Հանրի Վերնէօյ
| Հանրի Վերնէօյ (Աշոտ Մալաքեան) ֆրանսերէն՝ Henri Verneuil | |
|---|---|
|
Պատկեր:Vernoy.jpg | |
| Ծննդեան անուն |
ֆրանսերէն՝ Achod Malakian հայ.՝ Աշոտ Մալաքեան |
| Նաեւ յայտնի է իբրեւ | Henri Verneuil |
| Ծնած է | 15 Հոկտեմբեր 1920 |
| Ծննդավայր | Կաղապար:Country data Օսմանեան կայսրութիւն Ռոտոսթօ, Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 11 Յունուար 2002 |
| Մահուան վայր | Բանյոլե |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ֆրանսա Ֆրանսացի |
| Ազգութիւն |
 Հայաստան Հայ |
| Ուսումնավայր | Արվեստների և արհեստների ազգային բարձրագույն դպրոց? |
| Մասնագիտութիւն | Բեմադրիչ, դերասան, թատերագիր, ֆիլմի արտադրիչ |
| Անդամութիւն | Commission de la nationalité? եւ Գեղեցիկ Արուեստներու Ակադեմիա |
| Ամուսին | Ֆրանսուազա Բոննո? |
| Երեխաներ | Պատրիկ Մալաքյան? եւ Գայա Վերնոյ? |
Հանրի Վերնէօյ (ֆրանսերէն՝ Henri Verneuil, իրական անունը՝ Աշոտ Յակոբ Մալաքեան (15 Հոկտեմբեր 1920 Ռոտոսթօ (Թուրքիա) - 11 Յունուար 2002, Փարիզ (Ֆրանսա)), ֆրանսահայ նշանաւոր բեմադրիչ[1]:
Վերնէօյն իր առաջին ֆիլմը նկարած է 1948 թուականի «Հայոց Վշտի եւ Ազատութեան Երգիչը» (նուիրուած է գրող Աւետիս Ահարոնեանին): Բայց Վերնէօյը Հայաստանի մէջ յայտնի է իր «Մայրիկ» եւ «Պարադի Փողոց, Տուն 588» ֆիլմերով, որոնք իր կենսակրագան ֆիլմերն են[2]: Ան կը պատմէ հայոց ցեղասպանութենէն ետք Մարսէյ տեղափոխուած Յակոբ Մալաքեանի (Վերնէօյ հայրիկի) ընտանիքի պատմութիւնը: Ասպարէզին ընթացքին նկարահանած է աւելի քան 50 ֆիլմ:
Արժանացած է շարք մը պարգեւներու, ֆրանսական՝ «Պատուաւոր Լեգէոնի Շքանշանէ, հայ առաքելական եկեղեցիի` «Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ» Ա-ին աստիճանի շքանշանով, Ոսկէ Ծիրան փառատօնի ընթացքին արժանացած է՝ «Սերգէյ Փարաջանովի մրցանակի համաշխարհային ֆիլմերու մեծ աւանդի համար: Մէկ անգամ առաջադրուած է Օսքարի «Հինգ Ոտքերով Ոչխար» լաւագոյն թատերագրութեան անուանակարգին մէջ:
«Հայփոստ»ը Հրապարակեց Հանրի Վերնոյի Ծննդեան 100ամեակին Նուիրուած Դրոշմաթուղթ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]«Հայփոստ» ընկերութիւնը շրջանառութեան մէջ դրաւ դրոշմաթուղթ-գեղաթերթիկ՝ նուիրուած Հանրի Վերնոյի (Աշոտ Մալաքեան) ծննդեան 100ամեակին։ Անոր վրայ պատկերուած է ֆրանսահայ նշանաւոր բեմադրիչ, գրող, Ֆրանսայի գեղարուեստի ակադեմիոյ անդամ Հանրի Վերնոյի (Աշոտ Մալաքեան, 1920-2002) դիմապատկերը: Գեղաթերթիկին վրայ ներկայացուած են հատուածներ Հանրի Վերնոյի գեղարուեստական ժապաւէններու պաստառներէն: Ձեւագծողն է Վահագն Մկրտչեան[3]։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հանրի Վերնէօյը ծնած է Օսմանեան Կայսրութեան մէջ, Ռոտոսթօ, 15 Հոկտեմբեր 1920 թուականին: Սորված է Իսթանպուլի (Կոստանդնուպոլիս) Կեդրոնական վարժարանին մէջ[4]: Վերնէօյի ընտանիքի ճակատագիրը ինչպէս այլ հայ ընտանիքի ճատագիրներու շատ նման է, անոնք գաղթած են Օսմանեան կայսրութենէն հայոց ցեղասպանութենէն ետք 1924 թուականին երբ Վերնէօյը ընդամէնը 4 տարեկան էր։ Որոշ ժամանակով հաստատուած են Յունաստանի մէջ, ապա տեղափոխուած են Մարսէյ:
Կանուխ տարիքին երգած է Մարսէյի հայկական եկեղեցիին մէջ եւ յաճախած է Կաթողիկէ դպրոց: Այնուհետեւ, սորված է կիրառական արուեստի դպրոցին մէջ, 1941 թուականին աւարտած է էքս Ան Օտ մարզի ֆրանսական միջնակարգ դպրոցը եւ 1944 թուականին աշխատանքի անցած է «Հորիզոն» շաբաթաթերթին մէջ: Յօդուածաշարեր տպագրած է հայկական հարցի վերաբերեալ, եւ ռատիօհաղորդումներ վարած ֆիլմերու մասին: 1949 թուականին տեղափոխուած է Փարիզ եւ աշխատած է ֆիլմի ընկերութիւններու մէջ, եղած է բեմադրիչի օգնական, ապա՝ բեմադրող բեմադրիչ, նկարահանած է շուրջ 20 կարճամեթրաժ ֆիլմեր:
Ասպարէզ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ասպարէզի Սկիզբ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]1948 թուականին նկարահանած է իր առաջին ֆիլմը՝ «Հայոց Վշտի եւ Ազատութեան Երգիչը» (նուիրուած է գրող Աւետիս Ահարոնեանին): Առաջին լիամեթրաժ ֆիլմն է «Սեղան Մեռածներու Համար» (1951 թ., ըստ Մարսել Էմէի): Վերնէօյը դասուած է Ֆրանսայի լաւագոյն բեմադրիչներու շարքին: 1955-ին նկարհանած է «Աննշան Մարդիկ»ը:
Անոր ֆիլմերուն մէջ նկարահանուած են նշանաւոր դերասաններ՝ Ֆեռնանտելը, Ժան Կապէնը, Ժան-Փոլ Պելմոնտըն, Ալեն Տելոնը, Էնթընի Քուինը, Հենրի Ֆոնտան, Հիու Մոնթանը եւ ուրիշներ: Վերնէօյը ստեղծած է շուրջ 60 լիամեթրաժ ֆիլմեր. լաւագոյններէն են` «Արգիլուած Պտուղ» (1952 թ.), «Քառնաւալ» (1953 թ.), «Կովը եւ Զինուորը» (1959 թ.), «Նախագահը» (1961 թ.), «ճակատամարտ Սեն Սեբաստիանի Մէջ» (1968 թ.), «Սարսափ Քաղաքին Մէջ» (1975 թ.), «Հազար միլիառ Տոլար» (1982 թ.) եւ այլն:
Ասպարէզի Աւարտ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Վերնէօյը 1988 թուականի Սպիտակի Երկրաշարժին նուիրուած «Քեզ Համար, Հայաստան» երգի (բառերը՝ Շարլ Ազնաւուրի, երաժշտութիւնը՝ Տիրան Կառվարենցի) տեսահոլովակի բեմադրիչն է: Հայկական թեմային անդրադարձած է վերջին երկու՝ «Մայրիկ» (ըստ իր «Մայրիկ» վէպի, նաեւ թատերգութեան հեղինակն է) եւ «Փարատի Փողոց, Տուն 588» (երկուքն ալ՝ 1991 թ.) ֆիլմերուն մէջ, ուր կը ներկայացնէ իր ընտանիքի պատմութիւնը:
Ժառանգութիւն եւ Ճանաչում
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Յիշատակին
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հանրի Վերնէօյի յիշատակին քանի մը փողոցներ եւ հրապարակներ վերանուանուած են Հայաստանի եւ ֆրանսայի մէջ:[5]: Անոր անունով հրապարակ բացուած է նաեւ Ֆրանսական Մարսէյի մէջ Ֆրանսա-Հայկական գերազանցութեան շաբթուայ շրջանակներուն ժամանակ[6]:
Երեւանի Կեդրոն վարչական շրջանին մէջ կայ Հանրի Վերնէօյի փողոց[7], որուն բացման ներկայ եղած են Երեւանի քաղաքապետ՝ Տարօն Մարգարեանը, մշակոյթի նախարար՝ Յասմիկ Պողոսեանը, սփիւռքի նախարար՝ Հրանուշ Յակոբեանը եւ Վերնէօյի ընտանիքի անդամները[8][9]: Փողոցներ կան նաեւ Ֆրանսական՝ Սանթ Կիլ[10], Բերբիկոնա[11] եւ Մարսէյ քաղաքներուն մէջ։ Եւ մէկ թատերասրահ Լա Վալտէ-Տէո-Վար, փոքրիկ քաղաքին մէջ:
ֆիլմադարան
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]| Թուական | Հայերէն Անուանում | Բնօրինակ Անուանում | Բեմադրիչ | Թատերագիր | Արտադրիչ | Դերասան | Դեր |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1949 | Զուաւի Տաբատը | La Culotte De Zouave | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| Նոր Թշուառը | Les Nouveaux Miserables | Կաղապար:Y | |||||
| 1950 | Խողովակներու Շունը | Pipe Chien | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| Մենք Կը Խնդրենք Աւազակ Մը | On Demande Un Bandit | Կաղապար:Y | |||||
| Մալտօնն | Maldonne | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||||
| Երգերը Կը Թռչին | Les Chansons S'envolent | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||||
| Ճերմակ Աշխարհի Լեգենդը | La Legende De Terre-Blanche | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||||
| Արուեստը Ըլլալով Միջնորդ (կարճ) | L'art D'սtre Courtier | Կաղապար:Y | |||||
| 1951 | Սեղան Վտիտ էակներու Համար | La Table-Aux-Creves | Կաղապար:Y | ||||
| 1952 | Արգիլուած Պտուղը | Le Fruit Defendu | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1953 | Հանրութեան Թիւ Մէկ Թշնամին | L'ennemi Public no1 | Կաղապար:Y | ||||
| Քառնաւալ | Carnaval | Կաղապար:Y | |||||
| Վալորկի Հացավաճառը | Le Boulanger De Valorgue | Կաղապար:Y | |||||
| 1954 | Հինգ Ոտքերով Ոչխարը | Le Mouton Cinq Pattes | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1955 | Աննշան Մարդիկ | Des Gens Sans Importance | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1956 | Փարիզ, Փալաս Հիւրանոց | Paris, Palace Hotel | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| Մարդիկ Նշանակութիւն Չունին | Des Gens Sans Importance | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||||
| 1957 | Գեղեցկուհին ու Տղեկը | Une Manche et La Belle | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1958 | Մաքսիմ | Maxime | Կաղապար:Y | ||||
| 1959 | Բանտարկեալը եւ Կովը | La Vache et Le Prisonnier | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| Մեծ Պետը | Le Grand Chef | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||||
| 1960 | ֆրանսուհին ու Սէրը | La Francaise et L'amour | Կաղապար:Y | ||||
| 1961 | Առիւծները Ազատութեան Մէջ | Les lions sont Lyches | Կաղապար:Y | ||||
| Նախագահը | Le President | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||||
| 1962 | Կապիկը Ձմրան Ընթացքին | Un Singe en Hiver | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Գերմանացի Սպան | ||
| 1963 | Մեղեդին Նկուղէն | Melodie en sous-sol | Կաղապար:Y | ||||
| 1964 | Զիւտքոթի Շաբաթավերջը | Week-end Au Zuydcoote | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| Հարիւր Հազար Տոլար Արեւուն Վրայ | Cent mille dollars au soleil | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||||
| 1967 | 25-րդ Ժամը | La vingt-cinquieme heure | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1968 | Ճակատամարտը Սան Սեպասթիանի Մէջ | La bataille de San Sebastian | Կաղապար:Y | ||||
| 1969 | Սիցիլիական Գերդաստան | Le clan des Siciliens | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||
| 1971 | Գողութիւնը | Le casse | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||
| 1973 | Օձը | Le serpent | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1975 | Սարսափ Քաղաքին Վրայ | Peur sur la ville | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1976 | Իմ Թշնամիիս Դիակը | Le corps de mon ennemi | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կայարանի Խօսնակին Ձայնը |
| 1979 | եւ... ինչպէս կը հոգամ | I comme Icare | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Հեռուստահսկողութեան Ձեւեր |
| 1982 | Հազար Միլիար Տոլար | Mille milliards de dollars | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ||
| 1984 | Արկածախնդիրները | Les morfalous | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | ռատիօհաղորդավարի ձայն | |
| 1991 | Մայրիկ | Mayrig | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | |||
| 1992 | Փարատի Փողոց, Տուն 588 | 588 rue paradis | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y | Քահանայ հայկական եկեղեցիին մէջ | |
| 1993 | Մայրիկ (հերուստաշար) | Mayrig | Կաղապար:Y | Կաղապար:Y |
Նուաճումներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Հանրի Վերնէօյ ստացած է բազմաթիւ պարգեւներ եւ մրցանակներ: Ֆրանսաայի գեղարուեստի ակադեմիայի անդամ է: Այսպէս կ'արտայտուին անոր մասին Ֆրանսայի 22-րդ նախագահ Ժաք Շիրաքը`
|
Վեռնոյը Ֆրանսական ֆիլմագրութեան լեգենդներու մաս մըն է | 
|
Պարգեւներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- 1955` ֆրանսայի Հանրապետութեան «Պատուաւոր Լեգէոնի Շքանշան
- 1980` Հայ եկեղեցիի «Սբ Գրիգոր Լուսաւորիչ» աստիճանի շքանշանով
- 2010՝ Ոսկէ Ծիրան «Փարաջանովի Մրցանակ» յետմահու
Մրցանակներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]| Թուական | Փառատօն | Առաջադրման Անուանակարգ | Առաջադրուած | Արդիւնք |
|---|---|---|---|---|
| 1954 | Լոկառնոյ ֆիլմերու Միջազգային Փառատօն | Հինգ Ոտքերով Ոչխար | Յաղթած | |
| 1956 | Օսքար | Լաւագոյն Թատերագիր | Հինգ Ոտքերով Ոչխար | Առաջադրուած |
| 1964 | Քաննի Ֆիլմի Փառատօն | Հարիւր Հազար Տոլար Արեւուն Վրայ | Առաջադրուած | |
| Էտկար Ալան Փոյի ֆիլմի Մրցանակ | Լաւագոյն Արտասահմանեան ֆիլմ | Մեղեդին Նկուղէն | Յաղթած | |
| 1980 | Սեզար Ֆիլմի Մրցանակ | Լաւագոյն ֆիլմ | եւ... ինչպէս Իկարը | Առաջադրուած |
| Լաւագոյն Թատերագրութիւն | եւ... ինչպէս Իկարը | Առաջադրուած | ||
| 1991 | Ֆիլմի Ազգային Ակադեմիա, Ֆրանսա | «Մայրիկ» ֆիլմ | Յաղթած | |
| 1996 | Սեզար Ֆիլմի Մրցանակ | Ֆիլմի մէջ ունեցած ներդրման համար | Բոլոր ֆիլմերը | Յաղթած |
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ «այսօր աշխարհահռչակ բեմադրիչ Հանրի Վերնէօյի յիշատակի օրն է: Հայ Հանճարներ: Վերցուած է` 2 Յուլիսի 2015
- ↑ «Հայոց Ցեղասպանութեան նուիրուած հին ու նոր ֆիլմերու ցանկ»: BlogNews: Վերցուած է` 2 Յուլիսի 2015
- ↑ ««Հայփոստ»ը Հրապարակեց Հանրի Վերնոյի Ծննդեան 100ամեակին Նուիրուած Դրոշմաթուղթ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-09-20-ին։ արտագրուած է՝ 2020-09-23
- ↑ «հհ սփիւռքի նախարարութիւնում հիւրընկալուել են Անրի Վերնէօյի որդին` Պատրիկ Մալաքեանը, եւ ֆրանսահայ գործարար Ռեմի Մեքենեջեանըէ: Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine. Tert.am: Վերցուած է` 2 Յուլիսի 2015
- ↑ «Պուք-պել-էրի քաղաքի հրապարակը անուականակոչուած է Հանրի Վերնէօյի անունով»: Հայերն Այսօր: Վերցուած է` 29 Յունիսի 2015:
- ↑ «մարսելում կը բացուի Հանրի Վերնէօյի հրապարակըէ: NEWS.am: Վերցուած է` 30 Յունիսի 2015:
- ↑ «երեւանում Հանրի Վերնէօյի անունով փողոց կը լինիէ: NEWS.am: Վերցուած է` 30 Յունիսի 2015:
- ↑ «երեւանում Հանրի Վեռնոյի անունով փողոց կ'ոչուեցէ: արմենպրես: Վերցուած է` 30 Յունիսի 2015:
- ↑ «Մայրաքաղաքում շահագործման է յանձնուել Հանրի Վեռնոյի անունը կրող փողոցը: Ազատութիւն Ռադիօկայան: Վերցուած է` 30 Յունիսի 2015:
- ↑ «Հանրի Վերնէօյի փողոց Ֆրանսիական, Սաինթ Կիլ»:[permanent dead link] www.streetdir.com: Վերցուած է` 30 Յունիսի 2015:
- ↑ «Հանրի Վերնէօյի անուան փողոց Ֆրանսիական Բերբիկոնա քաղաքին մէջ»: Kompass.com: Վերցուած է 30 Յունիսի 2015
Արտաքին յղումներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Հանրի Վերնէօյ (անգլերէն) IMBd կայքէն
- Հանրի Վերնէօյ
- Հանրի Վերնէօյ
- Հանրի Վերնէօյ (անգլերէն) Rotten Tomatoes կայքէն
կենսագրական
- Հանրի Վերնէօյ Archived 2017-10-04 at the Wayback Machine. (հայ.) Հայկական Հանրագիտարանին մէջ
- Հանրի Վերնէօյ (հայ.) Անուներ.com կայքէն
- Հանրի Վերնէօյ Archived 2016-09-06 at the Wayback Machine. (հայ.) Դասարան.am կայքէն
- Հանրի Վերնէօյ(ռուս.) հայազգ հանրագիտարանէն
- Հանրի Վերնէօյ (ռուս.) Kino Teatr կայքէն