Սապահ (երգչուհի)

Սապահ; արաբերէն՝ صباح‎
Ծննդեան անուն	արաբերէն՝ چانيت جرجس فغالى‎
Ծնած է	10 Նոյեմբեր 1927
Ծննդավայր	Bdadoun, Լիբանան
Մահացած է	26 Նոյեմբեր 2014 (87 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պէյրութ, Լիբանան
Քաղաքացիութիւն	Լիբանան; Եգիպտոս
Մայրենի լեզու	Արաբերէն եւ Եգիպտական արաբերէն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	The Second Man?, That’s What Love Is?, Smooth Hands? եւ Paris and Love?
Տեսակ	Լիբանանեան Երաժշտութիւն եւ Եգիպտական երաժշտություն?
Մասնագիտութիւն	երգչուհի, դերասանուհի
Երեխաներ	Howayda Mansy?

Սապահ (արաբերէն՝ صباح‎ լատինագիր՝ Sabah), բուն ազգանունը Ժանէթ Ֆղալի (ֆրանսերէն՝ Jeanette Feghali, Պտետուն, Լիբանան 10 Նոյեմբեր 1927 – 26 Նոյեմբեր 2014)։ Ծանօթ է նաեւ "Սապպուհա" եւ "Շահրուրա" մակդիրներով։ Նշանաւոր լիբանանցի համա-արաբական երգչուհի՝ լիբանանեան ժողովրդային երաժշտութեան։ Լայնօրէն ճանչցուած է արաբական եւ միջազգային շրջանակներու մէջ իր երգահանդէսներով ու փառատօներու մէջ իր մասնակցութեամբ։ Ան 50 ալպոմ արձակած է եւ 98 ֆիլմերու մէջ խաղցած է եւ 20 հատը Լիբանանեան թատրոններ եղած են: Ան ելոյթներ կատարած է Փարիզի Օլիմփիայի մէջ, Նիւ Եորքի Գարնիէճ Սրահին մէջ, Լոնտոնի Բիգատիլի Թատրոնին մէջ եւ Սիտնիի Օփերա Տունին մէջ^[3] : Ան հաշուուած է 4 Լիբանանցի նշանաւոր երգչուհիներէն մէկը ինչպէս Ֆէյրուզ, Ուատիհ Էլ Սաֆի եւ Սամիրա Թաուֆիք եւ ան կոչուած է Լիբանանի Երգերու Կայսրուհին (արաբերէնով՝ مبراطورة الأغنية اللبنانية‎ا): Ան նշուած է հռչակաւոր արաբական երգչուհիներէն:

Ընթացքը

Սապահ արձակած է իր առաջին երգը 1940-ին երբ 15 տարեկան էր։ Ան արագ ձեւով Եգիպտացի ֆիլմ արտադրողի աչքը մտած է Ասիա Տաղէր, որ ան արագ ձեւով իրեն 3 ֆիլմի մէջ արձանագրեց: Իր առաջին ֆիլմն է «El-Qalb Louh Wahid» (Սիրտը ունի իր պատճառները) եւ այս ֆիլմը իրեն աստղ կ'ընէ եւ նոր անուն կը ստանայ՝ Սապահ, որ արաբերէնով «առտու» կը նշանակէ: Ան Ունեցած է ուրիշ անուններ ալ «Շահրուրա» (երգող թռչուն) եւ «Սապպուհա»: Իր հռչակաւոր ֆիլմերէն եղած են «Soft Hands» (1964), «Ataba Sqaure» (1959) եւ «The Second Man» (1960): Ան 3000 երգ արձակած է եւ աշխատած է հռչակաւոր Եգիպտացի յօրինողի հետ Մուհամմատ Ապտուլ Ուահապ: Ան ընդհանրապէս երգած է Լիբանանեան Ժողովրդային երգեր, որմէ նշանաւորնէրէն են «Zay el-Assal» (Քու Սէրդ Մեղրի պէս է իմ Սրտին) եւ «Akhadou el-Reeh» (Անոնք Հովը առին):

Սապահ Լիբանանեան քաղաքացիութենէն զատ ունէր Եգիպտական, Յորդանական եւ Ամերիկեան Քաղաքացիութիւն:

Երգեցողութեան մէջ, Սապահ մրցակիցներ ունեցած է, որոնցմէ են. Նաժադ Ալ Սաղիրա^[4] (ծնած է 1938-ին), Ուարտա Ալ Ժազաիրա (1939-2012), Շատիա (ծնած է 1931-ին), Ֆայզա Ահմէտ (1934-1983), Ֆէյրուզ (ծնած է 1934-ին) եւ ուրիշներ:

Անձնական Կեանքը

Սապահ ամուսնացած է 7 անգամ: Իր ամուսինները եղած են Ռոշտիօ Ապազա Եգիպտացի դերասան, Լիբանանցի գրող Ուիսսամ Թապպարա, Լիբանանցի արուեստագէտ Ֆատի Լուպնան, Լիբանանցի առեւտրական Նաժիպ Շամմաս եւ Եգիպտացի Անուար Մանսի: Ունեցած է 2 զաւակ՝ բժշկուհի Սապահ Շամմաս եւ դերասանուհի Հուէյտա Մանսի:

Ան ըսած է, որ հպարտ եմ որ գիւղացի աղջիկ եղած եմ բայց փառասէր էի. 2008-ին ըսած է: Շատի Ծաալուֆ Լիբանանի Ձայնի ձայնասփիւռի տնօրէն ըսած է որ ան շատ հռչակաւոր եղած է, ան Աստղի օրինակ է եւ իր ելոյթներու մէջ կատարեալ եղած է թէ ձայնով եւ տեսքով:

Ան ապրած է սիրային պատմութիւններու մէջ բայց երբէք սէր չէ գտած: Իր տեսակցութեան մէջ ըսած է որ իր առաջուան ամուսինը իրեն Տիկին Դրամատուն կը կոչէր: Իր ամուսինները իրեն հետ ամուսնացած են միայն իր դրամներուն համար, այդ պատճառով է որ շատ չեն տեւած իրարու հետ եւ ձգուած են եւ քանի անգամներ իր ամուսինները ուրիշ կիներու հետ եղած: Ուիսսամ Թապպարան ուրիշի սիրած է երբ ամուսնացած էին, Նաժիպ Շամմասը ըսած է որ երգը ձգէ եւ տանտիկին ըլլայ, Անուար Մանսի թուղթ խաղցող եղած է եւ նաեւ իրեն կը հարուածէր:

Վերջին Տարիները

2000-ի ատեն Սապահ դրամական հարցեր ունեցաւ եւ ստիպուեցաւ իր տունը ծախել եւ պանդոկի մը մէջ ապրեցաւ. Պանդոկ Գոմֆորդ Հազմիէհ, Պէյրութ: Ան հիւանդութիւներէ տառապեցաւ ուղեղին մէջ եւ իր ձախ ձեռքի եւ ձախ ոտքի հակակշիռը կորսնցուց:

Մինչեւ 2009 ան կատարեց թէ՛ ելոյթներ եւ թէ երեւցաւ հեռատեսիլի վրայ, ինչպէս Սդար Ագատեմիի մէջ, ուր հոն իր երգերը երգեց: 1990-ականներուն ինք եւ իր նախկին ամուսինը ֆատի Լուպնան իր մասին գրեց. Ֆիւչր կայանը ցուցուց «The Journey of my Life» (Իմ կեանքի ճամբորդութիւնը):

Մահը

Շատ խօսքեր ելան թէ Սապահ մեռաւ, բայց դեր ան չէր մեռած: Տխրելով այս լուրերէն ըսաւ որ եթէ իրենց կ'արգիլեմ ինչու դեռ ողջ եմ:

Սապահ մեռաւ 26 Նոյեմբեր 2014-ին իր տունին մէջ. 87 տարեկան էր ։ Գլոտիա Աքլ՝ իր քրոջը աղջիկը, տարածեց այս տխուր լուրը դիմատետրի վրայ, առտուան 6:45-ին, ըսելով որ Սապահ երբ մեռնի փափաքած է որ իր յուղարկաւորութիւնը ըլլայ Տապքէհ պարեն, եւ չտխրին, որովհետեւ ան գնաց եւ միշտ անընդհատ իր երգերը մտիկ ընեն եւ ուրախ մնան ամէն պարագաններու մէջ, ինչպէս որ ինք ուրախութիւն կու տար ժողովուրդին: Եւ Սապահ ըսաւ. «Ես բաւական ապրեցայ»:

Յուղարկաւորութիւնը կատարուեցաւ 30 Նոյեմբեր 2014-ին Կիրակի: Հարիւրաւոր ընկերներ, ընտանիք եւ սիրածներ հաւաքուեցան Պէյրութի Սուրբ Ճորճ Մայր Եկեղեցիին մէջ մահէն 4 օր ետք որպէսզի ցտեսութիւն ըսեն Լիբանանցի սիրուած երգչուհիին եւ դերասանուհիին: Երգեր երգուեցան եկեղեցիէն դուրս: Նաեւ Լիբանանեան պարախումբը Լիբանանեան Ժողովրդային պարեր պարեց:

Հեռատեսիլի Կենսագրութիւնը

Շահրուրա, հեռատեսիլի ֆիլմ որ իր կեանքի վրայ է որ հեռատեսիլէն ցուցադրուեցաւ 2011-ին Րամատանի ատեն: Գարոլ Սամահա Լիբանանցի երգչուհի եւ դերասանուհին այս ֆիլմին դերը խաղցաւ իբր Շահրուրա, եւ նշանաւոր եղաւ այս ֆիլմը^[5]:

Գնահատանքի Նուէրները

Սապահ ստացաւ բաւական գնատահանքի նուէրներ իր ապրած շրջանին-

ԿԵանքի տեւողութեան Կատարումը որ ստացաւ Տուպայի Միջազգային Ֆիլմի Փառատօնը^[6]:
Պատիւ առաւ Եգիպտական Շարժանկարէն Գահիրէի մէջ^[7]:
Պատուուեցաւ Պէյրութի մէջ^[7]:
Պատուուեցաւ Լիբանանի Հանրապետութեան կողմէ քանի անգամ:
Թանգարան կը շինուի իր գիւղին մէջ Պտատուն եւ հոն իր գաղտնի նամակները պիտի ըլլան, հագուստները, զարդեղէնները եւ իր հին նկարները:
Իր երգերը կը սորվեցնեն դպրոցներու մէջ երգի դասապահին:
Պատուուեցաւ Լիբանանի շարժանկարի սրահի եւ յօրինողներու կողմէ:
Մեռնելէ քանի մը ամիս առաջ, Լիբանանցի լրագրող Ռիմա Նժէյմ իրեն պատուեց ՄԴՎ Լիբանան կայանի հեռատեսիլէն:

Զատուած Ֆիլմեր

Iyam El Loulou գրուած է Գարիմ Ապու Շաքրայի կողմէ (Լուլույի օրերը)
Kanat Ayyam (1970) (Օրեր)
Nar el shawk (1970) (Կրակի Փուշը)
Mawal (1966)
El Aydi el naema (1963) (Փափուկ Ձեռքերը)
El Motamarreda (1963)
Jaoz marti (1961) (Կնոջս Ամուսինը)
El Rajul el thani (1960)
El Ataba el khadra (1959)
Sharia el hub (1958)
Salem al habaieb (1958) (Բարեւէ Սիրածներուն)
Izhay ansak (1956)
Wahabtak hayati (1956)
Khatafa mirati (1954)
Lahn hubi (1953)
Zalamuni el habaieb (1953) (Սիրողները Չարչարեցին Ինծի)
Khadaini abi (1951)
Ana Satuta (1950)
Sabah el khare (1948) (Բարի Լոյս)
Albi wa saifi (1947) (Սիրտս եւ Ամառս)
lubnani fi al gamiaa (1947)

Ծանօթագրութիւններ

↑ Person Profile // Internet Movie Database — 1990.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312"></a>
↑ Find A Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ Aissa Djermouni, Algerian singer, from Aures, performed at olympia paris around the first world war, Oum Kalthoum Egyptian singer did, that timeshe was 22 years of age ;http://www.revues-plurielles.org/_uploads/pdf/20_32_.pdf;http://www.arabestar.com/biographie-Aissa-Djermouni.php^{[permanent dead link]}
↑ [1], English Article titled “Who is Najat Al Saghira? “,2015, Accessed 2015/08/28.
↑ http://www.imdb.com/title/tt2196613/
↑ «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-04-09-ին։ արտագրուած է՝ 2016-02-10
↑ ^7,0 ^7,1 http://launch.groups.yahoo.com/group/Sabah_Of_Lebanon/message/157

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1414426_citetype_Q3491832_citetype_Q55341040_citetype_Q847959_citetype_Q84863712_citetype_Q24579448_citetype_Q7094076_citetype_Q783794"_data-entity-id="Q37312">[http://www.imdb.com/name/nm0754480/_Person_Profile]_//_Internet_Movie_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_1990.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312"></a></div>-1] Person Profile // Internet Movie Database — 1990.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q5535082_citetype_Q33270056_citetype_Q43229_citetype_Q107553922"_data-entity-id="Q63056">[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=139273070_Find_A_Grave]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1996.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a></div>-2] Find A Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[3] Aissa Djermouni, Algerian singer, from Aures, performed at olympia paris around the first world war, Oum Kalthoum Egyptian singer did, that timeshe was 22 years of age ;http://www.revues-plurielles.org/_uploads/pdf/20_32_.pdf;http://www.arabestar.com/biographie-Aissa-Djermouni.php^{[permanent dead link]}

[4] [1], English Article titled “Who is Najat Al Saghira? “,2015, Accessed 2015/08/28.

[5] ttp://www.imdb.com/title/tt2196613/

[6] «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-04-09-ին։ արտագրուած է՝ 2016-02-10

[launch.groups.yahoo.com-7] 7,0 ^7,1 http://launch.groups.yahoo.com/group/Sabah_Of_Lebanon/message/157

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]