Միսաք Մանուշեան

Միսաք Գէորգ Մանուշեան;
	Մանուշեանը բանտին մէջ
Ծնած է	1 Սեպտեմբեր 1906
Ծննդավայր	Ատըեաման , Թուրքիա
Մահացած է	21 Փետրուար 1944
Մահուան վայր	Ֆորտ Մոն Վալերիեն, Ֆրանսա
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, լրագրող, արհմիութենական գործիչ, Ֆրանսական Դիմադրութեան Մարտիկ, քաղաքական գործիչ, թարգմանիչ, lathe operator
Աշխատավայր	Ջանք; «Զանգու»; Հօկ; Citroën?; Peugeot?
Վարած պաշտօններ	գլխաւոր խմբագիր, գլխաւոր խմբագիր, տնօրէն եւ քարտուղար
Անդամութիւն	Միսակ Նանուշյանի խումբ?, Հայաստանի օգնության կոմիտեի Ֆրանսիայի մասնաճյուղ?, Q90819950? եւ Աշխատանքի համընդհանուր կոնֆեդերացիա?
Կուսակցութիւն	Ֆրանսայի Համայնավար Կուսակցութիւն
Ամուսին	Մելինէ Մանուշեան
	Ստորագրութիւն;

Միսաք Գէորգ Մանուշեան (1 Սեպտեմբեր 1906, Ատըեաման , Թուրքիա - 21 Փետրուար 1944, Ֆորթ Մոն Վալերիան, Ֆրանսա), հայ բանաստեղծ, ֆրանսական դիմադրութեան շարժման մարտիկ, հակաֆաշիստ եւ Ֆրանսայի ազգային հերոս։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Միսաք Մանուշեանը ծնած է 1906 թուականին Արեւմտեան Հայաստանի Ատըեաման գիւղաքաղաքին մէջ։ Հայրը կը զոհուի 1915 թուականին Մեծ Եղեռնի ժամանակ, մայրը՝ գաղթի ճանապարհին։ Միսաքը եղբօր հետ կը յայտնուի Սուրիաի մէջ։ 1920 թուականին, Լիբանանի Ճիւնի քաղաքի Հայ Ազգային որբանոցը կ'ըլլայ կրթութեան առաջին օթեւանը Միսաքին ու իր աւագ եղբօր Կարապետին։ 1925 թուականին կը տեղաբոխուին Ֆրանսա, սկիզբը Մարսել ապա՝ Փարիզ։ 1930 թուականին Սեմայի հետ կը հրատարակէ «Ջանք» գրական ամսագիրը։ Կ'աշխատի Սիթրոեն գործարանին մէջ, 1937 թուականին՝ թողարկի մէջ «Զանգու» շաբաթաթերթը, կը գրէ բանաստեղծութիւններ։ 1935 թուականին ՀՕԿ, իսկ 1937-ին կեդրոնական վարչութեան անդամ։ Կնոջ՝ Մելինէ Մանուշեանի հետ կը մասնակցի հակաֆաշիստական դիմադրութեան շարժմանը։ 1943 թուականին Մանուշեանի գլխաւորած խումբը մօտ 30 կը հարձակին գործին գերմանական օկուպանտների վրայ։ 1943 թուականին Նոյեմբերին, Մանուշեանը կը ձեռբակալուի եւ տանջանքներու կ'ենթարկուի եւ երեք ամիս անց, 1944 թուական փետրուար 21-ին, իր խումբին 21 անդամներու հետ միասին մահապատիժի կ'ենթարկուին Փարիզի Սուրէն արուարձանի Ֆորտ Մոն-Վալերյեն ամրոցին մէջ։ Մանուշեանին հետ մահու կը շնորհուի Պատուոյ Լեգէոն շքանշանը։ Անոր իր խումբի անունով կ'անուանեն փողոցներ եւ հրապարակներ Փարիզի, Մարսելի, Վալանսեի եւ Երեւանի մէջ։

Կարմիր ազդ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Մանուշեանի խումբը վարկաբեկելու նպատակով գերմանական տիրող ղեկավարութիւնը 15000 օրինակով շարժման աֆիշ կը թողարկէ։ Տխրահռչակ «Կարմիր պլակատը» ցոյց կու տայ, որ գերմանացիներու դէմ կը պայքարին ոչ ֆրանսացիները։ Այնտեղ գրուած է՝ Մանուշեան, խումբի ղեկավար, հայ, 56 յարձակում, 150 զոհ, 600 վիրաւոր։

Ստեղծագործութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Մանուշեանի բանաստեղծութիւնները կը տպագրուին սփիւռքահայ մամուլի 1930-ականներու սկիզբներուն։ Վաղ շրջանի ստեղծագործութիւններուն կը տիրապետեն անձնական մտածումներն ու ապրումները։ Հետագային նաեւ կը գրէ աշխատաւոր մարդու ցաւի ու բանուորական պայքարի, դէպի հայրենիք սիրոյ մասին։

Բազմաթիւ հայրենասիրական, քաղաքական եւ քնարական բանաստեղծութիւններու («Պայքար», «Ընդվզում», «Նամակ Հայաստանէն», «Ամբոխի կանչը» եւ այլն) հեղինակ է։

Հոգիս բուրուառ է մշտաւառ, ուր կը ծխան սերերս համայն,

Կը խնկարկեմ ես զայն կեանքի տաճառին մէջ հաւերժական,
Բազմահազար հաւատացեալ ամբոխներու երեսն ի վեր,

Ու կը ժողովեմ անոնց դէմքէն հաւատամքի լոյսեր տարբեր...

- «Կեանքիս երգը»

Յիշատակի յաւերժացում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Երեւանի աւագանու 2014 ապրիլ 30-ի որոշմամբ Երեւան քաղաքի Արամի, Փաւստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացի փողոցներու եւ Մաշտոցի պողոտաի միջանկեալ հատուածին մէջ՝ ՀՀ շարքային քաղաքացիներու կողմէն անուանուած «Մաշտոցի պուրակը» կ'անուանակոչուի Միսաք Մանուշեանի անունով,^[3] որու դէմ հանդես կ'ըլլայ բազմաթիւ քաղաքացիներ։^[4]^[5]^[6]
Երեւանի Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքին մէջ գտնուող թիւ 48 հիմնական դպրոցը 1963-64 ուսումնական տարուանին կը կոչուի Միսաք Մանուշեանի անունով^[7]
Ֆրանսաի Ռոնի սու Բուա քաղաքի կեդրոնական փողոցներուն մէկը կը կոչուի Միսաք Մանուշեանի անունով^[8]

Տե՛ս նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ֆրանսահայ պոեզիա

Գիրքեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Բանաստեղծութիւններու ժողովածու, 1946 թուականին, Փարիզ
Իմ երգը (բանաստեղծութիւններ), 1956 թուականին, Հայպետհրատ, Երեւան

Արտաքին յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Միսաք Մանուշեան բանաստեղծը (ֆր.)

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q114555440"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q114574126|Krikorian&nbsp;A.]],_[[:d:Q114588221|Heratchian&nbsp;H.]]</i>_[[:d:Q114555440|Le_dictionnaire_biographique]]:_Arméniens_d'hier_et_d'aujourd'hui<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Maisons-Alfort|Maisons-Alfort]]:_2021._—_P.&nbsp;365._—_ISBN_978-2-905686-93-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a></div>-1] Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 365. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>

[[http://maitron-en-ligne.univ-paris1.fr/spip.php?article119876_http://maitron-en-ligne.univ-paris1.fr/spip.php?article119876]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttp://maitron-en-ligne.univ-paris1.fr/spip.php?article119876

[3] կը տեղադրուի Կարեն Տեմիրճեանի հուշարձանը

[4] Ոստիկանութիւնը ցուցարարներին «մաքրեց» Մաշտոցի պուրակը (լուսանկարներ)

[5] Մաշտոցի պուրակին մէջ կը սպասեն Օլանդին

[6] Մաշտոցի պուրակին ագդիւիստներու բերման կ'ենթարկեն

[7] Երեւանի Միսաք Մանուշեանի անուան հ. 48 հիմնական դպրոց

[8] ՀՀ նախագահը Գորիսի մէջ կը բանայ Ֆրանսական դիմադրության հերոս Միսաք Մանուշեանի հուշարձանը

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]