Լողազգեստ

3-րդ դար․ Վիլա Ռոմանայի խճանկարները կը ներկայացնեն երիտասարդ մարզկուհիներ, որոնց հագուացքը կը յիշեցնէ մեր օրերու լողազգեստները։

Լողազգեստ (maillot de bain, swimsuit), զգեստ մըն է, որ կը գործածուի մարմնոյ մասերը պահելու՝ լողալու, լոգնալու, արեւու լոգանքի եւ ընդհանրապէս բացօթեայ գործունէութեան ժամանակ։

Լողազգեստը ծանօթ իբրեւ՝ maillot, նորաձեւոթեան հնարիչին անունն է, տրուած կիներու մէկ կտոր լողազգեստին։ Մայօ maillot եզր առաջին անգամ կը գործածուի նկարագրելու համար ձիգ-պատշաճեցող մէկ կտոր լողազգեստը (1920 թուականներուն)․ ձեռակերտուած համանման jersey հիւսուածքով։ Նոյնպէս, «մայօ» անունը կը գործածուի սահմանելու համար պարի կամ մարզանքի սեղմնահագուստները։

Ստուգաբանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Մայօ maillot սահմանումը 1928 թուականին, տեղ կը գտնէ Անգլիական բառարանին մէջ։ Կը բփի ֆրանսական ասացուածքէ խանձարրեցուած զգեստներու համար։ Ֆրանսերէն լեզուին մէջ, մայօ maillot բառը «շապիկ» կը նշանակէ եւ կը գործածուի Tour de France հեծելարշաւի ընթացքին առաջնորդները զանազանելու համար։ Ֆրանսերէն լեզուի նոր սահմանումը լողազգեստի համար, այս բառը կը գործածէ։ Պարսկերէն եւ արաբերէն խօսակցական լեզուներուն մէջ, յատկապէս Լեվանթի շրջանը (արեւելեան Միջերկրական Ծով եւ արեւմտեան Ասիա – Սուրիա, Լիբանան, Հորդանան, Իսրայէլ եւ Պաղեստին), «մայօ» եզրը հասարակ գործածութիւն ունի նկարագրելու, սահմանելու համար տղամարդու եւ կիներու լողազգեստը։

Ներկայիս, խօսակցական լեզուի «մայօ» եզրը կը փոխարինէ մէկ կտոր լողազգեստ ասացուածքը:

Պատմական[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Լողազգեստի մասին ծաղրանկար Punch թերթ․ Սեպտեմբերն1, 1877

Միջնադարին, ջերմուկային ջուրերը եւ ծովու լոգանքները վատառողջ կը նկատուին։

«Պրայթընի ծովանուշները» Mermaids at Brighton․ Պատկերացում՝ William Heath 1829

Միայն 18-րդ դարուն է որ լոգանքի բարիքները կը գնահատուին եւ մարդիկ շապիկով կը լոգնան։

Լիբազամայի եւ Քոքինիոյ հայ երիտասարդներ լողազգեստներով Փարասքէվա ծովափը, 4 Յուլիս 1943, Փիրէա, Յունաստան

Հռոմէական հնադարեան ժամանակաշրջանին, հանրային լոգանքները գնահատուած են եւ մերկ կը լոգնան։ Մասնաւոր տնակներ կը շինուին եւ ծովափներուն կը զետեղուին, դիւրացնելու համար ծովու լոգանք առնողներուն փոխուիլը՝ ծով չմտած կամ ծովէն ելլելուն։

1916 - լոգանքի զգեստի ծանուցում․ New York Times, Յունիս 11, 1916, էջ՝ 11

19-րդ դարու վերջաւորութեան, կիները սեղմիրանով corset եւ ուռած տաբատով կը լոգնան։ Իսկ, տղամարդիկը՝ մինչեւ բումբը (սրունքին մսոտ մասը) հասնող եւ երկայն թեւերով զգեստով:

1900 թուականին կիներուն լոգանքի հագուածքը մինչեւ ծունկերը հասնող թեթեւ հագուստ մըն է նոյն կտաւէն պատրաստուած ուռած վարտիքով մը։

Լողի ախոյեան, աւստրալիացի Անեթ Քելըրման Annette Kellermann իր մէկ կտոր լողազգեստը կը ստեղծէ․ գործնական եւ լողի յարմարցուած։

1920 թուականին Քոքօ Շանել Coco Chanel կը ներկայացնէ արեւայրուքի (արեւին տակ կենալով պղինձի գոյն առնել) նորաձեւութիւնը, ինչ որ կը պահանջէ մերկացնել թեւերը, ուսերը եւ սրունքները։

1932 թուականին «Թարզան» վարտիք-լողազգեստը յեղաշրջում կ՛ առաջացնէ եւ տղամարդոց կ՛արտօնէ իրենց մարմինը ցուցնել։

1946 թուականին «պիքինի» bikini (երկու կտոր) լողազգեստը կը յայտնուի, սակայն ինքզինքը կը պարտադրէ միայն 1960-ական թուականներուն։ Իսկ 1970 թուականին` «մոնօքինին» (մէկ կտոր) եւ կը հետեւին անոր եւ «պիքինի»ին զանազան տարբերակները։

1980-ական թուականներուն, ջրասահիկի surf ազդեցութիւնը տղամարդոց մօտ կը նպաստէ երկար եւ սեղմ գուլպայ յիշեցնող լողազգեստ հագուիլը եւ շուրջ 20 տարիներու համար կը փոխարինեն լոգանքի դասական վարտիքը։ Նաեւ կը սկսի գերակշռել սեղմ ու կարճ boxer եւ կամ սեղմ ու մինչեւ ծունկը jammer (շորտաձեւ) լողազգեստը –մանաւանդ լողաւազաններուն մէջ, առողջապահական պատճառներով- եւ մինչեւ ծունկը հասնող ժողովրդական լայն շորտաձեւ լողազգեստը short de bain – Boardshorts եւ կամ՝ անոր կարճ տարբերակը՝ caleçon de bain։

2010 թուականներուն, իգական սեռի մօտ կը նկատուի մէկ կտոր լողազգեստի վերադարձը․ պատճառները՝ մորթի քաղցկեղի աճումը, սեռային ժխտում, մարմնի տեսքէն նեղութիւն զգալ եւ շատ ուրիշ․․։

Աւստրալիոյ Սիտնի քաղաքի «Լողազգեստի Ցոյցը»[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Բացաստանը The Esplanade, Coogee, 20-10-1907

Կիրակի 20 Հոկտեմբեր 1907, հազարաւոր ցուցարարներ բողոքի ցոյց կը կազմակերպեն։ Անոնք կը բողոքեն քաղաքապետութեան կողմէ առաջարկուած օրէնքին դէմ, որով՝ տղամարդիկը պարտաւոր էին շապիկաձեւ թիկնոց մը հագուիլ լողալու համար։

Ցուցարարները կը հաւաքուին Սիտնիի Bondi, Manly եւ Coogee ծովափները, հագուած կնոջական զանազան լողազգեստներ, տալով սրամիտ ծաղրանք առաջարկուած օրէնքին։

Ցուցարարներուն պահանջներուն դրական մօտեցում կ՛ունենան հանրութիւնն եւ լրատուողական միջոցները։ Այսպէս, քաղաքապետութիւնը ետ կ՛առնէ առաջարկը։

Լողազգեստի զարգացումը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Մինչեւ 20-րդ դար[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1870
1885
1890-1895
Մեծ խանութներէ մէկուն մէջ լողազգեստի ծանուցում, 1883 Strawbridge & Clothier

20-րդ դարասկիզբէն մինչեւ 21-րդ դարասկիզբ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1909 Անեթ Քելըրման իր մէկ կտոր լողազգեստով
Բամպակէ jersey լողազգեստ, 1910
Կիներ կողազգեստով․ 1913 , Մոքլիփս Moclips - Խաղաղական Ովկիանոսի ափերուն Ա․Մ․Ն․ հիւսիս արեւմուտք
Կլորիա Սուանսոն լողազգեստով, Gloria Swanson 1917
1920
1925
Johnny Weissmuller եւ Duke Kahanamoku իրենց լողազգեստներով 1924 Ողիմպիական խաղերուն
1930
1938 Պուտափեշտ Budapest, Հունգարիա
1938
Կիներ լողազգեստով․ 1944
1950-ական թուականներ
1950
Նայլըն nylon լողազգեստ․ 1955-1965
Պիքինի Bikini 1969
«Դասական» լողազգեստի օրինակ մը
1985-1995
Պիքինի
Սեղմ ու մինչեւ ծունկը jammer
Ժողովրդային short de bain – Boardshorts կամ՝ vermuda
Պիջ-վոլէյի beach volley լողազգեստ
Պուրկինի (իսլամ կիներու յարմար) burqini, 2009
Թանքինի tankini
«մոնօքինին» (մէկ կտոր) լողազգեստի ուրուանկար
Պրազիլեան ձեւի երկու կտոր լողազգեստ
Միքրոքինի Microkini
Ծովասահուկի Surfing լողազգեստ․
Թանկա tanga
Սթրինկ string

Առողջապահութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ջուրը, քրտինքն ու օդի ջերմութիւնը ծիլերուն թրմումին կը նպաստեն։ Արոնք թաց կամ խոնաւ լողազգեստին կտաւին վրայ գրգռումներ, ցպիկներ եւ բորբոսներ կ՛ առաջացնեն։ Այս պատճառով կը յանձնարարուի ծովէն ելլելուն պէս լողազգեստը փոխել։ 21-րդ դարուն, լողազգեստի ճարտարարուեստը կը փորձէ ստեղծել առողջապահական առումով կատարեալ լողազգեստը։

Ֆրասայի հանրային լողաւազաններուն մէջ, առողջապահութեան համար, կ՛արտօնուի հագուիլ միմիայն սեղմ լողազգեստներ։

Ծովու լոգանքի յարմարութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծովու լոգանքի մեքենայ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծովու լոգանքի մեքենան, 18-րդ մինչեւ 20-րդ դարասկիզբին ժողովրդային համբաւ վայելով գործիք մըն էր։ Մարդոց կը դիւրացնէր փոխուին եւ ուղղակի ջուրը անցին։ Այս փայտաշէն տուփ-մեքենաները մինչեւ ծով կը գլորուէին։

Ծովու լոգանքի տնակ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծովու լոգանքի տնակը, շատ փոքր փայտաշէն վառ գոյներով ծովափի մեծ «տուփ» մըն է։ Կը հանդիպինք ժողովրդային ծովու լոգանքի յարմարցուած ծովեզերքներուն։ Կը պատսպարեն արեւէն, հովէն եւ կիզիչ տաքէն։ Նաեւ փոխուելու՝ ծով մտնելու կամ ծովէն ելլելու ատեն։

Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կիներ, նկարուած ծովու լոգանքի մեքենայի մը առջեւ․ 1902
«Մի՛ վախնաք» Don't Be Afraid․ տղամարդիկ եւ կիներ ծովու լոգանք կ՛առնեն լոգանքի մեքենաներով․․․ 1910 թուականի բացիկ postcard
Անգլիոյ Թագուհին Վիքթորիային «Ծովու Լոգանքի Մեքենան»․ վերանորոգուած, նկար՝ 2012
Ծովու լոգանքի տնակներ․ Pas de Calais ծովափին, Ֆրանսա
Ծովու լոգանքի տնակներ․ Höllviken, Շուէտ
Ծովու լոգանքի տնակներ․ Muizenberg ծովափ, Cape Town Հարաւային Ափրիկէ
Ծովու լոգանքի տնակներ․ Great Yarmouth, Norfolk, Անգլիա