Հոմերոս

Հոմերոս
հին յուն․՝ Ὅμηρος
Ծննդեան անուն հին յուն․՝ Ὅμηρος
Ծնած է ՔԱ 9-րդ դար[1]
Մահացած է ՔԱ 8-րդ դար
Մահուան վայր Իոս, Էգէական ծովուն հարաւը գտնուող քաղաքապետութիւն, Քիքլատես, Թիրա (Սանթորինի) Շրջանային Միաւոր, Հարաւային Էգէականի շրջան, Յունաստան
Քաղաքացիութիւն Յոնիական Դաշնութիւն
Ազգութիւն Յոյն
Մայրենի լեզու Հին Յունարէն
Երկեր/Գլխաւոր գործ Իլիական, Ոդիսական եւ Հոմերական դիւցազն
Տեսակ Դիւցազներգութիւն
Մասնագիտութիւն բանաստեղծ, հեղինակ, գրագէտ

Հոմերոս[2] (հին յունարէն՝ Ὅμηρος), հին յոյն դիւցազներգակ բանաստեղծ։ Ըստ աւանդութեան՝ կոյր երգիչ։

Հոմերոսի գրիչին կը վերագրուի հին գրականութեան առաջին եւ գլուխ գործոցներէն՝ «Իլիական»ն ու «Ոդիսական»ը։ «Իլիականը» գրուած է Տրոյական պատերազմի ատեն, երբ յունական երկիրներուն կողմէ Տրոյա քաղաքը տասը տարի շարունակ պաշարուած էր։ Անիկա հիմնուած է Աղամեմնոն թագաւորին եւ զինուոր Ախիլէասի վէճին վրայ, որ պատերազմի վերջին տարին տեւած է քանի մը շաբաթ։ «Ոդիսականը» հիմնուած է Իթաքիի արքայ Ոդիսեւսի՝ Տրոյայի անկումէն ետք, հայրենի երկիր վերադարձի ճամբուն վրայ ունեցած արկածախնդրութիւններուն։

Հոմերոսի կեանքին մասին բազմաթիւ պատմութիւններ տարածուած են դասական հնագոյն ժամանակաշրջանին։ Ամէնէն տարածուածը այն է, թէ ան կոյր երգիչ մը եղած է, որ ապրած է Յոնիոյ մէջ, որ կը գտնուի Փոքր Ասիոյ կեդրոնական մասին մէջ՝ ներկայիս Թուրքիոյ տարածքին[3][4][5]։

Ե՛րբ, ո՛ւր եւ ի՛նչ պայմաններու մէջ ստեղծուած են «Իլիական»ն ու «Ոդիսականը», դեռ կը շարունակուի քննարկուիլ։ Ընդհանուր առմամբ, ժամանակակից գիտական կարծիքները կը բաժնուին երկու խումբի։ Մէկ մասը կը կարծէ, որ «Իլիականը» (որոշ տուեալներու համաձայն՝ նաեւ «Ոդիսականը») հանճարեղ գրողի մը ձեռքին գործն է։ Ուրիշներ կ'ըսեն, թէ Հոմերոսի ստեղծագործութիւնները բազմաթիւ ներդրողներու աշխատանքներու արդիւնք է, եւ որ «Հոմերոսը» բոլոր աւանդութիւններուն պիտակն է[5]։ Ընդունուած է, որ Հոմերոսի ստեղծագործութիւնները գրուած են Ք.Ա. 8-րդ դարու վերջին կամ 7-րդ դարու սկիզբին[6]։ Հոմերոսի բանաստեղծութիւնները գրուած են հոմերական յունարէնով, որ ծանօթ է նաեւ «դիւցազներգակ յունարէն» անունով։ Անիկա գրական լեզու մըն է, որ տարբեր դարերու ընթացքին արտացոլած է յոնիական եւ էոլիթական բարբառներու առանձնայատկութիւնները․ կը գերակշռէ Արեւելեան Յոնիոյ ազդեցութիւնը[7][8]։ Բազմաթիւ հետազօտողներ այն կարծիքի են, թէ բանաստեղծութիւնները սկզբնական շրջանին փոխանցուած են բանաւոր կերպով[9]։

Հին ժամանակներէն մինչեւ օրս, Հոմերական դիւցազներգութեան ազդեցութիւնը Արեւմտեան քաղաքակրթութեան վրայ մեծ է, որուն իբրեւ արդիւնք՝ գրականութեան, երաժշտութեան, արուեստի եւ շարժապատկերի ոլորտներուն մէջ կան բազմաթիւ գործեր։ Հոմերական դիւցազներգութիւնները մեծ ազդեցութիւն ձգած են հին յունական մշակոյթին եւ կրթութեան վրայ․ Պղատոնի համար Հոմերոսը ան էր, որ «Յունաստանի սորվեցուցած է»՝ տասը Hellada pepaideuken[10][11]։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Bibliothèque nationale de France Record #11907688f // BnF catalogue généralParis: BnF.
  2. Յովհաննէս Բարսեղեան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական եւ ուղղագրական տեղեկատու։ Երեւան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 59։ ISBN 99941-56-03-9 
  3. Wilson Nigel։ Encyclopedia of Ancient Greece (անգլերեն)։ Routledge։ էջ 366։ ISBN 9781136788000։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  4. Romilly Jacqueline de։ A Short History of Greek Literature (անգլերեն)։ University of Chicago Press։ էջ 1։ ISBN 9780226143125։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  5. 5,0 5,1 Graziosi Barbara։ Inventing Homer: The Early Reception of Epic (անգլերեն)։ Cambridge University Press։ էջ 15։ ISBN 9780521809665։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  6. Croally Neil, Hyde Roy։ Classical Literature: An Introduction (անգլերեն)։ Routledge։ էջ 26։ ISBN 9781136736629։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 23, 2016 
  7. Hose Martin, Schenker David։ A Companion to Greek Literature (անգլերեն)։ John Wiley & Sons։ էջ 445։ ISBN 9781118885956 
  8. Miller D. Gary։ Ancient Greek Dialects and Early Authors: Introduction to the Dialect Mixture in Homer, with Notes on Lyric and Herodotus (անգլերեն)։ Walter de Gruyter։ էջ 351։ ISBN 9781614512950։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 23, 2016 
  9. Ahl Frederick, Roisman Hanna։ The Odyssey Re-formed (անգլերեն)։ Cornell University Press։ ISBN 0801483352։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 23, 2016 
  10. Too Yun Lee։ The Idea of the Library in the Ancient World (անգլերեն)։ OUP Oxford։ էջ 86։ ISBN 9780199577804։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  11. MacDonald Dennis R.։ Christianizing Homer: The Odyssey, Plato, and the Acts of Andrew (անգլերեն)։ Oxford University Press։ էջ 17։ ISBN 9780195358629։ արխիւացուած բնօրինակէն հունիսի 30, 2017-ին։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]