Ալեքսանտրիոյ Գրադարան
Աղեքսանդրիոյ գրադարան, հին ժամանակաշրջանի մեծագոյն գրադարաններէն մէկը, գործած է Աղեքսանդրիոյ Թանգարանին՝ հելլենիստական գիտութեան կեդրոնին կից, Եգիպտոսի Աղեքսանդրիա քաղաքին մէջ։ Հիմնադրուած է Ք․Ա․ Գ․ դարուն Պտողեմէոս Ա․ի (կամ Փթոլեմէոս Փրկիչ) Πτολεμαίος Α΄ο Σωτήρ իշխանութեան տարիներուն ու կառուցուած է Պտողեմէոս Բ․ին (կամ Փթոլեմէոս Եղբայրասէր) Πτολεμαίος Β’ ο Φιλάδελφος կողմէ: Եղած է գիտութեան կարեւոր կեդրոններէն մէկը։ Պտողեմէոս Ա․ մակետոնացի զօրավար էր՝ Աղեքսանդր Մակեդոնացիին յաջորդը[1]: Գրադարանի առաջին պահապանը եղած է Զինիտոթոս Եփեսացին (մինչեւ Ք․Ա․ 234), անկէ ետք՝ Էրաթոսթենիս Կիրենացին կամ՝ Քիրենացին Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (Ք․Ա․ 236-195), Արիստոֆանիս Բիւզանդացին (Ք․Ա․ 185-180) եւ Արիստարխոս Սամոթրաքեցին Αρίσταρχος ο Σαμόθραξ (մինչեւ Ք․Ա․ 146)։ Գրադարանին մէջ աշխատած են հելլենիստական դարաշրջանի այլ նշանաւոր գիտնականներ, որոնցմէ է Իուքլիտը: Գրադարանը նուիրուած էր արուեստի եօթը աստուածուհիներուն՝ Մուսաներուն[2]:
Գրադարանը այրած են, ոչնչացուցած են գիրքերու մեծամասնութիւնը. այս պատճառով գրադարանը մշակութային ժառանգութեան աւերման խորհրդանիշ դարձած է։ Գրադարանի քանդումին թուականը կը տարբերի հին աղբիւրներու մէջ։ Հակառակ անոր որ Աղեքսանդրիոյ գրադարանի այրման գծով առասպել մը կայ, որ կը պատմէ թէ գրադարանը, ամենայն հաւանականութեամբ, շատ անգամ այրելու եւ աւերելու փորձերու ենթարկուած է, սակայն միշտ ալ յաղթահարած է զանոնք։ Գրադարանը մասամբ կամ ամբողջութեամբ քանդումին ամէնահաւանական դէպքերն են՝ Յուլիուս Կեսարի ժամանակ (հրոյ ճարակ դարձաւ Ք․Ա․ 48), Աուրելիանուսի յարձակման ատեն (270-ականներ), ղպտի եպիսկոպոս Թէոֆիլոսի կարգադրութիւնը (391 թուական), Դ․ եւ Ե․ դարերու կրօնական բախումները՝ հեթանոսներու եւ քրիստոնեաներու միջեւ եւ կամ արաբական գրաւման հետեւանքները։
Հիմնական գրադարանի ամբողջական աւերումէն ետք, հին գիտնականները «քոյր գրադարան»ը կ'օգտագործէին, որ Սերափիօ Σεραπείο տաճարին մէջ կը գործէր՝ Աղեքսանդրիա քաղաքին միւս ծայրին մէջ։ Ըստ Սոկրատիս Կոստանտինի՝ Թէոֆիլոս եպիսկոպոսը Սերափիօ տաճարը աւերած է 391–ին։
Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
-
Աղեքսանդրիոյ նոր գրադարանը -
Աղեքսանդրիոյ նոր գրադարանի շէնքին արտաքին մէկ մասը
Ղեկավարութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ներկայիս՝ տնօրէնը Իսմայիլ Սիրագելտինն է։ Ան նաեւ կը գլխավորէ տնօրէններու խորհուրդները, որոնցմէ իւրաքանչիւրը կցուած է հետազօտական ինստիտուտներուն ու թանգարաններուն։ Ան Հոլանտայի Վագենինկէնի համալսարանի փրոֆեսէօր է։
Տես նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Աղեքսանտրիա (տես Աղեքսանտրիոյ Նոր Գրադարանը բաժինը)