Ռաֆայէլ Աթայեան
| Ռաֆայէլ Աթայեան | |
|---|---|
| Ծնած է | 30 Հոկտեմբեր 1907[1] |
| Ծննդավայր | Նոր Ջուղա, Ղաջարական Պարսկաստան[1] |
| Մահացած է | 4 Դեկտեմբեր 1990 (83 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն |
| Ազգութիւն | Հայ[1] |
| Ուսումնավայր | Երեւանի Պետական Համալսարան[1] |
| Մասնագիտութիւն | գրականագէտ, թարգմանիչ, ուսուցիչ, գրագէտ |
| Աշխատավայր |
Արմենպրես? Աւանկարտ «Սովետական Հայաստան» |
| Անդամութիւն | Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու Միութիւն |
| Կուսակցութիւն | Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն[1] |
| Ծնողներ | հայր՝ Արշակ Աթայեան[1] |
| Երեխաներ | Էդվարդ Աթայեան |
Ռաֆայել Աթայեան, (30 Հոկտեմբեր 1907[1], Նոր Ջուղա, Ղաջարական Պարսկաստան[1] - 4 Դեկտեմբեր 1990, Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), հայ արձակագիր, գրականագէտ, մանկավարժ, թարգմանիչ, բանասիրական գիտութիւններու թեկնածու, 1934 թուականէն սկսեալ եղած է ԽՍՀՄ գրողներու միութեան անդամ։ Բանաստեղծ, արձակագիր ու թարգմանիչ՝ Արշակ Աթայեանի որդին, եւ Արմէն ու Ռոպերթ Աթայեաններու եղբայրը։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ծնած է Նոր Ջուղայի մէջ (Իրան)։ Միջնակարգ կրթութիւնը ստացած է Նոր Ջուղայի հայկական դպրոցին եւ Անգլիական համալսարանին մէջ։ 1923 թուականին ընտանիքով տեղափոխուած են Հայաստան։ 1927 թուականին աւարտած է Երեւանի պետական համալսարանը։ 1923-1925 թուականներուն որպէս անգլերէնի թարգմանիչ աշխատած է Արմէնտային մէջ (յետոյ՝ Արմէնփրես), 1925-1928 թուականներուն՝ «Աւանգարդ» թերթին մէջ որպէս պատասխանատու քարտուղար, 1928-1934 թուականներուն՝ «Խորհրդային Հայաստան» օրաթերթին մէջ որպէս բաժնի վարիչ, ապա պատասխանատու քարտուղար, 1934-1935 թուականներուն՝ Պետական հրատարակութեան մէջ՝ որպէս գեղարուեստական գրականութեան բաժինի վարիչ եւ գլխաւոր խմբագիր, 1943-1944 թուականներուն ծառայած է խորհրդային բանակին մէջ եւ մասնակցած է Հայրենական մեծ պատերազմին։
1944-1983 թուականներուն աշխատած է մանկավարժական գիտութիւններու համալսարանին մէջ, որպէս աւագ գիտաշխատող։ Ուսումնասիրած է հայերէն եւ ռուսերէն մանկավարժական-գրականագիտական աշխատութիւններուն մէջ։ 1948-1957 թուականներուն դասախօսած է ռուսերէն եւ այլ օտար լեզուներ Երեւանի մանկավարժական համալսարանին մէջ, վարելով Հայ եւ Ռուս գրականութիւններու կազմութիւնը։ 5-րդ դասարանի համար պատրաստած է (հեղինակակցութեամբ) գրականութեան դասագիրք (հրատարակուած է 1969-1979 թուականներուն)։ 1949 թուականին անոր «Մայա» վիպակը արժանացած է մանկապատանեկան գրականութեան մրցանակաբաշխութեան երկրորդ մրցանակին։
Թարգմանուած է եւ Ռուսէրէնով տպագրուած է անոր «Զարթօնք», «Սպարտակ» եւ «Մրրիկի թեւով» վէպերը (1966-1972)։ Այս եռագրութիւնը երկրորդ անգամ ռուսերէնով լոյս տեսած է Մոսկուայի մէջ, 1980 թուականին։ Նաեւ ռուսերէնով լոյս տեսած են անոր «Ռուս գրականութիւնը հայկական դպրոցներուն մէջ դասաւանդելու փորձարութիւնը» (Երեւան, 1948), «Ռուսերէն գրաւոր աշխատանքներու համակարգի մասին» (Երեւան, 1951), «Ակնարկներ հայկական դպրոցներուն մէջ Ռուս գրականութեան դասաւանդման» (Երեւան, 1949)։ 1985 թուականին Մոսկուայի մէջ կրկին ռուսերէնով լոյս տեսած է անոր «Գտնենք կորցրածը» վիպակը։
Դպրոցին եւ մանկավարժական գիտութեանը մատուցած ծառայութիւններուն համար պարգեւատրուած է Խաչատուր Աբովեանի անուան մետալով (1972)։ 1985 թուականին պարգեւատրուած է Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշանով[2]։
Երկեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Մայա (վիպակ), Երեւան, Հայպետհրատ, 1962, 62 էջ։
- Պանաս Սմիռնի, կեանքը եւ ստեղծագործութիւնը, Երեւան, 1954, 32 էջ։
- Զարթօնք, Երեւան, Հայպետհրատ, 1958, 495 էջ։
- Սպարտակ, Երեւան, Հայպետհրատ, 1963, 525 էջ։
- Դպրոցական այգի (գիրք ուսուցիչներու եւ ծնողներու համար), Երեւան, 1963, 207 էջ։
- Մրրիկի թեւով, Երեւան, Հայպետհրատ, 1964, 394 էջ։
- Աշակերտներու գեղագիտական դաստիարակութիւնը, Երեւան, 1974, 205 էջ։
- Սպարտակ (գիրքին մէջ տեղ կը գտնէ նաեւ «Սպարտակ» եռագրութիւնը՝ «Զարթօնք», «Սպարտակ», «Մրրիկի թեւով» վէպերը), Երեւան, «Հայաստան», 1976, 740 էջ։
- Շարադրութիւնը ուսման եւ դաստիարակութեան համակարգին մէջ, Երեւան, 1979։
- Գեղեցիկ խօսքը մայրենի լեզուի ուսուցման գործին ընթացքին, Երեւան, «Լոյս», 1983, 96 էջ։
Թարգմանութիւնները (Ռուսերէն)
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Ք. Տ. Ուշինսքի, Ուսումնա-դաստիարակչական աշխատանքը դպրոցին մէջ, Երեւան, 1945, 132 էջ։
- Լ. Սաուելեւ, Հետքեր քարի վրայ, Երեւան, 1949, 386 էջ։
- Ճորտանօ Պրունօ, Անվերջականութիւն, տիեզերքի եւ մոլորակներու մասին, Երեւան, 1950, 290 էջ։
- Ա. Ս. Պարքով, Ֆիզիքական աշխարհագրութիւն, Երեւան, 1951, 200 էջ։
- Վ. Ֆ. Շուլաեւ, Ն. Ա. Ռիքով, Կենդանաբանութիւն, Երեւան, 1951, 439 էջ։
