Սեւանայ Լիճ

Սեւանայ լիճ, լիճ՝ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզ-ին մէջ։ Ծովու մակարդականէն մօտաւորապէս 1900 մեթր բարձրութեան վրայ կը գտնուի։ Ան աշխարհի՝ քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է՝ Հարաւային Ամերիկա-ի Թիթիքաքա լիճէն յետոյ։ Սեւանը պատմութեան ընթացքին տարբեր անուններ ունեցած է՝ Գեղարքունի, Գեղամայ ծով, Գյոկչայ, Դարիա-Շիրին, Լագնիտիս։

Երկարութիւնը 70 քմ. է, առաւելագոյն լայնութիւնը՝ 55 քմ։ Հայելիի մակերեսը 1260 քմ² է, որով ամէնամեծն է Հարաւային Կովկասի տարածքին մէջ։ Միջին խորութիւնը 46.8 մ. է, ամէնախոր վայրը՝ 83 մ (Փոքր Սեւան)։ Ջուրի ծաւալը 32,92 մլրդ մ³ է։ Սեւանայ լիճը Շորժայի ստորաջրեայ թմբով կը բաժնուի երկու մասի՝ Մեծ Սեւան (37.7 մ միջին խորութիւն) եւ Փոքր Սեւան (50.9 մ)։

Սեւանայ լիճը մեծութեամբ Հայկական բարձրաւանդակի երրորդ լիճն է՝ Վանայ լիճէն եւ Ուրմիոյէն յետոյ։ Լիճ կը թափին 28 մեծ ու փոքր գետակներ՝ Արգիճի, Մասրիկ, Գաւառագետ, Կարճաղբիւր, Վարդենիս, Ձկնագետ, սակայն սկիզբ կ'առնէ միայն մէկ գետ՝ Հրազդանը։ Վերջինիս շնորհիւ ջուրերու տարեկան արտահոսքը կը կազմէ 0.7 կմ³։

Ի տարբերութիւն Ուրմիոյ եւ Վանայ լիճերէն՝ բաց լիճ է եւ ունի քաղցրահամ ջուր։ Այն կը գտնուի ծովու մակերեսէն 1916 մ. բարձրութեան վրայ, մակերեսը 1240 քմ² է, խորութիւնը կը հասնի 83 մ.-ի։ Սեւանայ Լիճը շրջապատուած է հարաւէն՝ Վարդենիսի, արեեւմուտքէն՝ Գեղամայ, հիւսիս-արեւմուտքէն՝ Փամբակի, հիւսիս-արեւելքէն՝ Արեգունի լեռնաշղթաներով։ Սեւանի ջուրին քաղցրահամութեան պատճառով հոն կը բնակին ձուկերու բազմաթիւ տեսակներ, ինչպէս՝ իշխան, սիգան եւ այլ տեսակի ձուկեր։

Սեւանայ լիճին պահպանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Տես բուն յօդուած՝ Սեւանայ լիճի պահպանութիւն

1920 թուականէ ետք, Սեւանայ լիճին ջուրերուն արհեստագիտական անխնայ օգտագործումը պատճառ կ'ըլլայ լիճի մակարդակի նուազումին։ Անոր հետեւանքն է բնական միջավայրի վնասաբեր փոփոխութիւններ։ Լիճի կենսոլորտագիտութեան վիճակը կը վատթարանայ։ Լիճը կարճ ժամանակաշրջանի մէջ կը զրկուի ջուրի պաշարներու 40%-էն։

Սեւանայ լիճին պահպանումը ճարտարագիտական, տնտեսական եւ բնապահպանման ոլորտներուն մէջ, լուծումը կը գտնէ Որոտան-Արփա-Սեւան ստորգետնեայ ջրատարի կառուցումով։ Լիճի ջրային պաշարը կ'աւելնայ ու կը կանոնաւորուի։