագնեզիումի, կաոլինի, նիկելի, պղինձի զգալի պաշարներ։

Բնապահպանական խնդիրներ

Ուքրանիան ունի բազմաթիւ բնապահպանական խնդիրներ։ Որոշ շրջաններուն մէջ, կայ խմելու ջուրի զգալի պակաս։ Օդը եւ ջուրը երկրին մէջ ապականած են, ինչպէս նաեւ՝ կայ անտառահատման խնդիր։

Երկրի հիւսիս-արեւելքին մէջ 1986 թուականի Չեռնոբիլի ատոմակայանի մէջ տեղի ունեցած աղետէն ետք գոյութիւն ունի հսկայական տարածութիւն, որ վարակուած է ռադիացիայով։

Երկնաքարային Խառնարաններ

Տուեալ պահին Ուքրանիոյ տարածքին մէջ, յայտնի են ութ հարուածային խառնարաններ, որոնք առաջացած են երկնային մարմիններու անկման պատճառով։ Բոլոր խառնարանները, բացի Իլինեցկիէն, թաղուած են, այսինքն ծածկուած են նստուածքային ապարներով, եւ հետազոտուած են հորատանցքերու միջոցով։

• Բոլտիշի խառնարան (Կիրովոգրադի մարզ) - տրամագիծը 25 քմ, տարիքը - 100 մլն. տարի
• Իլինեցկիի խառնարան (Վիննիցայի մարզ) - տրամագիծը 300 մ, տարիքը - 400 մլն. տարի
• Զապադնի - տրամագիծը 4 քմ, տարիքը - 115 մլն. տարի
• Զելենոգայի խառնարան - տրամագիծը 2, 5 քմ, տարիքը - 120 մլն. տարի
• Օբոլոնի խառնարան (Պոլտաւայի մարզ) - տրամագիծը - 20 կմ, տարիքը - 169 ± 7 մլն. տարի, կոորդինատները՝ 49°35’հս.լ. 32°55’աե.ե.
• Ռոտմիստրովի խառնարան - տրամագիծը - 2, 7 քմ, տարիքը - 140 մլն. տարի
• Տերնովի խառնարան - տրամագիծը - 12 քմ, տարիքը - 280 մլն. տարի
• Բելիլովի խառնարան - տրամագիծը - 6, 2 քմ, տարիքը - 166± 10 մլն. Տարի

Վարչական Բաժանում

Հիմնական յօդուած՝ Ուքրանիոյ վարչական բաժանում։

Համաձայն 1996 թուականի Ուքրանիոյ սահմանադրութեան երկրին մէջ ընդունուած է հետեւեալ վարչկան բաժանումը՝ 24 մարզ, 2 հանրապետական նշանակութեան քաղաք եւ Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետութիւն։ Ուքրանիոյ մէջ կան 490 շրջաններ, 446 քաղաք, 907 քաղաքատիպ աւան եւ 10196 գիւղ։

Ուքրանիոյ տարածքային կազմութիւնը կը հիմնուի միասնականութեան եւ պետական տարածքի ամբողջականությեան, համադրելով կեդրոնացած եւ ապակեդրոնացած պետական իշխանութեան համակարգերը, ինչպէս նաեւ ռեգիոններու հաւասարակշռուած ընկերա-տնտեսական զարգացման սկզբունքներու վրայ, հաշւի առնելով անոնց պատմական, տնտեսական, աշխարհագրական եւ դեմոգրաֆիկ առանձնահատկութինները, էթնիկական եւ մշակութային աւանդոյթները։

Մարզեր

Կաղապար:Col-4

• Վիննիցայի մարզ
• Վոլինի մարզ
• Դնեպրոպետրովսկի մարզ
• Դոնեցկի մարզ
• Ժիտոմիրի մարզ
• Անդրկարպատեան մարզ
• Զապորոժիէի մարզ
• Իվանո-Ֆրանկովսկի մարզ

Պետական նշանակութեան քաղաքներ

ԿիեւԿաղապար:Col-4

• Կիեւի մարզ
• Կիրովոգրադի մարզ
• Լուգանսկի մարզ
• Լուովի մարզ
• Նիկոլաեւի մարզ
• Օդեսայի մարզ
• Պոլտաւայի մարզ
• Ռովնոյի մարզ

ՍեգաստոպոլԿաղապար:Col-4

• Սումիի մարզ
• Տերնոպոլի մարզ
• Խարկովի մարզ
• Խերսոնի մարզ
• Խմելնիցկիի մարզ
• Չերկասիի մարզ
• Չեռնիգովի մարզ
• Չերնովիցիի մարզ

Կաղապար:Col-4Կաղապար:Ukraine Labelled Map

Ղրիմի Ինքանավար Հանրապետութիւնը կը հանդիսանայ Ուքրանիոյ անբաժան մասը, եւ Ուքրանիոյ սահմանադրութեան շրջանակներումն մէջ, գործող իրաւասութիւններով կը լուծէ իրեն յատկացուած խնդրիները։

Քաղաքական Համակարգ

Ուքրանիան ունիտար հանրապետութիւն է, որուն գլխաւոր օրէնքը կը հանդիսանայ 1996 թուականին ընդունուած Սահմանադրութիւնը։

Գործադիր Իշխանութիւն

Պետութեան եւ գործադիր իշխանութեան ղեկավարը նախագահն է, 2014 թ. Յունիս 7-էն՝ Պետրո Պորոշենկոն։ Նախագահը կը հանդիսանայ նաեւ Ուքրանիոյ զինուած ոյժերու գլխաւոր հրամանատարը։ Պետութեան ղեկավարի պարտականութիւնները կատարած նախագահին կ'օգնէ վարչապետը․ 2013 թ դրութեամբ՝ Նիքոլայ Ազարովը։ Վարչապետը կը զբաղեցնէ նախագահի պաշտօնը վերջինիս մահուան կամ հրաժարականի դէպքին մէջ։

Նախագահը կ'ընտրուի հինգ տարի ժամկէտով գաղտնի քվեարկութեամբ ուղղակի համընդհանուր ընտրական իրաւունքի հիման վրայ։ Նոյն թեկնածուն չի կրնար զբաղեցնել նախագահի պաշտօնը 2 անգամէն աւելի անընդմէջ։ 1991 թ երկրի առաջին նախագահ ընտրուած է Լեոնիդ Կրավչուկը։

Նախագահը կը կազմաւորուի կառավարութիւնը՝ նախարարներու կաբինետը, որուն ղեկավարն է վարչապետը։

Կառավարութեան կազմի մէջ կը մտնհեն փոխվարչապետներ (կը վերահսկեն մի քանի նախարութիւններ եւ գերատեսչութիւններ), նախարարներ (կը ղեկավարուին նախարարութիւնները) եւ գերատեսչութիւններու ղեկավարներ, որոնք նախարարական պաշտօն չեն զբաղեցներ, սակայն պաշտօնապէս իրենց կարգավիճակով նախարարներուն հաւասար են։ Կառավարութեան քանակական կազմը եւ կառուցուածքը (փոխվարչապետներու, նախարարներու եւ գերատեսչութիւններու ղեկավարներու քանակը) օրէնքով չեն կարգաւորուիր եւ կը սահմանուին նախագահի կողմէն։

Օրենսդիր Իշխանութիւն

Ուքրանիոյ գերագոյն օրենսդիր մարմինը Գերագոյն ռադան է (ուքր.՝ Верховна рада України, ВРУ)։ Ան կը հանդիսանայ մշտական գործող կառոյց, որ կը հրաւիրուի տարին 2 անգամ։

Գերագոյն ռադան իր կանոնաւոր նստաշրջաններուն անց կը կանցնէ նորընտիր նախագահի երդմնակալութեան արարողութիւնը եւ կը հաստատէ նախագահի կողմէն առաջարկուող պետական քաղաքականութեան հիմնական ուղղութիւնները 5 տարի ժամկէտով։ Նախագահը պատասխանատու է ռադայի առջեւ, խորհրդարանը կրնայ անվստահութիւն յայտարարել անոր։

Գերագոյն ռադան կազմուած է 450 պատգամաւորներէն։ 2013 թ դրութեամբ խորհրդարանի նախագահն է Վլատիմիր Ռիբակը։

Ռադայի իրաւասութիւններու մէջ կը մտնէ օրէնքներիու մշակումը, ընդունումը եւ ատոնց իրագործման վերահսկողությունը, պետական բյուջեի հաստատումը, միջազգային համաձայնագրերու վավերացումը։ Ռադայի պատգամաւորները կ'ընտրուին 5 տարի ժամկէտով ընդհանուր ուղղակի ընտրութիւններու միջոցով, որոնք անց կը կացուին խառը համակարգով։

մինի|435px|Գերագոյն ռադայի 8-րդ նստաշրջանի կուսակցական կազմը

Խմբակցություն	Տեղ
Շրջաններու կուսակցութիւններ	210
Բատկիվշչինա	99
Ուքրանիոյ ժողովրդավարական դաշինք հանուն բարեփոխումներու	42
«Ազատութիւն» համաուքրանական միաւորում	37
Ուքրանիոյ կոմունիստական կուսակցութիւն	32
Անկախ պատգամավորներ	30
Տեղերու ընդհանուր քանակը	450

Դատական Իշխանութիւն

Արդարադատութիւնը Ուքրանիոյ մէջ կ'իրականացուի բացառապէս դատարաններու միջոցով։ Դատարաններու իրաւասութիւնները կը տարածուին պետութեան մէջ առկա բոլոր իրաւայարաբերութիւններու վրայ։ Ուքրանիոյ մէջ ընդհանուր իրաւասութիւններու դատարաններու համակարգը կը կազմուի մասնագիտացման եւ տարածքայնութեան սկզբունքներու հիման վրայ։ Ընդհանուր իրաւասութեան դատարաններուն մէջ կը գործեն քաղաքացիական եւ քրէական գործերով զբաղող խորհուրդներ։ Ընդհանուր իրաւասութեան դատարաններու համակարգի գերագոյն դատական մարմինը կը հանդիսանայ քաղաքացիական եւ քրէական գործերը քննող Գերագոյն դատարանը։ Գերագոյն դատարանը աւելի շատ դատական գործունէութիւնը համընդհանրացնող կարգավիճակ ունի։ Ունի վերանայման իրաւունք։ Գերագոյն դատարանն իր ոյժը կորցուցած է Բարձրագոյն յատուկ դատարանի ձեւաւորումէն ետք։

Յատուկ դատարաններ՝

• Կենցաղային (Տարածաշրջանային, Վերաքննիչ, Բարձրագոյն)
• Վարչական (Թաղային, Վերաքննիչ, Բարձրագոյն)

Ուքրանիոյ Սահմանադրական դատարանը առանձին, ընդհանուր իրաւասութիւններու դատարաններէն անկախ դատարան է։

Քաղաքական Կուսակցութիւններ

Ուքրանիոյ ներկայիս կուսակցական համակարգը կազմուած է 1990-ական թուականներուն։ Այն ժամանակ լիբերալ-դեմոկրատական փոփոխութիւններու հետեւանքով միակուսակցական համակարգը փոխարինուեցաւ բազմակուսակցականով։

Կուսակցութիւններու գործունէութիւնը կը կարգաւորուի գործող օրէնսդրութեամբ, որ պարբերաբար վերանայման կ'ենթարկուի։ 2012 թ Հոկտեմբերի դրութեամբ կը գործէ կուսակցութիւններու վերաբերեալ 2011 թ Նոյեմբերին ընդունուած օրէնքը։ Համաձայն այդ օրէնքի՝ կուսակցութիւն ստեղծելու իրաւունք ունին երկրի ցանկացած 30 քաղաքացի։ Կուսակցութիւնը պէտք է գրանցուի արդարադատութեան նախարարութեան մէջ եւ կուսակցական գործունէութիւն սկսելու համար պետք է ապացոյց ներկայացնի, որ երկրի բոլոր մարզերուն մէջ ունի իր անդամները։ Բոլոր կուսակցութիւնները պարտաւոր են ընդունիլ Սահմանադրութիւնը որպէս Ուքրանիոյ հիմնական օրէնք։

2012 թ դրութեամբ Ուքրանիոյ մէջ պաշտօնապէս գրանցուած է աւելի քան 200 կուսակցութիւն։ Վերջին խորհրդարանական ընտրութիւններու ժամանակ, որ տեղի ունեցած է 2012 թ Հոկտեմբեր 28-ին, մասնակցած է 21 կուսակցութիւն։ Օրէնքով սահմանուած 5%-ի շեմը յաղթահարեց 5 կուսակցութիւն, 16 կուսակցութիւն խորհրդարանին մէջ տեղ չզբաղեցուց։

Արտաքին Քաղաքականութիւն

1918-1922 թթ Ուքրանիան դիւանագիտական յարաբերութիւններ ունէր Լեհաստանի, Պուլկարիոյ, Թուրքիոյ, Վատիկանի, Դանիայի, Նորվեկիայի, Շուետիայի, Շվեյցարիայի, Իրանի, Ռումինիայի, Լիտվայի, Լատվիայի, Ֆինլանդիայի, Էստոնիայի, Վրաստանի, Աւստրիայի եւ Չեխոսլովակիայի հետ։ 1945 թ դարձաւ ՄԱԿ-ի, այնուհետեւ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի, Աշխատանքի միջազգային կազմակերպութեան (ԱՄԿ) անդամ։ Խորհրդային Ուքրանիոյ առաքելութիւնը ՄԱԿ-ին կից որոշուեցաւ Վիեննայի, Փարիզի, Ժնեւի, Նիւ Յորքի մէջ։ 1948 թ Ուքրանիան առաջին անգամ դարձաւ ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան խորհուրդի ոչ մշտական անդամ։ Մինչեւ 1991 թ Լեհաստանը, ԳԴՀ-ն, Չեխոսլովակիան, Հունգարիան, Ռումինիան, Պուլկարիան, Հարաւսլաւիան, Կանադան, ԳԴՀ-ն, ԱՄՆ հիւպատոսութիւններ ունէին Կիեւի մէջ, իսկ Պուլկարիան, Կուբան, Հնդկաստանը եւ Եգիպտոսը՝ Օտեսայի մէջ։ 1991 թ ետք, Ուքրանիան վերականգնեց դիւանագիտական յարաբերութիւնները աշխարհի պետութիւններու մեծ մասի հետ։ Որովհետեւ ՌԴ ԽՍՀՄ-ին պարտքի փոխարէն իրեն վերցուց Ուքրանիոյ արտերկրներուն մէջ գտնուող նախկին դեսպանատները, ապա պետութիւնը բոլորովին մնաց առանց դեսպանատներու՝ բացառութեամբ ԱՄՆ-ում գտնուող դեսպանատանը։ ՌԴ եւ Բելառուսի հետ միասին Ուքրանիան դարձաւ ԱՊՀ հիմնադիրը, թէեւ յետագային որոշակիօրէն հեռացաւ անորմէ։ 1997 թ Մայիս 31-ին ՌԴ եւ Ուքրանիոյ նախագահները ստորագրեցին ընկերութեան, համագործակցութեան եւ գործընկերութեան պայմանագիր, որ վավերացուեցաւ Գլխաւոր ռադայի եւ Պետական դումայի կողմէն։ 1999 թ Մայիս 14-15 Լվովի մէջ կայացած Կեդրոնական Եւրոպայի պետութիւններու նախագահներու հանդիպման Կուչման յայտարարեց, որ Ուքրանիան կ'երթայ «եւրոպական ուղիով» եւ սերտ կապեր կը հաստատի ԵՄ հետ։ Դատապարտելով 1999 թ գարնան Հարաւսլաւիայի ռմբակոծութիւնները՝ ուքրանացի դիւանագետները իրենց միջնորդական դերակատարութիւնը առաջարկեցին Բալկանների հակամարտութեան լուծման գործին մէջ։

Ներկային, Ուքրանիան կը հանդիսանայ հետեւեալ կազմակերպութիւններու անդամ՝ ՄԱԿ (1945), ՄԱԿ-ի ԵՏՀ (1947), ԱՀԿ (1948), ԵՈՒՆԵՍՔՕ (1954), ԵԱՀԿ (1992), ՎԶԵԲ (1992), ԱՄՀ (1992), ՎԶՄԲ (1992), ՍՏՀԿ (1992), ՄՖԿ (1993), ՆԵԲԳ (1994), ԳՀԽԿ (1994), ԵԽ (1995), ՏՀՁԿ (1997), Եւրո-ատլանտեան համագործակցութեան խորհուրդ (1997), ՍԱԶԲ (1998), Ներդրումային վէճերու կարգաւորման միջազգային կեդրոն (2000), ԶՄԱ (2004), ԱՀԿ (2008)։ Ուքրանիան նաեւ կը հանդիսանայ ԱՊՀ-ի փաստացի անդամը (1991) եւ դիտորդի կարգավիճակ ունի հետեւեալ կազմակերպութիւններուն մէջ՝ Բալթեան երկրներու խորհուրդ (1999), ԵվրԱզԷՍ (2002), Ֆրանկոֆոնիա (2006)։

Զինուած ոյժեր

Ուքրանական բանակի զինուորները ԲՏՌ-80 զրահափոխադրիչի մէջ իրաքեան պատերազմին մէջ

Խորհրդային Միութեան փլուզումէն ետք, Ուքրանիոյ մնաց 780000 զինուժ, որ կը համարուի աշխարհի երրորդ մեծագոյն միջուկային զէնքով հագեցած ռազմական ոյժը։1992 թ Մայիսին Ուքրանիան ստորագրեց Ստրատեգիական յարձակողական սպառազինութիւններու սահմանափակման պայմանագիր, ուր երկիրը համաձայնուեցաւ Ռուսիոյ տալ ողջ միջուկային զենքը եւ միանալ միջուկային զենքի չտարածման պայմանագրին որպես միջուկային զյնք չունեցող երկիր։ Ուքրանիան վավերացուց պայմանագիրը 1994 թ եւ 1996 թ երկիրը ազատեցաւ միջուկային զէնքէն։

Ուքրանիան հետեւողական քայլեր ձեռնարկեց սովորական զէնքի կրճատման ուղղութեամբ։ Ան ստորագրեց Եւրոպայի մէջ Սովորական Սպառազինութիւններու մասին պայմանագիր, որ կ'ենթադրէր տանկերի, հրետանիի եւ զրահապատ մեքենաներու թիւի կրճատում (զինուած ոյժերը կրճատուեցան 300000-ի)։ Պետութիւնը կը նախատեսնէ ներկայիս բանակը փոխարկել պրոֆեսիոնալ կամաւոր բանակի ոչ ուշ քան 2011 թ։

Ուքրանիոյ օդային ոյժը, Սուխոյ Սու-27

Ուքրանիան զգալի դեր կը խաղայ խաղաղապահ գործողութիւններուն մէջ։ Ուքրանական զորքերը տեղաբաշխուած են Կոսովոյի մէջ որպէս ուքրանիա-լեհական գումարտակի մաս։ Ուքրանական զորքեր տեղաբաշխուեցան նաեւ Լիբանանի մէջ, որպէս ՄԱԿ-ի ժամանակաւոր ոյժերի մաս՝ հրադադարը պահպանելու նպատակով։ Տեխնիկական սպասարկման եւ ուսումնական գումարտակ տեղակայուեցաւ նաեւ Սիերա Լեոնեի մէջ։ 2003-2005 թթ ուքրանական զորքերը լեհական հրամանատարութեան ներքո մեկնեցան Իրաք որպէս միջազգային կոալիցիոն ոյժերու մաս։ Ուքրանական բանակի զինծառայողներիւ թիւին աշխարհին մէջ, կը կազմէ շուրջ 562։

Այլ երկրներու զինմիաւորումները՝ ներառեալ ԱՄՆ զինուժը, ուքրանական ոյժերու հետ մէկտեղ կանոնաւորապէս կը մասնակցին զորավարժութիւններու Ուքրանիոյ մէջ։

Անկախութենէն ետք, Ուքրանիան իրեն չեզոք երկիր հռչակեց։ Պետութիւնը սահմանափակ ռազմական համագործակցութիւն ունի Ռուսիոյ, այլ Անկախ պետութիւններիու համագործակցութեան երկրներու եւ ՆԱՏՕ-ի հետ սկսած 1994 թուականէն։ 2000-ական թուականներուն, կառավարութիւնը հակուած էր դէպի ՆԱՏՕ-ն եւ խորը համագործակցութեան սկիզբը դրուեցաւ, երբ 2002 թ ստորագրուեցաւ ՆԱՏՕ-Ուքրանական գործողութիւններու ծրագիրը։ Ետքը որոշուեցաւ, որ ՆԱՏՕ-ին միանալու որոշումը պետք է ընդունուի համազգային հանրաքվեի միջոցով հետագային։ Գործող նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը Ուքրանիոյ եւ ՆԱՏՕ-ի միջեւ համագործակցութիւնը բաւարար կը համարէ։ Յանուկովիչը դէմ է Ուքրանիոյ միացման ՆԱՏՕ-ին։ 2008 թ Բուխարեստի մէջ, կայացած համաժողովին ՆԱՏՕ-ն յայտարարեց, որ Ուքրանիան կրնայ անդամակցել ՆԱՏՕ-ին, երբ ան ցանկանայ եւ երբ ան կը համապատասխանի անդամակցման չափանիշերուն։

Պետական Խորհրդանիշեր

Ուքրանիան ունի 3 պետական խորհրդանիշ՝ դրօշ, զինանշան, քայլերգ։ 1996 թ Յունիս 28-ին Ուքրանիոյ Սահմանադրութեան 20-րդ յօդուածով հաստատուեցաւ պետութեան փոքր զինանշանը՝ ոսկէ եռաժանին՝ կապոյտ ֆոնի վրայ։ Եռաժանին [[Կիեւեան Ռուսիոյ ժամանակ Ռիւրիկովիչ իշխանատոհմի պետական խորհրդանիշը եւ տոհմական կնիքը կը հանդիսանար։ Փոքր զինանշանը այդպէս ալ չընդունուած մեծ զինանշանի մասը կը կազմէ. անոր վրայ պատկերուած է կապոյտ վահան՝ դեղին եռաժանիով։

1992 թ Յունուար 28-ին Ուքրանիոյ Գերագոյն խորհուրդը հաստատեց Ազգային դրօշը, որ ուղղանկիւն պաստառ՝ կազմուած լայնութեամբ իրար հաւասար 2 հորիզոնական շերտերէն․ վերին շերտը կապոյտ է, ստորինը՝ դեղին։

Զինանշան	դրօշ	Նախագահական դրօշ

Պետական Տօներ

• Յունուար 1 - Նոր տարի
• Յունուար 7 - Սուրբ Ծնունդ
• Յունուար 22 - Ուքրանիոյ համախմբուածութեան եւ ազատութեան օր
• Մարտ 8 - Կանանց միջազգային օր
• Մայիս 1 - Աշխատաւորներու համերաշխութեան միջազգային օր
• Մայիս 9 - Յաղթանակի օր
• Յունիս 28 – Ուքրանիոյ Սահմանադրութեան օր
• Օգոստոս 24 - Անկախութեան օր
• Փոփուող ամսաթիւ - Զատիկ
• Փոփուող ամսաթիւ - Սուրբ Երրորդութեան օր

Տնտեսութիւն

Ուքրանիան կը պատկանի արդիւնաբերաագրարային երկիրներու բաժինին։ Ըստ ազգային մրցունակութեան՝ ան 2012 թ աշխարհին մէջ, զբաղեցուցած է 73-րդ տեղը։

Ուքրանիոյ տնտեսութիւնը կը զբաղեցնէ 39-րդ տեղը աշխարհին մէջ, ըստ ՀՆԱ-ի չափի (2011)։ Մէկ բնակչին բաժին իյնկող ՀՆԱ-ի չափը կը կազմէ 7600 ԱՄՆ դոլար (2011)։ 2011 թ ՀՆԱ-ի աճը կազմեց 5, 2%։ Ուքրանիոյ պարտքը 2010 թ հասաւ ՀՆԱ-էն 93, 5%-ի, իսկ 2010 թ Յուլիս 1-ի դրութեամբ ՀՆԱ-ի աճը կազմեց 3, 7%։

Ուքրանիան կը համարուի արտահանման ուղղուածութիւն ունեցող երկիր․ ըստ որոշ գնահատականներու՝ երկրի ՀՆԱ-ի 50%-ը կը կազմուի արտահանումէն։ 2011 թ ըստ Առեւտուրի Համաշխարհային Կազմակերպութեան՝ Ուքրանիան համաշխարհային ներմուծողներու շարքին մէջ զբաղեցուց 25-րդ տեղը։

1992 թ սկսած նկատուեցաւ հարաճող ապաինդուստրալացին մէջ, որ բարձր տեխնոլոգիական արտադրութուններու մէջ եւ մեքենաշինութեան ոլորտին մէջ, ընդհանուր բնոյթ կրեց։ 1999 թ ՀՆԱ-ն 40%-ով ցած էր 1991 թ մակարդակէն։ Որոշակիօրէն բարորակ վիճակին մէջ, յայտնուեցան մետաղագործական, քիմիական եւ ցած աւելացուած արժէքով այլ էներգատար արտադրութիւնները, որոնք համաշխարհային շուկային մէջ պահպանեցին իրենց մրցունակութիւնը՝ ի շնորհիւ էներգակիրներու ռուսական ցած գիներու։ Արդիւնաբերութեան այն ճիւղերը, որոնք քիչ թէ շատ կ'աշխատին մետաղագործութիւնն է, էներգետիկան (կան ատոմային էլեկտրակայաններ եւ Դնեպր գետի վրայ ՀԷԿ-ի ամբողջ մը համալիր), ինչպէս նաեւ քիմիական արդիւնաբերութիւնը եւ հանքարդիւնաբերութիւնը (ածուխի, հանքանիւթի արդիւնահանում)։ Որոշակի չափով տնտեսապէս զարգացած շրջաններն են Դոնբասը (Դոնեցկի եւ Լուգանսկի մարզ), Պրիդնեպրովիէն (Դնեպրոպետրովսկի եւ Զապորոժիէի մարզ), ինչպէս նաեւ Կիև, Խարկով, Օտեսա եւ Լվով քաղաքները։

Տնտեսութեան իր շուկայական բնոյթի համաձայն բնորոշ է պետութեան աշխոյժ դերը՝ անոր կը պատկանին մօտ 140 մեծ ընկերութիւններ ազգային տնտեսութեան տարբեր ոլորտներուն մէջ, ինչպէս նաեւ պետութիւնը կը վերահսկէ շարք մը ապրանքներու գիները՝ ներառեալ հիմնական սննդամթերքը եւ վառելիքաքսանիւթերը։ 2011 թ ՀՆԱ ծաւալին մէջ, արդիւնաբերութեան մասնաբաժինը կազմեց 34, 4%, ծառայութիւններու ոլորտը՝ 56, 2%, գիւղատնտեսութիւնը՝ 9, 4%։ Ընդ որուն արդիւնաբերութեան մէջ, զբաղուած է աշխատող բնակչութեան 18, 5%, գիւղատնտեսութեան մէջ՝ 15, 8%, իսկ ծառայութիւններու ոլորտին մէջ՝ 65, 7%։ Աշխատունակ բնակչութեան ընդհանուր թուաքանակը կը կազմէ 22.09մլն մարդ (30-րդ տեղը աշխարհին մէջ), գործազրկութեան մակարդակը կը կազմէ 7% (81-րդ տեղը աշխարհին մէջ)։

Արդիւնաբերութիւն

Ուքրանիոյ արդիւնաբերական զարգացումը սկսաւ 18-19-րդ դարերուն, երբ հիմք դրուեցաւ գիւղատնտեսական արտադրանքի մշակման։ Սակայն ինդուստրացման ուղղուած ծրագիրը մշակուեցաւ միայն 19-րդ դարու վերջին եւ 20-րդ դարու սկիզբին։ Ուքրանիան գլխաւորապէս կ'արտահանէ գունաւոր մետալուրգիա, որ կը կազմէ ծանր արդիւնաբերութեան արտահանման գրեթէ կէսը։ Քիմիական արդիւնաբերութիւնը կ'աշխատի մետալուրգիայի հետ մէկտեղ՝ օգտագործելով մետաղագործութեան եւ գետնածուխի արդիւնաբերութեան կողմնակի ապրանքները՝ ազոտային պարարտանիւթերու, լաքերու, ներկերու, դեղերու արտադրութեան համար։ Ֆոսֆորիտները, կալիումի աղերը եւ կերակուրի աղը կ'օգտագործուի հանքային պարարտանիւթերու՝ ծծմբաթթվի արտադրութեան մէջ։ Նաֆթը ու գազը (ինչպէս տեղական, այնպէս ալ ներմուծուած) կ'օգտագործուի սինթետիկ կաուչուկի եւ սինթետիկ մանրաթելի արտադրութեան մէջ։

Արդիւնաբերութեան հիմնական կեդրոններն են՝

• Ցեմենտի արտադրութիւն՝ Բալակլեա, Ամվրոսիևկա, Զդոլբունով, Բախչիսարայ, Նիկոլաեւ (Լվովի մարզ)
• Բետոնային կառուցուածքներու արտադրութիւն՝ Խարկով, Դնեպրոպետրովսկ, Զապորոժիէ, Կրիվոյ Ռոգ, Չերնիգով, Կիեւ, Դոնեցկ, Սոկիրեանի, Կախովկա
• Պատերու կառուցման նիւթերու արտադրութիւն՝ Սումի, Կիեւ, Խմելնիցկի, Չերնովցի, Չերնիգով
• Ապակիի արտադրութիւն՝ Կիեւ, Ստրի, Կոնստանտինովկա, Լուով, Բերեժանի, Բուչա
• Ճենապակու և հախճապակու արդյունաբերություն՝ Բուդի, Կորոստեն, Պոլոննոյէ, Բարանովկա, Սումի
• Սնունդի արդիւնաբերութեան մէջ զբաղուած է երկրի աշխատուժի 12.8%-ը (2003 թ տուեալներով)։ Կ'արտադրուի աւելի քան 3000 տեսակ ապրանք։

Ուքրանիոյ անտառային ռեսուրսները սահմանափակ են եւ կը կազմեն երկրի տարածքի 14, 3%-ը։ Անտառներու հիմնական մասը կը գտնուի Կարպատներու, Պոլեսիէի եւ Ղրիմի լեռներուն մէջ։ Տարածուած են ծառերու թանկարժէք տեսակներ՝ հաճարենի, կաղնի, եղեւնի, սոճի, հացենի։

Անտառամշակման արդիւնաբերութիւնը ձեւաւորուած է Կարպատներու եւ Պոլեսիեու մէջ, (կը կազմէ ամբողջ անտառամշակման արդիւնաբերութեան 90%)։ Անտառային զանգուածները անխնայ օգտագործուած են։ Անտառամշակման մեծ կեդրոններն են՝ Լուով, Չերնովցի, Իվանո-Ֆրանկովսկ, Լուցկ, Ժիտոմիր, Չերնիգով, Ռախով, Յասինյա, Խուստ, Ուժգորոդ, Մուկաչեւո, Կոստոպոլ, Շոստկա։

Անտառամշակման գօտիներէն դուրս՝ արդիւնաբերական մեծ կեդրոններուն մէջ եւ փոխադրութեան հանգոյցներուն մէջ (Կիեւ, Դոնեցկ, Խարկով, Օտեսա, Չերկասի, Խերսոն) ներկրուող հումքի հիման վրայ, կը գործեն փայտամշակման գործարաններ։ Կ'արտադրուի փայտանիւթ, նրբատախտակ, լուցկի։ Կահոյքագործական գործարանները տարածուած են հիմնականին մէջ, այնպիսի մեծ քաղաքներու մէջ, ինչպիսիք են Կիեւը, Լուովը, Օտեսան, Խարկովը։ Այս բնագաւառի գործարաններու տեղաբաշխումը իրականացնելէն հաշուի կ'առնուի հումքը, ջրային ռեսուրսները, էլեկտրաէներգիայի առկայութիւնը, որակաւորուած աշխատուժը։

Գիւղատնտեսութիւն

ԽՍՀՄ-ի փլուզումէն ետք, գիւղատնտեսութեան մէջ նկատուեցաւ համակարգային ճգնաժամ, որ բացասաբար անդրադարձաւ բնագաւառի արտադրական ցուցանիշերու վրայ։ 2000-ական թուականներու կէսերուն, բուսաբուծութեան ցուցանիշերը հասան եւ նոյնիսկ գերազանցեցին 1990-ական թուականներուն արձանագրուած ցուցանիշերուն։ Միեւնոյն ժամանակ անասնաբուծութիւնը մինչ՝ այժմ չի կրնար վերականգնել նախկին ծաւալները։

Գիւղատնտեսութեյան ցուցանիշերը ըստ 2011 թ Ուքրանիոյ Պետական վերլուծական ծառայութեան տուեալներու՝

1. Բուսաբուծութիւն

• Հացահատիկի արտադրութիւն՝ 56.7մլն տոննա (51մլն տոննա 1990 թ)
• Շաքարի ճակնդեղի արտադրութիւն՝ 18, 7մլն տոննա (44, 2մլն տոննա 1990 թ)
• Արեւածաղկի արտադրութիւն՝ 8, 6մլն տոննա (2, 5մլն տոննա 1990 թ)
• Կարտոֆիլի արտադրութիւն՝ 24, 2մլն տոննա (16, 7մլն տոննա 1990 թ)
• Բանջարեղէնի արտադրութիւն՝ 9, 8մլն տոննա (6, 6մլն տոննա 1990 թ)

1. Անասնաբուծութիւն

• Մսի արտադրութիւն՝ 2, 1մլն տոննա (4, 3մլն տոննա 1990 թ)
• Կաթի արտադրութիւն՝ 11մլն տոննա (24, 5մլն տոննա 1990 թ)
• Ձվի արտադրություն՝ 18, 6մլդ տոննա (16, 2մլն տոննա 1990 թ)
• Ոչխարի բուրդի արտադրութիւն՝ 3, 8 հազ. տոննա (29, 8մլն տոննա 1990 թ)

Ծառայութիւններու Ոլորտ

Ծառայութիւններու ոլորտը սովորաբար կարեւոր դեր չէ խաղացած Ուքրանիոյ տնտեսությեն մէջ (ներառեալ ԽՍՀՄ կազմի մէջ)։ Այս ոլորտի զարգացումը կապուած է 1990-2000 թթ հետ։ 2011 թ ծառայութիւններու ոլորտը կը կազմէր ՀՆԱ-ի 56, 2%-ը եւ աշխատանքով կ'ապահովէր երկրի աշխատուժի 65.7%-ին։

Բանկային Ոլորտ

Ուքրանիոյ ֆինանսաւարկային համակարգը 1997-1998 թթ խորը ճգնաժամէն ետք, 2000-ական թթ առաջին կիսուն, ընդհանուր առմամբ կայունացաւ։ 2005 թ Ուքրանիոյ Ազգային բանկը երկարաժամկէտ ծրագիր մշակեց՝ ուղղուած երկրին մէջ գործող մասնաւոր բանկային հաստատութիւններու թիւի կրճատմանը՝ փոքր բանկերու միաձուլման կամ մեծ բանկերու կողմէն փոքրերու «կուլ տալու» միջոցով։ Ի տարբերութիւն 2009-2011 թթ բացասական արդիւնքներու (2009 թ կորուստը կազմեց 38 450մլն գրին, 2010 թ՝ 13 027մլն գրին, 2011 թ՝ 7 708մլն գրին) 2012 թ 9 ամիսներու ընթացքին, Ուքրանիոյ բանկային համակարգը դրական ֆինանսական արդիւնք ցուցաբերեց, որ հաւասար էր +2 775մլն գրինի։ 2012 թ Սեպտեմբերի դրութեամբ Ուքրանիոյ մէջ, կը հաշուըւի 176 կոմերցիոն բանկ, որոնցմէ 55-ը օտարերկրեայ գործընկերներու հետ կը համագործակցի, 10-ի վերահսկող փաթեթը կը պատկանի օտարերկրեայ սեփականատերերու։ Յատկանշական է, որ այդ բանկերէն 10 ամենամեծերը կը ղեկավարուին բանկային ոլորտի 63, 4%-ը, որուն ընդհանուր միջոցները կը կազմեն $353մլդ։

2010 թ Ուքրանիոյ Ազգային բանկի վերաֆինանսաւորումը կը կազմէր 11, 97% (27-րդ տեղը աշխարհին մէջ), կոմերցիոն բանկերու վարկաւորման բազային տոկոսադրոյքը՝ 15, 95% (36-րդ տեղը աշխարհին)։

Զբօսաշրջութիւն

Ուքրանիան ունի զբոսաշրջական լայն հնարաւորութիւններ՝ Ղրիմը եւ Կարպատները, հին ուքրանական քաղաքներու պատմական յուշարձանները, գիւղական զբօսաշրջութիւնը եւ բնական արգելոցները։

Համաշխարհային ժառանգութեան օբյեկտները Ուքրանիոյ մէջ

• Սոֆիայի տաճարը եւ անոր հետ կապուած վանքային կառոյցները
• Կիեւ-Պեչորեան մայրավանք (Կիեւ)
• Լուովի պատմական կեդրոնը (Լուով)

Էներգետիկա

Ուքրանիան կը հանդիսանայ էներգետիկայի արտահանող։ Ըստ «Ուքրանատերէներգո» պետական ընկերութեան տուեալներու՝ 2012 թ Ուքրանիան արտահանած է 9 745մլդ կվ/ժ էլեկտրաէներգիա։ Հիմնական գնորդներն են Հունգարիան, Լեհաստանը, Սլովակիան, Ռումինիան եւ Մոլդովան։

Միջուկային վառելիքի 100%-ը Ուքրանիան կ'երթայ արտասահմանէն։ Հիմնական մատակարարը կը հանդիսանայ ռուսական «ТВЭЛ» (վառելիքի մեծ մասը Ուքրանիոյ համար ընկերութիւնը կը ստանայ ուքրանական ուրանէն) ընկերութիւնը։ 2011 թուականէն, ՀարաւՈւքրանիական ատոմակայանի երրորդ եւ չորրորդ սնուցման բլոկներուն մէջ մասնակիօրէն կ'օգտագործուի Westinghouse ընկերութեան վառելիքը։

2004 թ ուքրանական 4 ատոմակայաններ արտադրեցին երկրի էլեկտրաէներգիայի 53.2%-ը։ Մինչ 2030 թ Ուքրանիան կը ծրագրէ կառուցել 9 նոր ատոմային էներգաբլոկներ եւ եւս 2 բլոկներ կառուցման տարբեր մակարդակներու վրայ կ'ըլլան։

Ուքրանիոյ ատոմակայաններ	Ատոմակայաններու անուանում	Էներգաբլոկներու քանակ	Օգտագործուող ռեակտորներու տեսակ	Աշխարհագրական դիրք	Արտադրուող էլեկտրաէներգիայի ամենամեայ ծաւալ
Զապորոժիէի ատոմակայան	6	ՎՎԷՌ-1000	քաղաք Էներգոդար, Զապորոժիէի մարզ, Կախովսկի ջրամբարի մօտ	40-42մլդ կվ/ժ
Հարաւուքրանական ատոմակայան	3	ՎՎԷՌ-1000,	քաղաք Յուժնոուկրանսկ, Նիկոլաեւի մարզ, Հարաւային Բուգի ափ	17-18մլդ կվ/ժ
Ռովենսկի ատոմակայան	4	ՎՎԷՌ-440, ՎՎԷՌ-1000	քաղաք Կուզնեցովսկ, Ռովենսկի մարզ, Ստիր գետի ափին	11-12մլդ կվ/ժ
Խմելնիցկի ատոմակայան	2	ՎՎԷՌ-1000	քաղաք Նետեշին, Սլավուցկի շրջան, Խմելնիցկի մարզ, Գորին գետի ափին	7մլդ կվ/ժ

Ուքրանիան ունի նաեւ 2 չգործող ատոմակայան՝

• Չեռնոբիլի ատոմակայանը, որ 2000 թ Դեկտեմբեր 15-էն հանուած է շահագործումէն
• Ղրիմի ատոմակայանը, որուն միայն շէնքը կառուցուած է։ Շինարարութիւնը դադարեցուած է դեռեւս ԽՍՀՄ-ի ժամանակ, երբ պարզ դարձաւ, որ շէնքի նախագծման ժամանակ հաշուի չէ առնուած Ղրիմի սեյսմիկ աշխուժութիւնը։

2005 թ Դեկտեմբերին պետական ատոմային էներգետիկ «Էներգոատոմ» ընկերութիւնը պայմանագիր ստորագրեց ամերիկեան «Holtec International» ընկերութեան հետ՝ չոր տեսակի թափոն հանդիսացող միջուկային վառելիքի համար պահեստի նախագծման եւ կառուցման համար։ Այս պահեստը օգտագործուելու է Ռովենսկի, Հարավուքրանական եւ Խմելնիցկի ատոմակայաններու թափոն միջուկային վառելիքի պահպանման համար, որ այժմ արտահանուած է Ռուսաստան։

2010 թ 20 տարով երկարաձգուած է Ռովենսկի ատոմակայանի առաջին Էներգաբլոկի ռեսուրսը, իսկ 2011 թ աշխատանքներ տարուած են Ռովենսկի ատոմակայանի երկրորդ էներգաբլոկի եւ Հարաւուքրանական ատոմակայանի առաջին էներգաբլոկի ռեսուրսներու երկարաձգման ուղղութեամբ։

Արտաքին Առեւտուր եւ Օտարերկրեայ Ներդրումներ

2011 թ արտաքին առեւտուրի ծաւալը կազմեց $125, 3մլդ՝ $31, 1մլդ բացասական մնացորդի դէպքին մէջ, արտահանման ծաւալը՝ $69, 42մլդ, ներմուծումը՝ $83, 22մլդ (արտահանումով 38-րդն է աշխարհին, իսկ ներմուծմամբ՝ 51-րդը)։

Կ'Արտահանոուի հիմնականին մէջ, ելեկտրական սարքաւորումներ, տեքստիլ, փայտանիւթ, նրբատախտակ։

Կը ներմուծուի գլխաւորապէս էներգակիրներ, մեքենաներ, սարքաւորումներ, քիմիական արդիւնաբերութեան եւ նաֆթամշակման ապրանքներ։

2009 թ դրութեամբ ուքրանական արտահանման հիմնական սպառողները կը հանդիսանան ՌԴ (27.3%), Թուրքիան (5.9%), Իտալիան (4.7%)։

Ուքրանական տնտեսութեան մէջ օտարերկրեայ ներդրումները 2011 թ դրութեամբ կազմած են մօտ $60.5մլդ (52-րդ տեղը աշխարհին)։ Ուքրանական ներդրումները արտասահմանին մօտ, կազմած են $3մլդ (65-րդ տեղը աշխարհին)։

Փոխադրութիւն

Ջրային Փոխադրութիւն

Գետային նաւարկելու ճանապարհներու երկարութիւնը կը կազմէ 1672կմ։ Դնեպր եւ Դանուբ գետերը միջազգային բեռնափոխադրումներու գործին մէջ, կարեւոր դեր կը խաղան։ Ուքրանիոյ մէջ, կը գործէ նաֆթատարներու եւ գազատարներու զարգացած համակարգ (20 070կմ եւ 7 4540կմ համապատասխանաբար, ինչպէս նաեւ 4170քմ խողովակատար մաքուր ապրանքներւ համար)։ Սեւ եւ Ազովի Ծովու հիմնական նաւահանգիստներն են՝ Յուժնի, Խերսոն, Նիկոլաև, Մարիուպոլ։ 2008 թ ընդհանուր առմամբ բոլոր նաւահանգիստներու բեռնաշրջանառութիւնը կազմած է 132.18մլն տոննա։

Ուքրանիոյ մեծագոյն նաւահանգիստները (2008)
Նաւահանգիստ	Բեռնաշրջանառութիւն, միլիոն տոննա
Օդեսայի նաւահանգիստ	34, 56
Հարաւային նաւահանգիստ	21, 7
Իլյիչյովսկի նաւահանգիստ	18, 9
Մարիուպոլի նաւահանգիստ	16, 3
Նիկոլաեւի նաւահանգիստ	9, 25

Միջազգային օդակայաններ կը գործեն Կիեւի, Խարկովի, Դնեպրոպետրովսկի, Դոնեցկի, Մարիուպոլի (2009 թուականէն կանոնաւոր ուղերթներ չ'իրականար), Սիմֆերոպոլի, Լվովի, Օտեսայի մէջ։

1833 թ ստեղծուած եւ ԽՍՀՄ-ի ժամանակ զարգացող Սեւծովեան շոգենաւերը վաճառուեցան կասկածելի գործարքներու արդիւնքինմէջ եւ այժմ գրեթէ դադարած են գոյութիւն ունենալ․ 350 նաւերէն մնացած է միայն 6։

Երկաթուղային Փոխադրութիւն

Երկաթուղային փոխադրութիւնը սկսաւ բաւական աշխուժօրէն զարգանալ 19-րդ դարու վերջին (առաջին երկաթուղային ճանապարհը դրբւած է 1861 թ)։ 2009 թ դրութեամբ երկաթուղային ճանապարհներու երկարութիւնը կը կազմէ 22 300քմ եւ կը զբաղեցնէ 7-րդ տեղը աշխարհին։ Ելեկտրաֆիկացուած երկաթուղիներու երկարութիւնը 9752քմ է։ Որպէս ազգային ստանդարտ ընդունուած է այսպէս կոչուած լայնագիծը, որ ունի 1520մմ լայնութիւն։ Երկաթուղային ցանցի զարգացման համար բնորոշ են նույն շրջանային անհամաչափութիւնները, ինչ աւտոճանապարհներու համար։

2012 թ վերջի դրութեամբ Կիեւի, Խարկովի, Դնեպրոպետրովսկի կը գործէ մեթրօ։

Կապ եւ Հեռայաղորդակցութիւն

Բնակչութեան կապի միջոցներով ապահովելու աստիճանով Ուքրանիան միջին զարգացած երկրներու շարքին մէջ, առաջնային տեղ կը գրաւէ, սակայն 2000-ական թուականներուն այս ոլորտին բնորոշ էր բարձր դրական դինամիկան, մասնաւորապէս՝ համացանձի բնագաւառին մէջ։ Պետութեան հեռախոսային կոդն է՝ +380։ Բաւական արագ կը տարածուի նաեւ համացանձի հասանելիութիւնը։ Ազգային համացանձի դոմենն է՝ .ua։

Մշակոյթ

Ս. Մխայիլի Ոսկեգմբեթ տաճարը Կիեւի մէջ որպէս ուքրանական ենմուշ

Ուքրանիոյ աւանդոյթները մեծ ազդեցութեան տակ կը գտնուին քրիստոնէական կրօնէն, որ երկրի գերակայող կրոնն է։ Ուքրանացիները կ'աշխատին պահել իրենց աւանդոյթները եւ երեխաներու դաստիարակման գործին մէջ, էական է տատիկներու եւ պապիկներու աւանդը։ Այն զգալիօրէն կը տարբերի արեւմուտքէն։ Ուքրանիոյ մշակոյթի վրայ ազդած են նաեւ արեւելեան եւ արեւմտեան հարեւանները՝ հիմանականին մէջ ազդեցութիւն ընելու ճարտարապետութեան եւ երաժշտութեան վրայ։

[[Պատկեր:VolynPysanky.jpg|մինի|Վոլինիայի աւանդական Զատկի ձեւի նկարազարդումը Կոմունիստական դարաշրջանը մեծ ազդեցութիւն ըրած է ուքրանական գիրի վրայ։ 1932 թ.-ին Ստալինը Խորհրդային Միութեան մէջ, հրապարակեց «գրական գեղարուեստական խմբակցութիւններու ռեֆորմ», որմով եւ առաջ քաշեց ընկերային ռեալիզմը։ Այս հանգամանքը զգալիօրէն խեղդեց մշակւյթը։ Իրավիճակը շտկուեցաւ միայն 1980-ականներուն, երբ սովետական գրողները եւ նկարիչները ազատօրէն կրնային արտայայտել իրենց միտքերը։

Զատկի ձուն նկարազարդելու աւանդոյթը խորը արմատներ ունի Ուքրանիոյ մէջ։ Անոնք զայն կ'անուանեն պիսանկա։ Ներկելու համար կայ յատուկ տեխնոլոգիա։ Ձուերը կը պատուին մոմի շերտով, որմէ ետք, անոնք կը սկսին գունազարդել տարբեր ներկանիւթերով։ Մոմը արդիւնքին մէջ, կը պաշտպանէ ձուի կլեպը ներկերու ազդեցութենէն։ Ներկելէն ետք, մոմի շերտը կը հեռացնեն՝ արտոնելով որ մնան գեղեցիկ նախշերը։ Այս աւանդոյթը ունի հազարաւոր տարիներէն աւելի պատմութիւն եւ նոյնիսկ եղած է քրիստոնէութենէն առաջ։ 2000 թ.-ին Կոլոմիա քաղաքի մոտակայքին մէջ՝ Կարպատներու ստորորտը, կառուցուած է «պիսանկայի» թանգարանը, որ 2007 թ.-ին ճանաչցուած է Ուքրանիոյ եօթ հրաշալիքներէն մէկը։

Ճարտարապետութիւն

[[Պատկեր:2005-08-15 Pechersk Lavra seen from river Dnepr Kiev 311 cropped.jpeg|մինի|ձախից|Կիեւ-Պեչորեան մայրավանք]] Ուքրանական ճարտարապետութիւնը տերմին է, որ կը նկարագրէ այն մոտիվները եւ ոճը, որոնցմով կառուցուած են շինութիւնները ժամանակակէն Ուքրանիիոյ մէջ, ամբողջ աշխարհին մէջ գտնուող ուքրանացիներու կողմէն։ Ուքրանական ճարտարապետութեան առաջին տարրերը ի յայտ հկած են Կիեւեան Ռուսիոյ ժամանակաշրջանին մէջ։ 12-րդ դարէն ետք, ճարտարապետական պատմութիւնը միանգամայն այլ կերպ զարգացաւ Գալիցկի-Վոլինսկեան տիրապետութեան ժամանակաշրջանին մէջ։ Զապորոժեան կազակներու տիրապետութեան ժամանակաշրջանին մէջ, նոր եզակի ճարտարապետական ոճ զարգացաւ Լեհա-Լիտվական միութեան ազդեցութեան տակ։ Ցարական Ռուսիոյ հետ միաւորուելէն ետք, ճարտարապետութիւնը սկսաւ զարգանալ տարբեր ուղղութիւններով․ ռուսական տիրապետութեան տակ գտնուող շրջաններուն մէջ, շինութիւնները կը կառուցուէին այդ ժամանակաշրջանի Ռուսիոյ բնորոշ ոճով, մինչդեռ արեւմտեան Գալիցիայի ճարտարապետութիւնը, կը զարգանար Աւստրո-Հունգարական ազդեցութեան տակ՝ երկու դէպքերուն մէջ ա, լ հոյակերտ շինութիւններ կառուցուեցաւ։ Ուքրանական ազգային մոտիվները կիրառուեցան նաեւ Խորհրդային Միութեան ժամանակ եւ այժմեան անկախ Ուքրանիոյ մէջ։

Թատրոն

Ուքրանիոյ թատրոնը կերպարուեստի ձեւ է, որ կը հանդիսանայ մշակութային զարգացման մակարդակի նույնականացման եւ մշակութային արտայայտման միջոց։ Որպէս արուեստի տեսակ այն դերասանի խաղի միջոցով գեղարւեստօրէն կը բնութագրէ կեանքը հանդիսատեսի առջեւ։

Ուքրանական թատրոնը, որպէս ազգային թատրոն, հիմնուած է Ուքրանիոյ աւանդութիւններու, սովորոթիւններու եւ լեզուի վրայ։ Ուքրանական թատրոնի մասին առաջին յիշատակները եղած են 19-րդ դարու սկզբներուն։

Մարզանք

Ուքրանիան ընդունեց 2012 թուականի Ոտնագնդակի Եւրոպայի առաջնութինը Ուքրանիոյ մէջ խաղացին 16 խումբեր, Ուքրանիոյ մէջ 8 քաղաքներու նոյնքան մարզադաշտներուն մէջ։ 2012 թ.-ի ամառային օլիմպիական խաղերուն մէջ, Ուքրանիոյ խումբը նուաճեց՝ 6 ոսկիէ, 5 արծաթէ եւ 9 պրոնզէ մետալներ։

Ծանօթագրութիւններ

Արտաքին Յղումներ

• «Ուքրանիոյ Հայերու Միութեան» տեղեկատուական-վերլուծական հանդէս
• Ուքրանական Հանրագիտարանին մէջ
• Կիեւի Հայ Համայնք
• Խարկովի Հայ Համայնք Archived 2021-01-20 at the Wayback Machine.
• Օդեսայի Հայ Համայնք

Ծանօթագրութիւններ