Կապոյտ (գոյն)

Կապոյտ
Գունային կոորդինատներ
Hex եռյակ	#0000FF
sRGBB (r, g, b)	(0, 0, 255)
	B: Նորմալիզացված՝ [0–255] (բայթ);

Մասիս

Թուարէկներու գլխաշորին գոյնն աւանդաբար կապոյտն է

Կապոյտ^[1], լոյսի երեք հիմնական գոյներէն (կարմիր, կանաչ, կապոյտ, անգլերէն՝ RGB ) մին: Կը գտնուի տեսանելի լոյսին ալիքներու երկարութեան 440÷520 նանոմեթր տիրոյթին մէջ:

Աշխարհի շուրջ բազմաթիւ ուսումնասիրութիւններ ապացուցած են, որ կապոյտը մարդոց մեծամասնութեան նախասիրած գոյնն է:

Կապոյտը մաս կը կազմէ հիմնական երեք գոյներու խումբին` դեղինին եւ կարմիրին կողքին: Անիկա շատ սիրուած է եւ կը գործածուի ամէն տեղ` արուեստին մէջ, հագուստներու համար (գործի հագուստներ, ճինզեր…), զարդարանքներու համար:

Անիկա երբեմն կը նշուի սայէն անունով: Գոյութիւն ունին կապոյտի հարիւրաւոր երանգներ` մութ, բաց, կանաչի մօտեցող: Անոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի նաեւ իր յատուկ անունը, երկինքի կապոյտ, թագաւոր կապոյտ, թիւրքուազ, էնտիկօ, փեթրոլ կապոյտ, եւ այլն^[2]:

Մարդոց շուրջի կապոյտը

Բնութեան մէջ ան լոյսը կազմող գոյներուն մաս կը կազմէ: Ան գոյնն է երկինքին, ծովուն եւ երբեմն նոյնիսկ` սառոյցին:

Գոյութիւն ունին կապոյտ գոյնով անասուններ, քարեր կամ ծաղիկներ:

Կապոյտ գոյնը յաճախ կը կապուի դրական զգացումներու հետ, ինչպէս` վստահութիւնը, խաղաղութիւնը, կայունութիւնը, ծովը եւ երկինքը:

Ան յաճախ կը համարուի իբրեւ ախորժելի գոյնը տեսողութեան համար:

Ապակեայ բաժակ
Ճինզ հագուստ
Շափիւղայ
Լազուրիթ
Հիտրանթ

Կապոյտը կրնայ նաեւ ներկայացնել տխրութիւնը, ինչպէս` ԺԹ. դարուն Միացեալ Նահանգներու մէջ ծնած պլուզ երաժշտութիւնը (պլու անգլերէնով կը նշանակէ կապոյտ): Այս եղանակները եւ երգերը կը պատմեն սեւամորթ ստրուկներուն ցաւը եւ ապրած տանջանքը: Նոյն ձեւով, անգլերէնով «Թու ֆիլ պլու»` «Կապոյտ զգալ», կը նշանակէ տխուր եւ մելամաղձոտ ըլլալ:

Ընդհանրապէս կապոյտը զովութեան զգացումը կու տայ նաեւ, մինչ կարմիր գոյնը կը ներկայացնէ տաքութիւնը: Տաք երկիրներուն եւ կղզիներուն մէջ շինութիւններու վրայ (պատուհան, դուռ…) յաճախ կարելի է հանդիպիլ կապոյտ մանրամասնութիւններու:

Սահարայի մէջ բնակող թափառաշրջիկ թուարեկներու ցեղախումբը ճանչցուած է իրենց էնտիկօ կապոյտ գոյնի հագուստներով:

Ճամբաներու նշաններու պաստառներուն վրայ, ոստիկաններուն եւ նաւաստիներուն տարազաներուն վրայ, ինչպէս նաեւ` բազմաթիւ տարբերանշաններու վրայ կարելի է կապոյտ գոյնին հանդիպիլ:

Մշակոյթի մէջ

Ապակեգործութեան մէջ կապոյտը կը ստացուի կոբաղդ աւելցնելով:
«Կապոյտ Մօրուս» (ֆրանսերէն՝ La Barbe bleue)` ֆրանսացի գրող Շարլ Փէրրոյի հեքիաթը, որ հրատարակուած է 1697 թուականին եւ կը պատմէ խանդոտ ամուսինի մը մասին:
«Կապոյտ Խաչ» (անգլերէն՝ Blue Cross)` անասնաբոյժներու միաւորում:
Կապոյտ կէտը ներկայիս ամէնէն մեծ անասունն է, որուն երկարութիւնը կը հասնի 33 մեթրի, իսկ ծանրութիւնը կ'անցնի 150 թոնը
Պաշտօնական փաստաթուղթերուն մէջ ստորագրութիւնները կը կատարուին կապոյտ գրիչով:
«Հայկական քարը» (լատ.՝ Lapis armenus, անգլերէն՝ Armenian stone) միջին դարուն Եւրոպայի մէջ յայտնի կապոյտ գոյնի կիսաթանկարժէք հանքանիւթ մըն է:
Encyclopedia Perthensis-ը 1816-ին կը նշէ, որ հայկական քարը «հինէն բերուած է Հայաստանէն, սակայն այժմ կայ նաեւ Գերմանիոյ մէջ»:^[3]
Երկրագունդը ճանչցուած է իբրեւ «Կապոյտ մոլորակ»:
Ծովուն կապոյտ գոյնը կը յառաջանայ, երբ ջուրը կը կլանէ եւ կ'արտացոլացնէ արեւուն լոյսը:
Աշխարհի բնակչութեան 8 առ հարիւրը կապոյտ աչքեր ունի:
Կապոյտը ակռայի խոզանակներու նախասիրուած գոյնն է:
Պլու ճինզ տաբատներու անունը եկած է կերպասին գոյնին անունէն:
Կապոյտը երկինքին եւ ծովուն գոյնն է:
Կապոյտ է նաեւ շափիւղայ քարը:
Գոյներու սփէքթրին մէջ կը գտնուի կանաչին եւ մանիշակագոյնին միջեւ:

Բոյսեր եւ կենդանիներ

Հապալաս
Տերեփուկ
Անէմոն
Կապոյտ ճայ
Ալկիոն
Նիակարա ջրվէժին մօտի թիթեռ
Ծառի գորտ
Սունկ

Երկրամասերու եւ երկիրներու դրօշակներ

Կապոյտը կարգ մը երկիրներու (նմանապէս՝ Սքոթլանտի, որ Միացեալ Թագաւորութեան մաս կը կազմէ), դրօշակներուն հիմնակական գոյնը կը հանդիսանայ:

Քեպեք՝ ֆրանսական զինաբանական շուշաններով
Սքովտիա՝ Սբ. Գէորգի խաչով
Յունաստան՝ յունական խաչով
Ֆինլանտա՝ հիւսիսային խաչով
Իսրայէլ՝ Դաւիթին աստղով

Կապոյտը՝ կարմիրին եւ ճերմակին հետ միասին կը հանդիսանայ անգլո-սաքսերու գոյն մը: Այդ երեք գոյներով կազմուած են Միացեալ Թագաւորութեան եւ Միացեալ Նահանգներու դրօշները՝