Մալալա Եուսուֆզայ

He Named Me Malala
Բեմադրիչ	Տէյվիս Կուկընհայմ
Արտադրիչ	Տէյվիս Կուկընհայմ Լոռի Մըքտօնըլտ Ուալթըր Փարքս
Գլխաւոր դերեր	Մալալա Յուսուֆզա
Երաժշտութիւն	Թոմաս Նյուման
Կինեմատոգրաֆիստ	Էրիխ Ռօլընտ
Մոնտաժ	Կրէկ Ֆինդըն Պրէտ Ֆուլլըր Պրայըն Ճոնսըն
Արտադրող ; ընկերութիւններ	Imagenation Abu Dhabi FZ Participant Media
Թողարկման; թուական	4 Սեպտեմբեր, 2015 (ԱՄԷ) 2 Հոկտեմբեր, 2015 (ԱՄՆ)
Տեւողութիւն	88 վկն.
Երկիր	Կաղապար:Country data USA ԱՄՆ Կաղապար:Country data ԱՄԷ Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ
Լեզու	Անգլերէն
Շահոյթ	$2.7 միլիոն

I Am Malala: The Girl Who Stood Up for Education and Was Shot by the Taliban
Հեղինակ	Մալալա Յուսուֆզա
Երկիր	Լոնտոն, Անգլիա
Լեզու	Անգլերէն
Նիւթ	Մալալայի կեանքը.
Հրատարակուած	9 Հոկտեմբեր, 2014
Հրատարակող	Orion Publishing Co
Էջ	320
ISBN	1780226586

Մալալա Եուսուֆզայ; փուշթու՝ ملاله یوسفزۍ; ուրդու՝ ملالہ یوسفزئی
Ծնած է	12 Յուլիս 1997[…] (25 տարեկան)
Ծննդավայր	Mingora, Swat District, Malakand Division, Հյուսիսարևմտյան սահմանային պրովինցիա, Պակիստան
Քաղաքացիութիւն	Պակիստան
Կրօնք	Սիւննի
Ուսումնավայր	Edgbaston High School?; Լեդի Մարգարետ Հոլլ?
Մասնագիտութիւն	blogger, իրաւապաշտպան, յուշագրող, գրագէտ, international forum participant
Ամուսին	Asser Malik?
Ծնողներ	հայր՝ Ziauddin Yousafzai?, մայր՝ Toorpekai Yousafzai?
Կայքէջ	malala.org(անգլերէն)

Մալալա Յուսուֆզայ (12 Յուլիս 1997(1997-07-12)^[1]^[2]^[3]^[…], Mingora, Swat District, Malakand Division, Հյուսիսարևմտյան սահմանային պրովինցիա, Պակիստան), իբրեւ երեխայ ան դարձաւ աղջիկներու ուսման ջատագով եւ պաշտպան, որուն պատճառով Թալեպան շարժումը մահուան սպառնալիք ուղղեց անոր։

Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

9 Հոկտեմբեր 2012-ին զինեալ մը կրակեց Մալալայի վրայ, երբ ան դպրոցէն տուն կը վերադառնար^[8]: Ան փրկուեցաւ եւ շարունակեց բարձրաձայնել կրթութեան, ուսման կարեւորութեան մասին։ Մալալա 2013-ին Խաղաղութեան Նոպէլեան Մրցանակի թեկնածու նշանակուեցաւ։ 2014-ին ան կրկին նշանակուեցաւ եւ նուաճեց՝ դառնալով ամէնէն կրտսեր անձը, որ կը ստանայ Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակը։ Մալալա յաճախած է հօրը՝ Զիաւտին Եուսաֆզայի հիմնադրած դպրոցը։ Երբ Թալեպան սկսաւ Սուաթի մէջ յարձակիլ աղջիկներու վարժարաններուն վրայ, Մալալա խօսք մը արտասանեց Փաքիստանի Փէշաուար քաղաքին մէջ, Սեպտեմբեր 2008-ին։ Անոր խօսքին վերնագիրն էր՝ «Թալեպան ինչպէ՞ս կը յանդգնի ուսման իմ տարրական իրաւունքս խլել»^[9]:

2009-ին Եուսաֆզայ «Պի. Պի. Սի.»-ի կայքին համար սկսաւ blogging-ի՝ ուսման իրաւունքը զլանալու Թալեպանի սպառնալիքին տակ ապրելու մասին^[10]: Ան օգտագործեց Կուլ Մաքայ ծածկանունը։ Սակայն նոյն տարուան Դեկտեմբերին բացայայտուեցաւ անոր ինքնութիւնը։ Հանրային հարթակի ընդարձակումով, Մալալա շարունակեց խօսիլ բոլոր կիներու ուսման իրաւունքին մասին։ Այս գործունէութեան համար ան 2011-ին թեկնածու նշանակուեցաւ Մանուկներու Խաղաղութեան Միջազգային Մրցանակին^[11]: Նոյն տարին անոր շնորհուեցաւ Փաքիստանի Ազգային Երիտասարդական Խաղաղութեան Մրցանակը:

թիրախ Թալեպանիի[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Երբ 14 տարեկան էր, Մալալա եւ ընտանիքը տեղեկացան, որ Թալեպան մահուան սպառնալիք հրապարակած է անոր դէմ։ Թէեւ Մալալա վախցաւ հօրը (հակաԹալեպան գործիչ) անվտանգութեան համար, բայց եւ այնպէս ընտանիքին հետ ենթադրեցին, թէ արմատական այդ խմբաւորումը իրականութեան մէջ վնաս չի հասցներ երեխայի մը։ 9 Հոկտեմբեր 2012-ին, երբ Մալալա դպրոցէն տուն կը վերադառնար, նոյն հանրակառքը բարձրացաւ մարդ մը եւ ուզեց գիտնալ, թէ ո՞ր աղջիկն է Մալալան։ Երբ ընկերները դէպի Մալալան նայեցան, զինեալը կրակեց անոր վրայ։ Մալալա գլուխէն եւ վիզէն ծանրօրէն վիրաւորուելով փոխադրուեցաւ Փէշաուարի զինուորական հիւանդանոցը։ Յաւելեալ բուժման համար զայն տեղափոխեցին Պիրմինկհամ, Անգլիա^[12]:

Յարձակումէն ետք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Անգլիոյ մէջ բուժուելէ ետք, Մալալա Մարտ 2013-ին սկսաւ յաճախել Պիրմինկհամի մէկ դպրոցը։

Յարձակումը յառաջացուցած էր Եուսաֆզայի զօրակցութեան եւ աջակցութեան միջազգային ալիք մը, որ շարունակուեցաւ անոր բուժման ընթացքին։ ՄԱԿ-ի մէջ Մալալա 2013-ին խօսք մը արտասանեց իր 16-րդ տարեդարձին օրը։ Մալալա նաեւ գրեց իր ինքնակենսագրութիւնը. «Ես Մալալան եմ. կրթութեան համար պայքարող աղջիկը, որուն վրայ կրակած են»: Գիրքը հրատարակուեցաւ 2013-ին^[13]^[14]^[15]:

Դժբախտաբար, Թալեպանը այս պարմանուհին տակաւին թիրախ կը նկատէր։ Հակառակ Թալեպանի սպառնալիքներուն, Եուսաֆզա կը մնայ հաստատակամ պաշտպանը կրթութեան ուժին։

10 Հոկտեմբեր 2013-ին, ճանչնալով եւ գնահատելով անոր աշխատանքը, Եւրոպական Խորհրդարանը Մալալա Եուսաֆզային շնորհեց Մտածումի ազատութեան Սախարով մրցանակը^[16]: Նոյն տարին թեկնածու նշանակուեցաւ Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակին։ Ան չշահեցաւ մրցանակը, սակայն յաջորդ տարին (2014) կրկին թեկնածու նշանակուեցաւ։ Նոյն տարուան օգոստոսին «Լինին.Օրկ»-ը ուղղակի հաղորդուող զրոյց մը սկսաւ Դիմատետրի վրայ, Շերիլ Սէնտպըրկի եւ Եուսաֆզայի հետ՝ ամբողջ աշխարհի մէջ աղջիկներու ուսման անհրաժեշտութեան մասին։ Մալալա խօսեցաւ իր պատմութեան, ներշնչման, ընտանիքին, ապագայի ծրագիրներուն մասին եւ պատասխանեց ընկերային ցանցեր օգտագործողներու զանազան հարցումներուն։

Մալալա կը ստանայ Սախարով Մրցանակը:

Հոկտեմբեր 2014-ին Եուսաֆզայ ստացաւ Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակը, Հնդիկ երեխաներու իրաւունքներու պաշտպան գործիչ Կայլաշ Սաթիարթիի հետ^[17]: 17-ամեայ Եուսաֆզա դարձաւ ամէնէն երիտասարդ անձը, որ կը նուաճէ Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակը։ Շնորհաւորելով Եուսաֆզայը՝ Փաքիստանի վարչապետ Նաուազ Շարիֆ ըսաւ. «Մալալա Փաքիստանի պարծանքն է, իր հայրենակիցներուն հպարտութիւն ներշնչած է: Մալալայի նուաճումը անզուգական եւ անհաւասարելի է: Աշխարհի աղջիկները եւ տղաքը պէտք է առաջնորդուին Մալալա Եուսաֆզայի պայքարով եւ յանձնառութեամբ:

ՄԱԿ-ի ընդհանուր քարտուղար Պան Քի Մուն Մալալան նկարագրեց իբրեւ «խաղաղութեան խիզախ ու նուրբ ջատագով, որ դպրոց յաճախելու պարզ արարքով մը համաշխարհային ուսուցիչ դարձաւ^[18]:

Մալալան՝ Այսօր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

18-րդ տարեդարձին օրը, 12 Յուլիս 2015-ին, որ նաեւ կը կոչուի Մալալայի Օր^[19], մանկամարդ գործիչը շարունակեց կրթութեան համաշխարհային աշխատանքը` Լիբանանի մէջ բացումը կատարելով սուրիացի գաղթական աղջիկներու դպրոցին, որուն ծախսերը կը հոգայ «Մալալա ֆոնտ»-ը։ Դպրոցը նախատեսուած է 14-18 տարեկան շուրջ 200 աղջիկներու համար^[20]:

«Այսօր, իբրեւ չափահաս` իմ առաջին օրս, աշխարհի երեխաներուն անունով ես կը պահանջեմ ղեկավարներէն՝ փամփուշտներու փոխարէն ներդրումներ ընել գիրքերու», յայտարարեց Եուսաֆզայ դպրոցի դասարաններէն մէկուն մէջ։ Նոյն օրը, «Մալալա ֆոնտ» կայքին միջոցով նաեւ իր համակիրներուն կոչ ուղղեց. «Տեղադրեցէ'ք ձեր նկարը, ձեր նախասիրած գիրքը բռնած, եւ ըսէք, որ ինչո՞ւ դուք կ'ընտրէք` #BooksNotBullets-ը, իսկ աշխարհի ղեկավարներուն ալ ըսէ'ք, որ դրամական յատկացումներ ընեն փոփոխութեան իսկական զէնքին՝ կրթութեան»^[21]: Եուսաֆզա նաեւ գրեց.

Ցնցող ճշմարտութիւնը այն է, որ աշխարհի ղեկավարները ունին գումարներ լիովին հոգալու ամբողջ աշխարհի մէջ տարրական եւ միջնակարգ ուսումը, սակայն անոնք կը նախընտրեն այդ գումարները յատկացնել այլ բաներու, ինչպէս` ռազմական պիւտճէներու: Արդարեւ, եթէ ամբողջ աշխարհը միայն 8 օր դադրեցնէ ռազմական ծախսերը, մենք տակաւին կ'ունենանք 39 միլիառ տոլար, երկրագունդի իւրաքանչիւր երեխայի որակաւոր, անվճար կրթութեան համար

Հոկտեմբեր 2015-ին Եուսաֆզայի կեանքի մասին «Ան զիս Մալալա անուանեց» վաւերագրական շարժապատկերը հրապարակուեցաւ, բեմադրութեամբ Տէյվիս Կուկէնհէյմի («Էն Ինքոնվինիընթ Թրութհ», «Ուէյթինկ Ֆոր Սիւբըրմէն» շարժապատկերներու բեմադրիչ)^[22]^[23]^[24]^[25]:

Տե՛ս նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հայ Աղջիկներու Կրթութիւնը Հայաստանի Մէջ

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Ազդակ» օրաթերթ, 15 Յունուար 2016:

Արտաքին յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Խաղաղութեան Նոպելեան Մրցանակին Արժանացած Են Քայլաշ Սաթիարթհին Եւ Մալալա Եուսուֆզայը:

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1414426_citetype_Q3491832_citetype_Q55341040_citetype_Q847959_citetype_Q84863712_citetype_Q24579448_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q37312">[http://www.imdb.com/name/nm5324796/_Person_Profile]_//_Internet_Movie_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_1990.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Person Profile // Internet Movie Database — 1990.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_Hrsg.:_[[:de:Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus|Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus]],_[[:de:Wissen_Media_Verlag|Wissen_Media_Verlag]]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[https://brockhaus.de/ecs/julex/article/yousafzai-malala_Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]<span_class="wef_low_priority_links">_/_Hrsg.:_[[:de:Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus|Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus]],_[[:de:Wissen_Media_Verlag|Wissen_Media_Verlag]]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[[http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-23241937_http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-23241937]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] 4,0 ^4,1 http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-23241937

[[https://www.reuters.com/article/pakistan-malala-idLTAKBN1H61LT-OUSLT_https://www.reuters.com/article/pakistan-malala-idLTAKBN1H61LT-OUSLT]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://www.reuters.com/article/pakistan-malala-idLTAKBN1H61LT-OUSLT

[[https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-53107764_https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-53107764]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://www.bbc.co.uk/news/uk-england-oxfordshire-53107764

[[https://www.hindustantimes.com/world-news/mala-yousafzai-activist-and-nobel-laureate-gets-married-in-birmingham-101636503284554.html_https://www.hindustantimes.com/world-news/mala-yousafzai-activist-and-nobel-laureate-gets-married-in-birmingham-101636503284554.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://www.hindustantimes.com/world-news/mala-yousafzai-activist-and-nobel-laureate-gets-married-in-birmingham-101636503284554.html

[NPRNews-8] Memmot Mark (9 October 2012)։ «Taliban Say They Shot Teenaged Pakistani Girl Who Exposed Their Cruelty»։ NPR

[9] Մալալային արտասանած խօսքը.

[10] Մալալայի «Պի. Պի. Սի.»-ի կայքը.

[11] Մալալայի թեկնածութիւնը Մանուկներու Խաղաղութեան Միջազգային Մրցանակին.

[12] Մալալայի Անգլիոյ մէջ ունեցած փորձարութիւնները.

[13] Մալալայի գիրքի կայքը՝ Goodreads

[14] Մալալայի գիրքի կայքը՝ Barnes&Noble

[15] Մալալայի գիրքի կայքը՝ Waterstones

[16] Մալալայի Սախարով մրցանակը.

[17] Մալալայի Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակը.

[18] Պան Քի Մունի խօսքը Մալալայի մասին.

[19] Մալալայի Օր.

[20] Մալալայի դպրոցը Լիբանանի մէջ.

[21] #BooksNotBullet շարժումը.

[22] Մալալայի ֆիլմը՝ IMDb

[23] Մալալայի ֆիլմը՝ Rotten Tomatoes

[24] Մալալայի ֆիլմը՝ Roger Ebert

[25] Մալալայի ֆիլմը՝ Common Sense Media

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]