Ալեքսանտրիոյ Գրադարան

Աղեքսանտրիոյ Գրադարան, Եգիպտոս

Աղեքսանտրիոյ գրադարան, հին ժամանակաշրջանի մեծագոյն գրադարաններէնն մէկը, գործած է Աղեքսանտրիոյ Թանգարանին՝ հելլենիստական գիտութեան կեդրոնին կից, Եգիպտոսի Աղեքսանտրիա քաղաքին մէջ։ Հիմնադրուած է Ք․Ա․ Գ․ դարուն Պտողեմէոս Ա․ի (կամ Փթոլեմէոս Փրկիչ) Πτολεμαίος Α΄ο Σωτήρ իշխանութեան տարիներուն ու կը կառուցուի Պտողեմէոս Բ․ին (կամ Փթոլեմէոս Եղբայրասէր) Πτολεμαίος Β’ ο Φιλάδελφος կողմէ: Եղած է գիտութեան կորեւոր կեդրոններէն մէկը։ Պտողեմէոս Ա․ մակետոնացի զօրավար էր՝ Աղեքսանտր Մակետոնացիին յաջորդողը[1]: Գրադարանի առաջին պահապանը եղած է Զինիտոթոս Եփեսացին (մինչեւ Ք․Ա․ 234), անոնցմէ ետք՝ Էրաթոսթենիս Կիրենացին կամ՝ Քիրենացին Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (Ք․Ա․ 236-195), Արիստոֆանիս Բիւզանդացին (Ք․Ա․ 185-180) եւ Արիստարխոս Սամոթրաքեցին Αρίσταρχος ο Σαμόθραξ (մինչեւ Ք․Ա․ 146)։ Գրադարանին մէջ աշխատած են հելլենիստական դարաշրջանի այլ նշանաւոր գիտնականներ, որոնցմէ են՝ Իուքլիտը: Գրադարանը նուիրուած էր արուեստի եօթը աստուածուհիներուն՝ Մուսաներուն[2]:

Գրադարանը այրած են, ոչնչացուցած են գիրքերու մեծամասնութիւնը. այս պատճառով գրադարանը մշակութային ժառանգութեան աւերման խորհրդանիշ դարձած է։ Գրադարանի քանդումին թուականը կը տարբերի հին աղբիւրներու մէջ։ հակառակ անոր որ Աղեքսանտրիոյ գրադարանի այրման գծով առասպել մը կայ, որ կը պատմէ թէ գրադարանը, ամենայն հաւանականութեամբ, շատ անգամ այրելու եւ աւերելու փորձերու ենթարկուած է, սակայն միշտ ալ յաղթահարած է զանոնք։ Գրադարանը մասամբ կամ ամբողջութեամբ քանդումին ամենահաւանական դէպքերն են՝ Յուլիուս Կեսարի ժամանակ (հրոյ ճրագ դարձաւ Ք․Ա․ 48), Աուրելիանուսի յարձակման ատեն (270-ականներ), ղպտի Եպիսկոպոս Թէոֆիլոսի կարգադրութիւնը (391 թուական), Դ․ եւ Ե․ դարերու կրօնական բախումները՝ հեթանոսներու եւ քրիստոնեաներու միջեւ եւ կամ արաբական գրաւման հետեւանքները։

Հիմնական գրադարանի ամբողջական աւերումէն ետք, հին գիտնականները «քոյր գրադարան»ը կ՛օգտագործէին, որ Սերափիօ Σεραπείο տաճարին մէջ կը գործէր՝ Աղեքսանտրիա քաղաքին միւս ծայրին մէջ։ Ըստ Սոկրատիս Կոստանտինի՝ Թէոֆիլոս եպիսկոպոսը Սերափիօ տաճարը աւերած է 391–ին։

Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]


Տես նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Աղեքսանտրիա (տես Աղեքսանտրիոյ Նոր Գրադարանը բաժինը)

Մեծն Աղեքսանտր

Աթէնք

Յունաստան

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Murray, S. (2009). The library: An illustrated history. Chicago, IL: Skyhorse Publishing, (pp. 15).
  2. Murray, S. A., (2009). The library: An illustrated history. New York: Skyhorse Publishing, p.17