Ալպեան լեռներ

Ալպեան լեռներ
Տեսակ	Լեռնաշղթայ
Երկիր	Գերմանիա; Աւստրիա; Զուիցերիա; Ֆրանսա; Իտալիա; Սլովենիա; Մոնաքօ; Լիխթընշթայն; Հունգարիա
Մասն է	Ալպեան գօտի
Բարձրութիւնը ծովու մակարդակէն	4810,9 մեթր
Երկարութիւն	1200 քմ
Լայնութիւն	280 քմ
Մակերես	190 000 քմ²
Բարձրագոյն գագաթ	Մոն Պլան
Նիւթ	մագմատիկ ապարներ?, Ֆլիշ?, Մոլասներ?, Փոխակերպուած քարեր եւ նստվածքային ապար?

Ալպեր կամ Ալպեան լեռներ (գերմաներէն՝ Alpen, իտալ.՝ Alpi, ֆրանսերէն՝ Alpes, սլովեն.՝ Alpe), կելտական alp բառէն, որը կը նշանակէ «բարձր լեռ», Եւրոպայի ամէնէն բարձր լեռնաշղթան է։

Ալպերը ուռուցիկ աղեղի նման կ'երկարին դեպի հիւսիս-արեւմուտք 1200 քմ.։ Լեռները ունին սուր, ատամնաձեւ գագաթներ, որոնք ծածկուած են յավերժական ձիւնով։

Ատլանտեան ովկիանոսէն փչող քամիները առատ տեղումներ կը բերեն, ձմրան լեռներուն վրայ կը ձիւնէ։ Լեռներէն, վիթխարի սառցային գետերու նման, դանդաղօրէն դէպի վար կը սահին սառցադաշտերը։ Անոնցմէ սկիզբ կ'առնեն շարք մը վտակներ, որոնք աստիճանաբար կը դառնան ջրառատ եւ արագահոս գետեր (Վերին Հռենոս, Ռոն եւ այլն)։ Լեռնային գետերը կ'օգտագործուին ջրելեկտրակայաններ կառուցելու համար։

Ալպեաններու արեւմտեան մասին մէջ կը գտնուի Մոն Պլանը («Սպիտակ լեռ», 4810 մ.)` Եւրոպայի ամէնէն բարձր լեռնագագաթը^[5]:

Հակառակ բարձրութեան` Ալպեանները դժուարանցանելի չեն։ Կտրտուած են խոր հովիտներով` ինչպէս լայնքով, այնպէս ալ երկայնքով։ Լեռներուն մէջէն փորուած փապուղիներէն երկաթուղիներ կ'անցնին։ Ալպեան լեռներու շրջակայ բնակչութիւնը բաւական խիտ է։ Վաղ ժամանակներէն ի վեր ալպեան լեռնանցքներով կ'անցնումին առեւտրական ճամբաները Միջերկրական ծովէն դէպի Կեդրոնական Եւրոպա։ Այդ ճամբաներուն, գետահովիտներուն եւ լիճերուն մօտերը, յառաջացած են հնադարեան քաղաքներ։ Լեռնային փարթամ մարգագետիններուն մէջ զարգացած է կաթնատու անասնապահութիւնը։ Ալպեան լեռները հարուստ չեն օգտակար հանածոներով (արեւելքը կան քանի նը մետաղներու հանքեր)։ Ալպեանները կը մտնեն 8 երկիրներու կազմին մէջ. փակագիծերուն մէջ ներկայացուած են Ալպեաններու տոկոսը տուեալ պետութեան ընդհանուր տարածքէն. Լիխտենշտայն (100%), Մոնաքօ (100%), Աւստրիա (65%), Շուէտ (60%), Սլովենիա (40%), Իտալիա (17%), Ֆրանսա (7%), Գերմանիա (3%)։