Հին Յունարէն

Հին Յունարէն (ինքնանունը՝ ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα [γλῶττα])՝ լեզու մըն է հնդեւրոպական ընտանիքին, նախահայրը Յունարէն լեզուին, տարածուած յունական էքումենէին տարածքին մէջ մեր թուականութենէ առաջ II. հազարամեակէն սկսեալ մինչեւ IV. դար։ Մեր օրերուն կը գործածուի Կոստանդնուպոլսոյ եւ Յունաստանի ուղղափառ եկեղեցիներուն մէջ։

Հին Յունական բարբառները

Կը նշուին լեզուին զարգացման տարբեր ժամանակաշրջաններ. նախայունարէն (XX—XVII դար մեր թուականութենէ առաջ), միկենեան (XVI—XII դար մեր թուականութենէ առաջ), ետմիկենեան (XI—IX դար մեր թուականութենէ առաջ), արխայիք (VIII—VI դար մեր թուականութենէ առաջ), դասական (V—IV դար մեր թուականութենէ առաջ), հելլենիստական (մեր թուականութենէ առաջ III դար—IV դար մեր թուականութեան)։

Լեզուին զարգացման իւրաքանչիւր փուլին մէջ գոյութիւն ունէին զգալիօրէն տարբերող բարբառներ։

Հին Յունարէնը լեզուն է «Իլիական» եւ «Ոդիսական» բանաստեղծութիւններուն, Հոմերոսի, փիլիսոփայութեան եւ Ոսկեդարի ատենագրութեան Աթէնքի, Յոթանասնից թարգմանութեանը (թարգմանութիւնը Հին Կտակարանին) եւ Նոր Կտակարանին։ Ասոր վրայ կը խօսէին դասական դարաշրջանի քաղաքապետութիւններուն մէջ, կայսրութեան Ալեքսանդր Մակեդոնացիին եւ թագաւորութիւններուն դիատոկոսին, Հին Յունարէնը երկրորդ պաշտօնական լեզուն էր Հռոմէական Կայսրութիւնին եւ հիմնականը վաղ փուլերուն գոյութեան արեւելեան Հռոմէական կայսրութեան (աստիճանաբար վերածուելով միջնադարեան (վիզանդական) յունարէնի)։ Միջին դարերուն դարձաւ օրինակ գրական լեզու Վիզանդիոնի, ստացաւ դասական կարգավիճակ Արեւմտեան Եւրոպայի մէջ վերածնունդի ժամանակ եւ ազդեց նոր Յունական լեզուի զարգացման վրայ՝ կաֆարեվուսի, ի տարբերութիւն գրական աւանդոյթին ուղղուած չէ, այլ բանաւոր լեզուն՝ դիմոտիկային։