Սապահ (երգչուհի)

Սապահ արաբերէն՝ صباح‎
Ծննդեան անուն	արաբերէն՝ چانيت جرجس فغالى‎
Ծնած է	10 Նոյեմբեր 1927(1927-11-10)
Ծննդավայր	Bdadoun, Լիբանան
Մահացած է	26 Նոյեմբեր 2014(2014-11-26) (87 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պէյրութ, Լիբանան
Քաղաքացիութիւն	Լիբանան  Եգիպտոս
Մայրենի լեզու	Արաբերէն եւ Եգիպտական արաբերէն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	The Second Man?, That’s What Love Is?, Smooth Hands? եւ Paris and Love?
Տեսակ	Լիբանանեան Երաժշտութիւն եւ Եգիպտական երաժշտություն?
Մասնագիտութիւն	երգչուհի, դերասանուհի
Երեխաներ	Howayda Mansy?

Սապահ (արաբերէն՝ صباح‎ լատինագիր՝ Sabah), բուն ազգանունը Ժանէթ Ֆղալի (ֆրանսերէն՝ Jeanette Feghali, Պտետուն, Լիբանան 10 Նոյեմբեր 1927 – 26 Նոյեմբեր 2014)։ Ծանօթ է նաեւ "Սապպուհա" եւ "Շահրուրա" մակդիրներով։ Նշանաւոր լիբանանցի համա-արաբական երգչուհի՝ լիբանանեան ժողովրդային երաժշտութեան։ Լայնօրէն ճանչցուած է արաբական եւ միջազգային շրջանակներու մէջ իր երգահանդէսներով ու փառատօներու մէջ իր մասնակցութեամբ։ Ան 50 ալպոմ արձակած է եւ 98 ֆիլմերու մէջ խաղցած է եւ 20 հատը Լիբանանեան թատրոններ եղած են: Ան ելոյթներ կատարած է Փարիզի Օլիմփիայի մէջ, Նիւ Եորքի Գարնիէճ Սրահին մէջ, Լոնտոնի Բիգատիլի Թատրոնին մէջ եւ Սիտնիի Օփերա Տունին մէջ : Ան հաշուուած է 4 Լիբանանցի նշանաւոր երգչուհիներէն մէկը ինչպէս Ֆէյրուզ, Ուատիհ Էլ Սաֆի եւ Սամիրա Թաուֆիք եւ ան կոչուած է Լիբանանի Երգերու Կայսրուհին (արաբերէնով՝ مبراطورة الأغنية اللبنانية‎ا): Ան նշուած է հռչակաւոր արաբական երգչուհիներէն:

Ընթացքը

Սապահ արձակած է իր առաջին երգը 1940-ին երբ 15 տարեկան էր։ Ան արագ ձեւով Եգիպտացի ֆիլմ արտադրողի աչքը մտած է Ասիա Տաղէր, որ ան արագ ձեւով իրեն 3 ֆիլմի մէջ արձանագրեց: Իր առաջին ֆիլմն է «El-Qalb Louh Wahid» (Սիրտը ունի իր պատճառները) եւ այս ֆիլմը իրեն աստղ կ'ընէ եւ նոր անուն կը ստանայ՝ Սապահ, որ արաբերէնով «առտու» կը նշանակէ: Ան Ունեցած է ուրիշ անուններ ալ «Շահրուրա» (երգող թռչուն) եւ «Սապպուհա»: Իր հռչակաւոր ֆիլմերէն եղած են «Soft Hands» (1964), «Ataba Sqaure» (1959) եւ «The Second Man» (1960): Ան 3000 երգ արձակած է եւ աշխատած է հռչակաւոր Եգիպտացի յօրինողի հետ Մուհամմատ Ապտուլ Ուահապ: Ան ընդհանրապէս երգած է Լիբանանեան Ժողովրդային երգեր, որմէ նշանաւորնէրէն են «Zay el-Assal» (Քու Սէրդ Մեղրի պէս է իմ Սրտին) եւ «Akhadou el-Reeh» (Անոնք Հովը առին):

Սապահ Լիբանանեան քաղաքացիութենէն զատ ունէր Եգիպտական, Յորդանական եւ Ամերիկեան Քաղաքացիութիւն:

Երգեցողութեան մէջ, Սապահ մրցակիցներ ունեցած է, որոնցմէ են. Նաժադ Ալ Սաղիրա (ծնած է 1938-ին), Ուարտա Ալ Ժազաիրա (1939-2012), Շատիա (ծնած է 1931-ին), Ֆայզա Ահմէտ (1934-1983), Ֆէյրուզ (ծնած է 1934-ին) եւ ուրիշներ:

Անձնական Կեանքը

Սապահ ամուսնացած է 7 անգամ: Իր ամուսինները եղած են Ռոշտիօ Ապազա Եգիպտացի դերասան, Լիբանանցի գրող Ուիսսամ Թապպարա, Լիբանանցի արուեստագէտ Ֆատի Լուպնան, Լիբանանցի առեւտրական Նաժիպ Շամմաս եւ Եգիպտացի Անուար Մանսի: Ունեցած է 2 զաւակ՝ բժշկուհի Սապահ Շամմաս եւ դերասանուհի Հուէյտա Մանսի:

Ան ըսած է, որ հպարտ եմ որ գիւղացի աղջիկ եղած եմ բայց փառասէր էի. 2008-ին ըսած է: Շատի Ծաալուֆ Լիբանանի Ձայնի ձայնասփիւռի տնօրէն ըսած է որ ան շատ հռչակաւոր եղած է, ան Աստղի օրինակ է եւ իր ելոյթներու մէջ կատարեալ եղած է թէ ձայնով եւ տեսքով:

Ան ապրած է սիրային պատմութիւններու մէջ բայց երբէք սէր չէ գտած: Իր տեսակցութեան մէջ ըսած է որ իր առաջուան ամուսինը իրեն Տիկին Դրամատուն կը կոչէր: Իր ամուսինները իրեն հետ ամուսնացած են միայն իր դրամներուն համար, այդ պատճառով է որ շատ չեն տեւած իրարու հետ եւ ձգուած են եւ քանի անգամներ իր ամուսինները ուրիշ կիներու հետ եղած: Ուիսսամ Թապպարան ուրիշի սիրած է երբ ամուսնացած էին, Նաժիպ Շամմասը ըսած է որ երգը ձգէ եւ տանտիկին ըլլայ, Անուար Մանսի թուղթ խաղցող եղած է եւ նաեւ իրեն կը հարուածէր:

Վերջին Տարիները

2000-ի ատեն Սապահ դրամական հարցեր ունեցաւ եւ ստիպուեցաւ իր տունը ծախել եւ պանդոկի մը մէջ ապրեցաւ. Պանդոկ Գոմֆորդ Հազմիէհ, Պէյրութ: Ան հիւանդութիւներէ տառապեցաւ ուղեղին մէջ եւ իր ձախ ձեռքի եւ ձախ ոտքի հակակշիռը կորսնցուց:

Մինչեւ 2009 ան կատարեց թէ՛ ելոյթներ եւ թէ երեւցաւ հեռատեսիլի վրայ, ինչպէս Սդար Ագատեմիի մէջ, ուր հոն իր երգերը երգեց: 1990-ականներուն ինք եւ իր նախկին ամուսինը ֆատի Լուպնան իր մասին գրեց. Ֆիւչր կայանը ցուցուց «The Journey of my Life» (Իմ կեանքի ճամբորդութիւնը):

Մահը

Շատ խօսքեր ելան թէ Սապահ մեռաւ, բայց դեր ան չէր մեռած: Տխրելով այս լուրերէն ըսաւ որ եթէ իրենց կ'արգիլեմ ինչու դեռ ողջ եմ:

Սապահ մեռաւ 26 Նոյեմբեր 2014-ին իր տունին մէջ. 87 տարեկան էր ։ Գլոտիա Աքլ՝ իր քրոջը աղջիկը, տարածեց այս տխուր լուրը դիմատետրի վրայ, առտուան 6:45-ին, ըսելով որ Սապահ երբ մեռնի փափաքած է որ իր յուղարկաւորութիւնը ըլլայ Տապքէհ պարեն, եւ չտխրին, որովհետեւ ան գնաց եւ միշտ անընդհատ իր երգերը մտիկ ընեն եւ ուրախ մնան ամէն պարագաններու մէջ, ինչպէս որ ինք ուրախութիւն կու տար ժողովուրդին: Եւ Սապահ ըսաւ. «Ես բաւական ապրեցայ»:

Յուղարկաւորութիւնը կատարուեցաւ 30 Նոյեմբեր 2014-ին Կիրակի: Հարիւրաւոր ընկերներ, ընտանիք եւ սիրածներ հաւաքուեցան Պէյրութի Սուրբ Ճորճ Մայր Եկեղեցիին մէջ մահէն 4 օր ետք որպէսզի ցտեսութիւն ըսեն Լիբանանցի սիրուած երգչուհիին եւ դերասանուհիին: Երգեր երգուեցան եկեղեցիէն դուրս: Նաեւ Լիբանանեան պարախումբը Լիբանանեան Ժողովրդային պարեր պարեց:

Հեռատեսիլի Կենսագրութիւնը

Շահրուրա, հեռատեսիլի ֆիլմ որ իր կեանքի վրայ է որ հեռատեսիլէն ցուցադրուեցաւ 2011-ին Րամատանի ատեն: Գարոլ Սամահա Լիբանանցի երգչուհի եւ դերասանուհին այս ֆիլմին դերը խաղցաւ իբր Շահրուրա, եւ նշանաւոր եղաւ այս ֆիլմը:

Գնահատանքի Նուէրները

Սապահ ստացաւ բաւական գնատահանքի նուէրներ իր ապրած շրջանին-

• ԿԵանքի տեւողութեան Կատարումը որ ստացաւ Տուպայի Միջազգային Ֆիլմի Փառատօնը:
• Պատիւ առաւ Եգիպտական Շարժանկարէն Գահիրէի մէջ:
• Պատուուեցաւ Պէյրութի մէջ:
• Պատուուեցաւ Լիբանանի Հանրապետութեան կողմէ քանի անգամ:
• Թանգարան կը շինուի իր գիւղին մէջ Պտատուն եւ հոն իր գաղտնի նամակները պիտի ըլլան, հագուստները, զարդեղէնները եւ իր հին նկարները:
• Իր երգերը կը սորվեցնեն դպրոցներու մէջ երգի դասապահին:
• Պատուուեցաւ Լիբանանի շարժանկարի սրահի եւ յօրինողներու կողմէ:
• Մեռնելէ քանի մը ամիս առաջ, Լիբանանցի լրագրող Ռիմա Նժէյմ իրեն պատուեց ՄԴՎ Լիբանան կայանի հեռատեսիլէն:

Զատուած Ֆիլմեր

• Iyam El Loulou գրուած է Գարիմ Ապու Շաքրայի կողմէ (Լուլույի օրերը)
• Kanat Ayyam (1970) (Օրեր)
• Nar el shawk (1970) (Կրակի Փուշը)
• Mawal (1966)
• El Aydi el naema (1963) (Փափուկ Ձեռքերը)
• El Motamarreda (1963)
• Jaoz marti (1961) (Կնոջս Ամուսինը)
• El Rajul el thani (1960)
• El Ataba el khadra (1959)
• Sharia el hub (1958)
• Salem al habaieb (1958) (Բարեւէ Սիրածներուն)
• Izhay ansak (1956)
• Wahabtak hayati (1956)
• Khatafa mirati (1954)
• Lahn hubi (1953)
• Zalamuni el habaieb (1953) (Սիրողները Չարչարեցին Ինծի)
• Khadaini abi (1951)
• Ana Satuta (1950)
• Sabah el khare (1948) (Բարի Լոյս)
• Albi wa saifi (1947) (Սիրտս եւ Ամառս)
• lubnani fi al gamiaa (1947)