Հոմերոս

Հոմերոս
հին յուն․՝ Ὅμηρος
Homer British Museum.jpg
Ծննդեան անուն հին յուն․՝ Ὅμηρος
Ծնած է ՔԱ 9-րդ դար[1]
Ծննդավայր Խիոս[2]
Մահացած է ՔԱ 8-րդ դար
Մահուան վայր Իոս, Եգէական ծովուն հարաւը գտնուող քաղաքապետարան
Քաղաքացիութիւն Իոնական Միություն
Ազգութիւն Յոյն
Մայրենի լեզու Հին Յունարէն
Երկեր/Գլխաւոր գործ Իլիական, Ոդիսական եւ Homeric epics?
Տեսակ Դիւցազներգութիւն եւ Դիւցազներգական բանաստեղծութիւն
Մասնագիտութիւն բանաստեղծ, հեղինակ, գրագէտ

Հոմերոս[3] (հին յունարէն՝ Ὅμηρος), հին յոյն դիւցազներգակ բանաստեղծ։ Ըստ աւանդութեան՝ կոյր երգիչ։

Հոմերոսի գրիչին կը վերագրուի հին գրականութեան առաջին եւ գլուխ գործոցներէն՝ «Իլիական»ն ու «Ոդիսական»ը։ «Իլիականը» գրուած է Տրոյական պատերազմի ատեն, երբ յունական երկիրներուն կողմէ Տրոյա քաղաքը տասը տարի շարունակ պաշարուած էր։ Անիկա հիմնուած է Ագամեմնոն թագաւորին եւ զինուոր Աքիլլեսի վէճին վրայ, որ պատերազմի վերջին տարին տեւած է քանի մը շաբաթ։ «Ոդիսականը» հիմնուած է Իթաքայի արքայ Ոդիսեւսի՝ Տրոյայի անկումէն ետք, հայրենի երկիր վերադառնալուն վրայ։

Հոմերոսի կեանքին մասին բազմաթիւ պատմութիւններ տարածուած են դասական հնագոյն ժամանակաշրջանին։ Ամէնէն տարածուածը այն է, թէ ան կոյր երգիչ մը եղած է, որ ապրած է Հոնիոյ մէջ, որ կը գտնուի Անատոլիոյ կեդրոնական մասին մէջ՝ ներկայիս Թուրքիոյ տարածքին[4][5][6]։

Ե՛րբ, ո՛ւր եւ ի՛նչ պայմաններու մէջ ստեղծուած են «Իլիական»ն ու «Ոդիսականը», դեռ կը շարունակուի քննարկուիլ։ Ընդհանուր առմամբ, ժամանակակից գիտական կարծիքները կը բաժնուին երկու խումբի։ Մէկ մասը կը կարծէ, որ «Իլլիականը» (որոշ տուեալներու համաձայն՝ նաեւ «Ոդիսականը») հանճարեղ գրողի մը ձեռքին գործն է։ Ուրիշներ կ'ըսեն, թէ Հոմերոսի ստեղծագործութիւնները բազմաթիւ ներդրողներու աշխատանքներու արդիւնք է, եւ որ «Հոմերոսը» բոլոր աւանդութիւններուն պիտակն է[6]։ Ընդունուած է, որ Հոմերոսի ստեղծագործութիւնները գրուած են Ք.Ա. 8-րդ դարու վերջին կամ 7-րդ դարու սկիզբին[7]։ Հոմերոսի բանաստեղծութիւնները գրուած են հոմերական յունարէնով, որ ծանօթ է նաեւ «դիւցազներգակ յունարէն» անունով։ Անիկա գրական լեզու մըն է, որ տարբեր դարերու ընթացքին արտացոլած է հոնիական եւ էոլիթական բարբառներու առանձնայատկութիւնները․ կը գերակշռէ Արեւելեան Հոնիոյ ազդեցութիւնը[8][9]։ Բազմաթիւ հետազօտողներ այն կարծիքի են, թէ բանաստեղծութիւնները սկզբնական շրջանին փոխանցուած են բանաւոր կերպով[10]։

Հին ժամանակներէն մինչեւ օրս, Հոմերական դիւցազներգութեան ազդեցութիւնը Արեւմտեան քաղաքակրթութեան վրայ մեծ է, որուն իբրեւ արդիւնք՝ գրականութեան, երաժշտութեան, արուեստի եւ շարժապատկերի ոլորտներուն մէջ կան բազմաթիւ գործեր։ Հոմերական դիւցազներգութիւնները մեծ ազդեցութիւն ձգած են հին յունական մշակոյթին եւ կրթութեան վրայ․ Պղատոնի համար Հոմերոսը ան էր, որ «Յունաստանի սորվեցուցած է»՝ տասը Hellada pepaideuken[11][12]։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Bibliothèque nationale de France Record #11907688f // BnF catalogue généralParis: BnF.
  2. Gran Enciclopèdia CatalanaGrup Enciclopèdia, 1968.
  3. Յովհաննէս Բարսեղեան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական եւ ուղղագրական տեղեկատու։ Երեւան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 59։ ISBN 99941-56-03-9 
  4. Wilson Nigel։ Encyclopedia of Ancient Greece (անգլերեն)։ Routledge։ էջ 366։ ISBN 9781136788000։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  5. Romilly Jacqueline de։ A Short History of Greek Literature (անգլերեն)։ University of Chicago Press։ էջ 1։ ISBN 9780226143125։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  6. 6,0 6,1 Graziosi Barbara։ Inventing Homer: The Early Reception of Epic (անգլերեն)։ Cambridge University Press։ էջ 15։ ISBN 9780521809665։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  7. Croally Neil, Hyde Roy։ Classical Literature: An Introduction (անգլերեն)։ Routledge։ էջ 26։ ISBN 9781136736629։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 23, 2016 
  8. Hose Martin, Schenker David։ A Companion to Greek Literature (անգլերեն)։ John Wiley & Sons։ էջ 445։ ISBN 9781118885956 
  9. Miller D. Gary։ Ancient Greek Dialects and Early Authors: Introduction to the Dialect Mixture in Homer, with Notes on Lyric and Herodotus (անգլերեն)։ Walter de Gruyter։ էջ 351։ ISBN 9781614512950։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 23, 2016 
  10. Ahl Frederick, Roisman Hanna։ The Odyssey Re-formed (անգլերեն)։ Cornell University Press։ ISBN 0801483352։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 23, 2016 
  11. Too Yun Lee։ The Idea of the Library in the Ancient World (անգլերեն)։ OUP Oxford։ էջ 86։ ISBN 9780199577804։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 
  12. MacDonald Dennis R.։ Christianizing Homer: The Odyssey, Plato, and the Acts of Andrew (անգլերեն)։ Oxford University Press։ էջ 17։ ISBN 9780195358629։ արխիւացուած բնօրինակէն հունիսի 30, 2017-ին։ արտագրուած է՝ նոյեմբերի 22, 2016 

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]