Jump to content

Արա Յարութիւնեան

Արա Յարութիւնեան
Ծնած է 28 Մարտ 1928(1928-03-28)[1][2]
Ծննդավայր Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն[1][2]
Մահացած է 28 Փետրուար 1999(1999-02-28)[2] (70 տարեկանին)
Մահուան վայր Երեւան, Հայաստան[2]
Քաղաքացիութիւն  Խորհրդային Միութիւն
 Հայաստան
Ազգութիւն Հայ[1]
Ուսումնավայր Երեւանի Պետական Գեղարուեստաթատերական հիմնարկԿատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ[1]
Կոչում փրոֆէսոր[1] եւ թղթակից անդամ[1]
Երկեր/Գլխաւոր գործ Կոմիտասի Մահարձան, Սայեաթ-Նովայի աղբիւր-յուշարձան, Գաբրիէլ Աունդուկեանի յուշարձան, Էրեբունի թանգարան եւ երեգան թանգարան, Մայր Հայաստան յուշահամալիր, Կոմիտասի Յուշարձան (Երեւան), Սարդարապատ, Մուսա լեռան հերոսամարտի հուշարձան?, Հայոց ցեղասպանության հուշարձան, Միսաք Մանուշյանի հուշարձան?, Վիսարիոն Բելինսկու կիսանդրի?, Հայոց ցեղասպանության հուշարձան?, Գեղարդի առյուծ?, Ստեփան Շահումեանի յուշարձան, Արշալույս? եւ Ակսել Բակունցի կիսանդրի?
Մասնագիտութիւն քանդակագործ, դասախօս
Աշխատավայր Երեւանի Պետական Գեղարուեստաթատերական հիմնարկ[1]
Անդամութիւն Հա­յաս­տա­նի Նկա­րիչ­նե­րու Միու­թիւն եւ Ռուսաստանի գեղարուեստի ակադեմիա[1]
Կուսակցութիւն Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն[1]

Արա Արմէն Յարութիւնեան՝ (28 Մարտ 1928(1928-03-28)[1][2], Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն[1][2] - 28 Փետրուար 1999(1999-02-28)[2], Երեւան, Հայաստան[2]), հայ քանդակագործ, ՀՀ արուեստի վաստակաւոր գործիչ (1972), ՀՀ ժողովրդական նկարիչ (1977

Կրաֆիքական եւ բլաստիկ արտայայտչամիջոցներով Արա Յարութիւնեանը ստեղծած է յուշարձանի ձեւերու մէջ ընդհանրացած կերպարներ։

Արա Յարութիւնեանը առաջիններէն է Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ ստեղծել քանդակագործութեան, ճարտարապետութեան, բնապատկերի տարածական համալիրներ (Գաբրիէլ Սունդուկեանի անուան ակադեմիական թատրոնի մուտքի հարթաքանդակները, 1966, Գաբրիէլ Աունդուկեանի յուշարձանը, 1972, «Ծովահարս» բարձրաքանդակը, 1976, երեքն էլ՝ տուֆ, Երեւան), Սարդարապատի հերոսամարտի յուշահամալիր (1968, տուֆ, բազալտ, Արմաւիրի մարզ)։

Հեղինակ է նաեւ հասարակական շէնքերու՝ թեմատիկ շարադրանքներով ներքին եւ արտաքին քանդակազարդումներու (Էրեբունի թանգարան, հարաւային (Առիւծի որս) եւ հիւսիսային (Խալդ աստուած) ճակատներ, 1968, տուֆ

Արա Յարութիւնեանի գործերէն կը պահուին Հայաստանի ազգային պատկերասրահին մէջ, Տրետյակովեան պատկերասրահին մէջ, Արեւելքի ժողովուրդներու արուեստի (Մոսկուա), Ռուսական արուեստի (Սան Բետերբուրգ) թանգարաններուն մէջ։

Անհատական ցուցահանդէսներ ունեցած է Երեւանի մէջ (1963, 1982), Մոսկուայի մէջ (1983, 1995)[3]:

2014 թուականի Նոյեմբեր 3-ին Երեւանի Գեղարուեստի պետական ակադեմիային մէջ բացուած է քանդակագործ, կրաֆիք, ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ, ԽՍՀՄ ՌՖ Գեղարուեստի ակադիայի թղթակից անդամ, փրոֆ. Արա Յարութիւնեանի անուան արուեստանոցը</ref>[4]։

Ստեղծագործութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Կոմիտասի մահարձան» (1955, պրոնզ, կրանիտ, Երեւան, Կոմիտասի անուան զբօսայգիի պանթէոն)

«Առիւծ» (1958, Գեղարդ), կոփածոյ պղինձ, ճարտարապետ՝ Ռաֆայէլ Իսրայէլեան)

«Մայր Հայաստան» (1967, Երեւան, կոփածոյ պղինձ, ճարտարապետ՝ Ռաֆայէլ Իսրայէլեան)

• 89-րդ հայկական Թամանեան դիվիզիայի մարտիկներուն նուիրուած յուշակոթող Սեւաստոպոլի մէջ (1961, կոփածոյ պղինձ, գրանիտ, ճարտարապետ՝ Ջիմ Թորոսեան)

Սայեաթ-Նովայի աղբիւր-յուշարձան, (1963, Երեւան, մարմար, ճարտարապետ՝ էդուարդ Սարապեան)

«Երեւան-Կարրարա» (1964, Կարրարա, 1965, Երեւան, տուֆ)

«Խաչքար-յուշարձան աղօթքի եւ ուխտի» (1965, Էջմիածին)

«Պտղաբերութիւն» տեկորատիւ քանդակ (1974, Քիշնեւի «Բարեկամութիւն» զբօսայգի)

«Մուսալեռ» յուշակոթող-թանգարան, (1975, տուֆ, ճարտարապետ՝ Ռաֆայէլ Իսրայէլեան)

Միսաք Մանուշեանի յուշարձան (1977-1978, Ֆրանսա, Փարիզ)

«Մուսա» տեկորատիւ քանդակ (1978, Լրագրողներու տուն, Երեւան)

Ստեփան Շահումեանի յուշարձան (1978, Ստեփանաւան, Հայաստան)

• Հրազդանի մշակոյթի տան շէնքի ճակատային քանդակներու ձեւաւորում

Բանուորի արձան (1982, Երեւան) (1990-ական թուականներուն)

Յովհաննէս Թումանեանի կիսանդրի (1982, Պաթում, Վրաստան)

«Կոմիտասի յուշարձան» (1988, պրոնզ, կրանիտ, Երեւան)

Երեւանի հիւսիսային եւ հարաւային մուտքերը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Վահագն Վիշապաքաղ» (1965, տուֆ, պազալտ)

«Արծիւ շինարար» (1966, տուֆ, կոփածոյ պղինձ)

«Կոմիտաս», 1972, պրոնզ

«Վարդան Աճեմեան», 1974, պրոնզ»

«Մհեր Մկրտչեան», 1979, պրոնզ, Տրետյակովեան պատկերասրահ, Մոսկուա)

«Յովհաննէս Թումանեան», 1981, պրոնզ

«Զարեհ Սահակեանց»

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]