Յովհաննէս Ա. Չմշկիկ

Յովհաննէս Ա. Չմշկիկ
յուն․՝ Ιωάννης «Τσιμισκής» Κουρκούας
Histamenon nomisma-John I-sb1776.jpg
Ծնած է 925[1][2][3][…]
Ծննդավայր Կոստանդնուպոլիս, Բիւզանդական Կայսրութիւն
Մահացած է 10 Յունուար 976(0976-01-10)[4]
Մահուան վայր Կոստանդնուպոլիս, Բիւզանդական Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն Labarum of the Roman Empire (simple).png Բիւզանդական Կայսրութիւն
Մասնագիտութիւն կառավարիչ
Վարած պաշտօններ Բիւզանդիոնի կայսր
Ամուսին Թէոտորա
Երեխաներ Թէոֆանօ Քուրքուաս

Յովհաննէս Ա. Չմշկիկ (յուն․՝ Ιωάννης Α΄ Τζιμισκής; 925[1][2][3][…], Կոստանդնուպոլիս, Բիւզանդական Կայսրութիւն - 10 Յունուար 976(0976-01-10)[4], Կոստանդնուպոլիս, Բիւզանդական Կայսրութիւն), հայազգի զօրավար, պետական գործիչ, Բիւզանդիոնի կայսր՝ 969-976 թուականներուն։ Ծագումով հայ։ Ըստ Մատթէոս Ուռհայեցիի տուեալներուն՝ ծնած է ներկայիս Տերսիմ նահանգի Չմշկածագ աւանին մէջ[5]։ 949-ին մասնակցած է Կարինի գրաւման։ Իր քեռիին Նիքիֆորոս Բ. Ֆոքաս կայսրին կողմէ նշանակուած է արեւելեան զօրքերու սպարապետ, մեծ ճակատամարտին ջախջախած արաբները։ 969-ին կայսրուհի Թէոփանոյի օգնութեամբ սպաննած է կայսրը եւ գրաւած գահը։ 971-ին պարտութեան մատնած է Թրակիա ներխուժած ռուս իշխան Սվիատոսլավը եւ Պուլկարիոյ հիւսիսարեւելեան մասը կցած կայսրութեան։ 972-ին, դաշինք կնքելով Հռոմէական սրբազան կայսրութեան հետ, արշաւած է արաբներուն դեմ, գրաւած Մարտիրուպոլիսը, Մծբինը, Հիւսիսային Միջագետքը, 974-975 թուականներուն՝ Էմեսսան (Հոմս), Պաալպէքը, մտած Պաղեստին եւ Լիբանան։

Արաբական խալիֆայութեան դէմ պատերազմներու ատեն փորձած է գրաւել Բագրատունեաց Հայաստանի կարգ մը շրջաններ, բայց Հայոց թագաւոր Աշոտ Գ. Ողորմած 80 հազարնոց բանակով շարժած է ընդառաջ եւ երկու միապետներուն միջեւ հաշտութիւն կնքած։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 Faceted Application of Subject Terminology
  2. 2,0 2,1 (unspecified title)
  3. 3,0 3,1 (unspecified title)
  4. 4,0 4,1 4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  5. Մատթէոս Ուռհայեցի, Ժամանակագրութիւն, Երեւան, 1991, էջ 25: