Սեւանայ Լիճ

Սեւանայ լիճ, լիճ՝ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզ-ին մէջ։ Ծովի մակարդականէն մօտաւորապէս 1900 մեթր բարձրութեան վրայ։ Ան աշխարհի՝ քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է՝ Հարաւային Ամերիկա-ի Թիթիքաքա լճէն յետոյ։ Սեւանը պատմութեան ընթացքին տարբեր անուններ ունեցած է՝ Գեղարքունի, Գեղամայ ծով, Գյոկչայ, Դարիա-Շիրին, Լագնիտիս։

Երկարութիւնը 70 քմ. է, առաւելագոյն լայնութիւնը՝ 55 քմ։ Հայելու մակերեսը կազմուած է 1260 քմ², որով ամէնամեծն է Հարաւային Կովկասի տարածքին մէջ։ Միջին խորութիւնը 46.8 մ. է, ամէնախոր վայրը՝ 83 մ (Փոքր Սեւան)։ Ջուրի ծաւալը 32,92 մլրդ մ³ է։ Սեւանայ լիճը Շորժայի ստորաջրիայ թմբով կը բաժնուի 2 մասի՝ Մեծ Սեւանի (37.7 մ միջին խորութիւն) եւ Փոքր Սեւանի (50.9 մ)։

Սեւանայ լիճը մեծութեամբ Հայկական բարձրաւանդակի երրորդ լիճն է՝ Վանայ լիճէն եւ Ուրմիոյէն յետոյ։ Լիճ կը թափին 28 մեծ ու փոքր գետակներ՝ Արգիճի, Մասրիկ, Գաւառագետ, Կարճաղբիւր, Վարդենիս, Ձկնագետ, սակայն սկիզբը կ'առնէ միայն մէկը՝ Հրազդանը։ Վերջինիս շնորհիւ ջուրերու տարեկան արտահոսքը կը կազմուի 0.7 կմ³։

Ի տարբերութիւն Ուրմիոյ եւ Վանայ լիճերէն՝ բաց լիճ է եւ ունի քաղցրահամ ջուր։ Աշխարհի՝ քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է։ Այն կը գտնուի ծովու մակերեսէն 1916 մ. բարձրութեան վրայ, մակերեսը 1240 քմ² է, խորութիւնը կը հասնի 83 մ.-ի։ Սեւանայ Լիճը շրջապատուած է հարաւէն՝ Վարդենիսի, արեեւմուտքէն՝ Գեղամայ, հիւսիս-արեւմուտքէն՝ Փամբակի, հիւսիս-արեւելքէն՝ Արեգունի լեռնաշղթաներով։ Սեւանի ջուրին քաղցրահամութեան պատճառով այնտեղ կը բնակին ձուկերու բազմաթիւ տեսակներ, ինչպէս՝ իշխան, սիգան եւ այլ տեսակի ձուկեր։

Սեւանայ լիճին պահպանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Տես բուն յօդուած՝ Սեւանայ լիճի պահպանութիւն

1920 թուականէ ետէ, Սեւանայ լիճին ջուրերուն արհեստագիտական անխնայ օգտագործումը կը պատճառէ լիճի մակարդակի նուազում։ Անոր հետեւանքն է բնական միջավայրի վնասաբեր փոփոխութիւններ։ Լիճի կենսոլորտագիտութեան վիճակը կը վատթարանայ։ Լիճը կարճ ժամանակաշրջանի մէջ կը զրկուի ջուրի պաշարներու 40%-էն։

Սեւանայ լիճին պահպանումը ճարտարագիտական, տնտեսական եւ բնապահպանման ոլորտներուն մէջ, լուծումը կը գտնէ Որոտան-Արփա-Սեւան ստորգետնեայ ջրատարի կառուցումով։ Լիճի ջրային պաշարը կ'աւելնայ ու կը կանոնաւորուի։