Արշակ Աթայեան

Արշակ Աթայեան
Ծնած է 20 Յունիս 1877(1877-06-20)[1][2]
Ծննդավայր Մեծ Թաղեր, Շուշիի գաւառ, Ելիզավետպոլ Նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն[1][2]
Մահացած է 19 Օգոստոս 1938(1938-08-19) (61 տարեկանին)
Քաղաքացիութիւն  Ռուսական Կայսրութիւն
 Խորհրդային Միութիւն
Ազգութիւն Հայ[1][2]
Ուսումնավայր Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան[1]
Ներսիսեան դպրոց[1]
Շուշիի Թեմական դպրոց
Մասնագիտութիւն բանաստեղծ, դերասան, թարգմանիչ, թատերագէտ, հասարակական գործիչ, արձակագիր, գրագէտ, ուսուցիչ
Աշխատավայր Մուրճ
Անդամութիւն Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու Միութիւն
Երեխաներ Ռաֆայել Աթայեան, Ռոպերթ Աթայեան եւ Արմէն Աթայեան

Արշակ Աթայեան (20 Յունիս 1877(1877-06-20)[1][2], Մեծ Թաղեր, Շուշիի գաւառ, Ելիզավետպոլ Նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն[1][2] - 19 Օգոստոս 1938(1938-08-19)), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, հասարակական գործիչ։ 1935 թուականէն սկսեալ եղած է ԽՍՀՄ գրողներու միութեան անդամ։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Սորված է Վաղարշապատի Գեւորգեան Ճեմարանին, Թիֆլիսի Ներսիսեան դպրոցին եւ Շուշիի թեմական դպրոցին մէջ։ 1898-1902 թուականներուն ծառայած է ցարական բանակին մէջ։ 1903-1904 թուականներուն որպէս սրբագրիչ աշխատած է «Մուրճ» ամսագրի (Թիֆլիս) խմբագրութեան մէջ։ 1904-1907 թուականներուն ուսուցչութիւն ուսանած է Իրանի Սաւրա գիւղի դպրոցին մէջ։ Այստեղ գրի առած է Սալմաստի բոլոր 23 հայկական գիւղերու վիճակագրութիւնը, հաւաքած ու գրի առած է նաեւ ժողովրդական երգերը ու բանահիւսութիւնները։ 1907-1911 թուականներուն ուսուցիչ եղած է Նոր Ճուղայի դպրոցներուն մէջ, ապա պաշտօնաւարաղ է Ռուս-պարսկական բանակի Սպահանի բաժանմունքը։ Այդ տարիներուն եղած է նաեւ քառաձայն երգչախումբի ղեկավար, մէներգիչ եւ դերասան։ Գրած է դրամատիկական երկեր, որոնցմէ մէկն է «Սասունցի Դաւիթ»-ը, եւ Արմէն Արմէնեանը բեմադրած է այն նախ Թեհրանի մէջ (1922), ապա Ալեքսանտրապոլի մէջ (այժմ՝ Կիւմրի1923 թուականին ընտանիքով վերադարձած է Հայաստան։ Ուսուցչութիւն կատարած է Երեւանի, Լենինականի եւ Ստեփանակերտի մէջ։ Եղած է «Խորհրդային Հայաստան» թերթի պատասխանատու քարտուղար եւ բաժնի վարիչ ինչպէս նաեւ գիւղատնտեսական բանկի գլխաւոր հաշուապահ։ Մահացած է 1938, օգոստոսին[3] երբ ձերբակալեցաւ[4]:

Ստեղծագործութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Թարգմանութիւններ (Ռուսերէնէն եւ Պարսկերէնէն)[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Միխայիլ Լերմոնտով, Պելա, Պաքու, տպարան «Արոր», 1898, 103 էջ
  • Միխայել Լերմոնտով, Մաքսիմ Մաքսիմիչ, Պաքու, տպարան, ա. մ. Ղազարեան, 1898, 30 էջ
  • Լեւ Տոլստօ, Երեք մահ (պատմուածք), Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ստեփանեան, 1903, 28 էջ
  • Վլատիմիր Կորոլենկօ, Մակարի երազը, Թիֆլիս, 1904
  • Մաքսիմ Քորկի, Դանկոյի սիրտը, Թիֆլիս, տպարան Մովսես Վարդանեան, 1904, 16 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Չարաճճի, Ս.Պետերբուրգ, Պուշկինեան տպարան, 1904, 45 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Իմ ուղեկիցը, 1904, Թիֆլիս, արտատպուած «Մուրճէն», տպարան Ա.Քութաթելաձէ, 63 էջ
  • Լեոնիդ Անդրեւ, Պատը, Թիֆլիս, 1904
  • Ե. Յարոսլավսկի, Աստուածաշունչը հաւատացեալներու եւ ոչ հաւատացեալներու համար, Երեւան, 1923
  • Արկ-Ան., Բանւորական շարժման պատմութիւնը Անգլիոյ, Ֆրանսայի, եւ Գերմանիոյ եւ Երեւանի մէջ, 1924
  • Մաքսիմ Գորկի, Պատմուածքներ, 2 հատորով, հ. 1 (գիրքին մէջ տեղ կը գտնէ «Իմ ուղեկիցը» գործը թարգմանած է Ա.Աթաեանը), Երեւան, Պետհրատ, 1928, 130 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Պատմուածքներ, 2 հատորով, հ. 2 (գիրքին մէջ տեղ կը գտնէ «Չարաճճի» գործը թարգմանած է Ա.Աթայեանը), Երեւան, Պետհրատ, 1928, 109 էջ
  • Եվգենի Խազին, Հեղափոխութեան թմբկահարը (վիպակ), Երեւան, Պետհրատ, 1934, 191 էջ
  • Ֆուկիգաուա, Ճափոն-ամերիկեան ապագայ պատերազմը, Երեւան, 1934
  • Նիքոլայ Գոգոլ, Քիթը, Երեւան, Պետհրատ, 1934, 50 էջ[5]
  • Մաքսիմ Գորկի, Կլիմ Սամգինի կեանքը (քառասուն տարի), վէպ, մաս 1, Երեւան Մոսկուա, Պետհրատ, 1935, 576 էջ։
  • Լեւ Ռուփինշտէյն, Սամուրայներու շավիղը (վիպակ), Երեւան-Մոսկուա, Պետհրատ, 1935, 170 էջ
  • Օմար Խայեամ, Քառեակներ, Երեւան, Պետհրատ, 1936, 143 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Մայրը (վէպ), Երեւան, Պետհրատ, 1938, 380 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Կլիմ Սամգինի կեանքը (քառասուն տարի), մասն 2, Երեւան, Հայպետհրատ, 1945, 747 էջ
  • Մաքսիմ Գորկի, Մայրը, Երեւան, Հայպետհրատ, 1956, 420 էջ
  • Օմար Խայեամ, Քառեակներ, Երեւան, Հայպետհրատ, 1959, 242 էջ
  • Ռուս դասականներու գրադարան։ Մաքսիմ Գորկի, Ընտիր երկեր (գիրքի մեջ մտնող «Մայրը» վէպը թարգմանած է Ա.Աթայեանը), Երեւան, «Սովետական գրող», 1983, 624 էջ

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]