Զահա Հատիտ

Զահա Հատիտ; արաբերէն՝ زها حديد‎
Ծնած է	31 Հոկտեմբեր 1950[…]
Ծննդավայր	Պաղտատ, Իրաքի Թագաւորութիւն
Մահացած է	31 Մարտ 2016[…] (65 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մայամի, Ֆլորիտա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ[…]
Քաղաքացիութիւն	Միացեալ Թագաւորութիւն; Իրաք
Կրօնք	Իսլամութիւն
Ուսումնավայր	Ճարտարապետական ասոցիացիայի ճարտարապետական դպրոց?; Պէյրութի Ամերիկեան Համալսարան; Բերքհամստեդի դպրոց?
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Շեյխ Զեյադի կամուրջ?, Լոնդոնի ջրաշխարհ?, Հեյդար Ալիևի կենտրոն?, Գուանչժոուի օպերա?, Ցինցինատիի ժամանակակից արվեստի կենտրոն?, Dubai Opera House?, BMW Central Building?, Bridge Pavilion?, Lilium Tower?, Bergiselschanze?, Phaeno Science Center?, CMA CGM Tower?, Riverside Museum?, 21-րդ դարի արվեստի ազգային թանգարան?, one-north?, CityLife?, Havenhuis?, Capital Hill Residence? եւ Vitra Fire Station?
Տեսակ	Ճարտարապետական նկարչություն? եւ futurist architecture?
Մասնագիտութիւն	ճարտարապետ, ձեւաւորող, համալսարանի դասախօս, ակնագործ, արուեստագէտ, քանդակագործ, նկարչուհի
Աշխատավայր	Հարուըրտ Համալսարան; Իլինոյսի համալսարան Չիկագոյում?; Կիրառական արվեստի համալսարան?
Անդամութիւն	Արուեստի թագաւորական Ակադեմիա, Լոնտոն
Ծնողներ	հայր՝ Mohammed Ali Haded?
Կայքէջ	zaha-hadid.com(անգլերէն)

Զահա Մոհամմատ Հատիտ` (31 Հոկտեմբեր 1950(1950-10-31)^[1]^[2]^[3]^[…], Պաղտատ, Իրաքի Թագաւորութիւն^[4]^[5]^[6] - 31 Մարտ 2016(2016-03-31)^[7]^[8]^[3]^[…], Մայամի, Ֆլորիտա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ^[9]^[10]^[11]^[…]), Մայեամի), ծնունդով իրաքցի բրիտանացի ճարտարապետ եւ ձեւաւորող: 2004 թուականին դարձած է Փրիթցքըրի մրցանակին արժանացած առաջին կին ճարտարապետը:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է 1950 թուականին Պաղտատի մէջ, Իրաք: Թուաբանական կրթութիւն ստացած է Պէյրութի Ամերիկեան Համալսարանէն ներս, իսկ 1972-էն 1977-ը սորված է Լոնտոնի ճարտարապետական միութենէն ներս: Գործունէութիւնը նշանաւոր հոլանտացի ճարտարապետ Րիմ Քոոլհաասի արուեստանոցէն ներս սկսելով, 1980 թուականին Զահա Հատիտը կը հիմնէ իր սեփական ճարտարապետական Zaha Hadid Architects ընկերութիւնը:

Ստեղծագործական Կեանքը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ըստ իրեն, Զահա Հատիտի ստեղծագործութիւններու հանդէպ հետաքրքրութիւնը սկսած է 1997 թուականին Ֆրենք Կերիի (անգլերէն՝ Frank Gehry) նախագծով Պիլպաոյ քաղաքին մէջ Կուկընհայմի թանգարանի շէնքի կառուցումէն ետք: Իսկ ահա, ԱՄՆ Սինսինաթի քաղաքին մէջ Րոզընտալի ժամանակակից արուեստի կեդրոնի շինարարութեանը մասնակցելէն ետք անոր գաղափարները կը դառնան իսկապէս պահանջուած:

Իր ստեղծագործութիւններուն բնորոշ են սովորական տարածութեան ընդարձակուած շրջանակները, աղաւաղուած հեռանկարները եւ կորագծերը:

Հեղինակած Շինութիւնները[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1994` Ձեւաւորական կահոյք արտադրող «Վիթրա» ընկերութեան հրշէջ մասը, Հռենոսի Վայլ, Գերմանիա
1998` Րոզընթալի ժամանակակից արուեստի կենդոնը Սինսինաթիին մէջ, Օհաիո, ԱՄՆ
2001` Hoenheim-North կայարան եւ ինքնաշարերու կայարաններ, Սթրասպուրկ, Ֆրանսա
2002` Bergisel ցատկահարթակ, Ինսպրուք, Աւստրիա
2005`
- Օրդրուփգաարդ արուեստների թանգարանի շէնքի նոր թեւը, Քոփընհակըն, Դանիա
- Ճոպանուղիի կայան, Ինսպրուք, Աւստրիա
- «Ֆենո» գիտական կենտրոն, Վոլֆսպըրկ, Գերմանիա
- BMW-ի գործարանի կեդրոնական շէնք, Լայփզիկ, Գերմանիա
2006` «Պուերթա Ամերիկա» հիւրանոց, Մատրիտ, Սպանիա
2008` կամրջի տաղաւար, Սարակոսայ, Սպանիա
2010`
- XXI դարու արուեստի ազգային թանգարան, Հռովմ, Իտալիա
- Galaxy SOHO, Պէյճին, Չինաստան
2012` Հէյտար Ալիեւի Կեդրոն, Պաքու, Ազրպէյճան
2014` Dominion Tower պիզնըս կեդրոն, Մոսքուա, Ռուսիոյ դաշնութիւն

Պատկերաշար[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Զահա Հատիտի հեղինակած շինութիւնները

Պատկեր:Dongdaemun Design Plaza.jpg

Թոնտեմունի ձեւաւորական կեդրոն
Սէուլ
Քորէա
2014

Ճոպանուղիի կայան
Ինսպրուք
Աւստրիա
2005

Galaxy SOHO
Պէյճին
Չինաստան
2010

կամրջի տաղաւար
Սարակոսայ
Սպանիա
2008

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 RKDartists
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 Zaha Hadid — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Discogs — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 http://www.nytimes.com/2016/04/01/arts/design/zaha-hadid-architect-dies.html
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12151021v
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Artnet — 1998.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q874430"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q266566"></a>
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Architect Dame Zaha Hadid dies after heart attack
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Zaha Hadid, Groundbreaking Architect, Dies at 65
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35936768
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 http://nyti.ms/22S2VgZ
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 建築家ザハ・ハディドさん死去　新国立の旧計画デザイン — 朝日新聞社, 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q444649"></a>
↑ http://www.nytimes.com/2008/12/23/arts/design/23arts-CHANELPAVILI_BRF.html
↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604"></a>
↑ Guangzhou Opera House, Guangzhou, China
↑ https://www.archdaily.com/786968/ad-classics-rosenthal-center-for-contemporary-art-zaha-hadid-architects-usa
↑ Lilium tower
↑ Zaha Hadid's only house finally completes in Russian forest
↑ https://www.serpentinegalleries.org/whats-on/zaha-hadid-early-paintings-and-drawings/

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36570165"_data-entity-id="Q17299517">[https://rkd.nl/explore/artists/228250_RKDartists]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 RKDartists
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1787111_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q24255573">[http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/benz/9780199773787.article.B00082298_Zaha_Hadid]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:en:Oxford_University_Press|OUP]],_2006._—_ISBN_978-0-19-977378-7</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 Zaha Hadid — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q59825643_citetype_Q847959"_data-entity-id="Q504063">Discogs<span_class="wef_low_priority_links">_—_2000.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Discogs — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a>

[[http://www.nytimes.com/2016/04/01/arts/design/zaha-hadid-architect-dies.html_http://www.nytimes.com/2016/04/01/arts/design/zaha-hadid-architect-dies.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 http://www.nytimes.com/2016/04/01/arts/design/zaha-hadid-architect-dies.html

[[https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12151021v_https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12151021v]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12151021v

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q4830453_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q266566">Artnet<span_class="wef_low_priority_links">_—_1998.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q874430"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q266566"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Artnet — 1998.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q874430"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q266566"></a>

[[http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-35936768_Architect_Dame_Zaha_Hadid_dies_after_heart_attack]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Architect Dame Zaha Hadid dies after heart attack

[[http://nyti.ms/22S2VgZ_Zaha_Hadid,_Groundbreaking_Architect,_Dies_at_65]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Zaha Hadid, Groundbreaking Architect, Dies at 65

[[http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35936768_http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35936768]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35936768

[[http://nyti.ms/22S2VgZ_http://nyti.ms/22S2VgZ]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 http://nyti.ms/22S2VgZ

[[https://archive.fo/acKYz_建築家ザハ・ハディドさん死去　新国立の旧計画デザイン]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ja:朝日新聞社|朝日新聞社]],_2017.</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q444649"></a></div>-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 建築家ザハ・ハディドさん死去　新国立の旧計画デザイン — 朝日新聞社, 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q444649"></a>

[[http://www.nytimes.com/2008/12/23/arts/design/23arts-CHANELPAVILI_BRF.html_http://www.nytimes.com/2008/12/23/arts/design/23arts-CHANELPAVILI_BRF.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-12] ttp://www.nytimes.com/2008/12/23/arts/design/23arts-CHANELPAVILI_BRF.html

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q73268604">Ժամանակակից_արվեստի_թանգարանի_առցանց_հավաքածու<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604"></a></div>-13] Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q73268604"></a>

[[https://www.designbuild-network.com/projects/guangzhou-opera-house-china/_Guangzhou_Opera_House,_Guangzhou,_China]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-14] Guangzhou Opera House, Guangzhou, China

[[https://www.archdaily.com/786968/ad-classics-rosenthal-center-for-contemporary-art-zaha-hadid-architects-usa_https://www.archdaily.com/786968/ad-classics-rosenthal-center-for-contemporary-art-zaha-hadid-architects-usa]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-15] ttps://www.archdaily.com/786968/ad-classics-rosenthal-center-for-contemporary-art-zaha-hadid-architects-usa

[[http://www.zaha-hadid.com/architecture/lilium-tower/_Lilium_tower]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-16] Lilium tower

[[https://www.dezeen.com/2018/04/12/zaha-hadid-architecture-vladislav-doronin-capital-hill-residence-moscow-russia/_Zaha_Hadid's_only_house_finally_completes_in_Russian_forest]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-17] Zaha Hadid's only house finally completes in Russian forest

[[https://www.serpentinegalleries.org/whats-on/zaha-hadid-early-paintings-and-drawings/_https://www.serpentinegalleries.org/whats-on/zaha-hadid-early-paintings-and-drawings/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-18] ttps://www.serpentinegalleries.org/whats-on/zaha-hadid-early-paintings-and-drawings/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]