Jump to content

Սապահ (երգչուհի)

Սապահ
արաբերէն՝ صباح
Ծննդեան անուն արաբերէն՝ چانيت جرجس فغالى
Ծնած է 10 Նոյեմբեր 1927(1927-11-10)[1]
Ծննդավայր Bdadoun, Լիբանան
Մահացած է 26 Նոյեմբեր 2014(2014-11-26)[2] (87 տարեկանին)
Մահուան վայր Պէյրութ, Լիբանան
Քաղաքացիութիւն  Լիբանան
 Եգիպտոս
Մայրենի լեզու Արաբերէն եւ Եգիպտական արաբերէն
Երկեր/Գլխաւոր գործ The Second Man?, That’s What Love Is?, Smooth Hands? եւ Paris and Love?
Տեսակ Լիբանանեան Երաժշտութիւն եւ Եգիպտական երաժշտություն?
Մասնագիտութիւն երգչուհի, դերասանուհի
Երեխաներ Howayda Mansy?

Սապահ (արաբերէն՝ صباح‎ լատինագիր՝ Sabah), բուն ազգանունը Ժանէթ Ֆղալի (ֆրանսերէն՝ Jeanette Feghali, Պտետուն, Լիբանան 10 Նոյեմբեր 192726 Նոյեմբեր 2014)։ Ծանօթ է նաեւ "Սապպուհա" եւ "Շահրուրա" մակդիրներով։ Նշանաւոր լիբանանցի համա-արաբական երգչուհի՝ լիբանանեան ժողովրդային երաժշտութեան։ Լայնօրէն ճանչցուած է արաբական եւ միջազգային շրջանակներու մէջ իր երգահանդէսներով ու փառատօներու մէջ իր մասնակցութեամբ։ Ան 50 ալպոմ արձակած է եւ 98 ֆիլմերու մէջ խաղցած է եւ 20 հատը Լիբանանեան թատրոններ եղած են: Ան ելոյթներ կատարած է Փարիզի Օլիմփիայի մէջ, Նիւ Եորքի Գարնիէճ Սրահին մէջ, Լոնտոնի Բիգատիլի Թատրոնին մէջ եւ Սիտնիի Օփերա Տունին մէջ[3] : Ան հաշուուած է 4 Լիբանանցի նշանաւոր երգչուհիներէն մէկը ինչպէս Ֆէյրուզ, Ուատիհ Էլ Սաֆի եւ Սամիրա Թաուֆիք եւ ան կոչուած է Լիբանանի Երգերու Կայսրուհին (արաբերէնով՝ مبراطورة الأغنية اللبنانية‎ا): Ան նշուած է հռչակաւոր արաբական երգչուհիներէն:

Սապահ արձակած է իր առաջին երգը 1940-ին երբ 15 տարեկան էր։ Ան արագ ձեւով Եգիպտացի ֆիլմ արտադրողի աչքը մտած է Ասիա Տաղէր, որ ան արագ ձեւով իրեն 3 ֆիլմի մէջ արձանագրեց: Իր առաջին ֆիլմն է «El-Qalb Louh Wahid» (Սիրտը ունի իր պատճառները) եւ այս ֆիլմը իրեն աստղ կ'ընէ եւ նոր անուն կը ստանայ՝ Սապահ, որ արաբերէնով «առտու» կը նշանակէ: Ան Ունեցած է ուրիշ անուններ ալ «Շահրուրա» (երգող թռչուն) եւ «Սապպուհա»: Իր հռչակաւոր ֆիլմերէն եղած են «Soft Hands» (1964), «Ataba Sqaure» (1959) եւ «The Second Man» (1960): Ան 3000 երգ արձակած է եւ աշխատած է հռչակաւոր Եգիպտացի յօրինողի հետ Մուհամմատ Ապտուլ Ուահապ: Ան ընդհանրապէս երգած է Լիբանանեան Ժողովրդային երգեր, որմէ նշանաւորնէրէն են «Zay el-Assal» (Քու Սէրդ Մեղրի պէս է իմ Սրտին) եւ «Akhadou el-Reeh» (Անոնք Հովը առին):

Սապահ Լիբանանեան քաղաքացիութենէն զատ ունէր Եգիպտական, Յորդանական եւ Ամերիկեան Քաղաքացիութիւն:

Երգեցողութեան մէջ, Սապահ մրցակիցներ ունեցած է, որոնցմէ են. Նաժադ Ալ Սաղիրա[4] (ծնած է 1938-ին), Ուարտա Ալ Ժազաիրա (1939-2012), Շատիա (ծնած է 1931-ին), Ֆայզա Ահմէտ (1934-1983), Ֆէյրուզ (ծնած է 1934-ին) եւ ուրիշներ:

Անձնական Կեանքը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Սապահ ամուսնացած է 7 անգամ: Իր ամուսինները եղած են Ռոշտիօ Ապազա Եգիպտացի դերասան, Լիբանանցի գրող Ուիսսամ Թապպարա, Լիբանանցի արուեստագէտ Ֆատի Լուպնան, Լիբանանցի առեւտրական Նաժիպ Շամմաս եւ Եգիպտացի Անուար Մանսի: Ունեցած է 2 զաւակ՝ բժշկուհի Սապահ Շամմաս եւ դերասանուհի Հուէյտա Մանսի:

Ան ըսած է, որ հպարտ եմ որ գիւղացի աղջիկ եղած եմ բայց փառասէր էի. 2008-ին ըսած է: Շատի Ծաալուֆ Լիբանանի Ձայնի ձայնասփիւռի տնօրէն ըսած է որ ան շատ հռչակաւոր եղած է, ան Աստղի օրինակ է եւ իր ելոյթներու մէջ կատարեալ եղած է թէ ձայնով եւ տեսքով:

Ան ապրած է սիրային պատմութիւններու մէջ բայց երբէք սէր չէ գտած: Իր տեսակցութեան մէջ ըսած է որ իր առաջուան ամուսինը իրեն Տիկին Դրամատուն կը կոչէր: Իր ամուսինները իրեն հետ ամուսնացած են միայն իր դրամներուն համար, այդ պատճառով է որ շատ չեն տեւած իրարու հետ եւ ձգուած են եւ քանի անգամներ իր ամուսինները ուրիշ կիներու հետ եղած: Ուիսսամ Թապպարան ուրիշի սիրած է երբ ամուսնացած էին, Նաժիպ Շամմասը ըսած է որ երգը ձգէ եւ տանտիկին ըլլայ, Անուար Մանսի թուղթ խաղցող եղած է եւ նաեւ իրեն կը հարուածէր:

Վերջին Տարիները

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

2000-ի ատեն Սապահ դրամական հարցեր ունեցաւ եւ ստիպուեցաւ իր տունը ծախել եւ պանդոկի մը մէջ ապրեցաւ. Պանդոկ Գոմֆորդ Հազմիէհ, Պէյրութ: Ան հիւանդութիւներէ տառապեցաւ ուղեղին մէջ եւ իր ձախ ձեռքի եւ ձախ ոտքի հակակշիռը կորսնցուց:

Մինչեւ 2009 ան կատարեց թէ՛ ելոյթներ եւ թէ երեւցաւ հեռատեսիլի վրայ, ինչպէս Սդար Ագատեմիի մէջ, ուր հոն իր երգերը երգեց: 1990-ականներուն ինք եւ իր նախկին ամուսինը ֆատի Լուպնան իր մասին գրեց. Ֆիւչր կայանը ցուցուց «The Journey of my Life» (Իմ կեանքի ճամբորդութիւնը):

Շատ խօսքեր ելան թէ Սապահ մեռաւ, բայց դեր ան չէր մեռած: Տխրելով այս լուրերէն ըսաւ որ եթէ իրենց կ'արգիլեմ ինչու դեռ ողջ եմ:

Սապահ մեռաւ 26 Նոյեմբեր 2014-ին իր տունին մէջ. 87 տարեկան էր ։ Գլոտիա Աքլ՝ իր քրոջը աղջիկը, տարածեց այս տխուր լուրը դիմատետրի վրայ, առտուան 6:45-ին, ըսելով որ Սապահ երբ մեռնի փափաքած է որ իր յուղարկաւորութիւնը ըլլայ Տապքէհ պարեն, եւ չտխրին, որովհետեւ ան գնաց եւ միշտ անընդհատ իր երգերը մտիկ ընեն եւ ուրախ մնան ամէն պարագաններու մէջ, ինչպէս որ ինք ուրախութիւն կու տար ժողովուրդին: Եւ Սապահ ըսաւ. «Ես բաւական ապրեցայ»:

Յուղարկաւորութիւնը կատարուեցաւ 30 Նոյեմբեր 2014-ին Կիրակի: Հարիւրաւոր ընկերներ, ընտանիք եւ սիրածներ հաւաքուեցան Պէյրութի Սուրբ Ճորճ Մայր Եկեղեցիին մէջ մահէն 4 օր ետք որպէսզի ցտեսութիւն ըսեն Լիբանանցի սիրուած երգչուհիին եւ դերասանուհիին: Երգեր երգուեցան եկեղեցիէն դուրս: Նաեւ Լիբանանեան պարախումբը Լիբանանեան Ժողովրդային պարեր պարեց:

Հեռատեսիլի Կենսագրութիւնը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Շահրուրա, հեռատեսիլի ֆիլմ որ իր կեանքի վրայ է որ հեռատեսիլէն ցուցադրուեցաւ 2011-ին Րամատանի ատեն: Գարոլ Սամահա Լիբանանցի երգչուհի եւ դերասանուհին այս ֆիլմին դերը խաղցաւ իբր Շահրուրա, եւ նշանաւոր եղաւ այս ֆիլմը[5]:

Գնահատանքի Նուէրները

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Սապահ ստացաւ բաւական գնատահանքի նուէրներ իր ապրած շրջանին-

  • ԿԵանքի տեւողութեան Կատարումը որ ստացաւ Տուպայի Միջազգային Ֆիլմի Փառատօնը[6]:
  • Պատիւ առաւ Եգիպտական Շարժանկարէն Գահիրէի մէջ[7]:
  • Պատուուեցաւ Պէյրութի մէջ[7]:
  • Պատուուեցաւ Լիբանանի Հանրապետութեան կողմէ քանի անգամ:
  • Թանգարան կը շինուի իր գիւղին մէջ Պտատուն եւ հոն իր գաղտնի նամակները պիտի ըլլան, հագուստները, զարդեղէնները եւ իր հին նկարները:
  • Իր երգերը կը սորվեցնեն դպրոցներու մէջ երգի դասապահին:
  • Պատուուեցաւ Լիբանանի շարժանկարի սրահի եւ յօրինողներու կողմէ:
  • Մեռնելէ քանի մը ամիս առաջ, Լիբանանցի լրագրող Ռիմա Նժէյմ իրեն պատուեց ՄԴՎ Լիբանան կայանի հեռատեսիլէն:

Զատուած Ֆիլմեր

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  • Iyam El Loulou գրուած է Գարիմ Ապու Շաքրայի կողմէ (Լուլույի օրերը)
  • Kanat Ayyam (1970) (Օրեր)
  • Nar el shawk (1970) (Կրակի Փուշը)
  • Mawal (1966)
  • El Aydi el naema (1963) (Փափուկ Ձեռքերը)
  • El Motamarreda (1963)
  • Jaoz marti (1961) (Կնոջս Ամուսինը)
  • El Rajul el thani (1960)
  • El Ataba el khadra (1959)
  • Sharia el hub (1958)
  • Salem al habaieb (1958) (Բարեւէ Սիրածներուն)
  • Izhay ansak (1956)
  • Wahabtak hayati (1956)
  • Khatafa mirati (1954)
  • Lahn hubi (1953)
  • Zalamuni el habaieb (1953) (Սիրողները Չարչարեցին Ինծի)
  • Khadaini abi (1951)
  • Ana Satuta (1950)
  • Sabah el khare (1948) (Բարի Լոյս)
  • Albi wa saifi (1947) (Սիրտս եւ Ամառս)
  • lubnani fi al gamiaa (1947)

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. Person Profile // Internet Movie Database — 1990.
  2. Find A Grave — 1996.
  3. Aissa Djermouni, Algerian singer, from Aures, performed at olympia paris around the first world war, Oum Kalthoum Egyptian singer did, that timeshe was 22 years of age ;http://www.revues-plurielles.org/_uploads/pdf/20_32_.pdf;http://www.arabestar.com/biographie-Aissa-Djermouni.php[permanent dead link]
  4. [1], English Article titled “Who is Najat Al Saghira? “,2015, Accessed 2015/08/28.
  5. http://www.imdb.com/title/tt2196613/
  6. «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-04-09-ին։ արտագրուած է՝ 2016-02-10 
  7. 7,0 7,1 http://launch.groups.yahoo.com/group/Sabah_Of_Lebanon/message/157