Արշալոյս Արշարունի
Արշալոյս Արշարունի | |
|---|---|
| Ծնած է | 17 (29) Նոյեմբեր 1896 |
| Ծննդեան վայր | Կաղզուան, Կարսի մարզ, Կովկասեան երկրամաս, Ռուսական Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 20 Հոկտեմբեր 1985 (88 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Մոսկուա, Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւններու Միութիւն |
| Բնակութեան վայր |
Տոն Ռոսթոֆ Մոսկուա |
| Կեղծանուն | Аршаруни |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ռուսական Կայսրութիւն Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւններու Միութիւն |
| Գործատու |
Urals Վարչագիտութեան համալսարան Մոսկուայի Փիլիսոփայութեան, Գրականութեան եւ Պատմութեան Հիմնարկ Մոսկուայի պետական համալսարան Կոմունիստական ակադեմիա? Vostokkino? |
| Կրթութիւն |
Նոր Նախիջևանի թեմական դպրոց? Վարշավայի համալսարանի պատմության ֆակուլտետ? Մոսկվայի կարմիր պրոֆեսուրայի ինստիտուտ? |
| Կոչում | փրոֆէսոր |
| Տիրապետած լեզուներ | հայերէն[1], ռուսերէն[1], թյուրքական լեզվախումբ?, Արաբերէն եւ հին պարսկերէն |
| Անդամակցութիւն | Խորհրդային Հայաստանի Գրողներու Միութիւն |
| Պարգեւներ եւ մրցանակներ | Հայկական ԽՍՀ արուեստի վաստակաւոր գործիչ Ժողովուրդներու Բարեկամութեան շքանշան |
| Կուսակցութիւն | Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն |
Արշալոյս Միքայէլ Արշարունի (17 (29) Նոյեմբեր 1896, Կաղզուան, Կարսի մարզ, Կովկասեան երկրամաս, Ռուսական Կայսրութիւն - 20 Հոկտեմբեր 1985, Մոսկուա, Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւններու Միութիւն), հայ խորհրդային գրականագէտ, բանասէր, ուսուցչապետ, ԽՍՀՄ արուեստի վաստակաւոր գործիչ։
Կեանգ եւ գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ծնած է Արեւմտեան Հայաստանի Կարսի մարզի Կաղզուան քաղաքը։ 1904-ին ընտանիքով տեղափոխոիած է Տոնի Ռոստով քաղաքը։ Յաճախած է Նոր Նախիջեւանի թեմական դպրոցը։ Այստեղ իր ուսուցիչները եղածն են Երուանդ Շահազիզ, Գէորգ Չորեքչեան, Աբրահամ Զամինեան, Հրաչեայ Աճառեան։ Թեմական դպրոցը աւարտած է 1916-ին։ Նոյն թուականին զինք զինուորագրած են։ Սակայն մի քանի ամիս ետք ան զօրացրուած է եւ ուսուցչութեամբ զբաղած է Եալթայի, Ղարասու բազարի եւ Չալթըրի մէջ։ Այդ տարիներուն ռազմական գործողութււններու պատճառով Վարշաւայի համալսարանը տեղափոխուած է Տոնի Ռոստով։ Արշարունին ընդունուած է այս համալսարանի պատմաբանասիրական բաժանմունքը, սակայն չէ աւարտած։
Գրական վաստակ
Խմբագրած է «Օրակարգ» (1920-1921) եւ «Պրոլետար» (1921) պոլշեւիկեան պարբերականները Ալեքսանդրապոլի մէջ։
Մասնակցած է ռուս առաջին «Գրական հանրագիտարան»-ի հիմնադրմանն ու խմբագրմանը՝ Ա․ Լունաչարսկիի, Վ․ Ֆրիչէի, Ն․ Մառի հետ։ Մոսկուայի պետական համալսարանին ու այլ համալսարաններում մէջ դասաւանդած եւ այդ բաժիններու վարիչ եղած է (1928 թուականէն), դասախօսած է Երեւանի թատերական հիմնարկին մէջ։
Գրած է «Մոսկուայի համալսարանը ու հայ առաջաւոր ինտելիգենցիան» (1955), «Հայ թատերագիտական մտքի պատմութենէն» (1956), «Հայ ժողովրդական թատերախաղեր» (1961) ուսումնասիրութիւնները։ Ռուսերէնի թարգմանած է Գաբրիէլ Սունդուկեանի, Ալ․ Շիրվանզադէի, Նար-Դոսի, Հրաչեայ Քոչարի շարք մը երկերը։
Զբաղած է նաեւ խորհրդային Արեւելքի ժողովուրդներու գրականութեան եւ ժողովուրդներու բանահիւսութեան հարցերով։ Ուսումնասիրութիւններ գրած է Արեւելքի կրօնական շարժումներու մասին («Բեխաիզմ», 1930, ռուս․, «Բաբիզմ», 1931, ռուս, եւ այլն)։
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 
|