Jump to content

Իսամ Մահֆուզ

Իսամ Մահֆուզ
Ծնած է 12 Սեպտեմբեր 1939(1939-09-12)
Ծննդավայր Ճտէյտէթ Մարժա՛յուն, Մարժա՛յուն, Նապաթիէ, Լիբանան[1]
Մահացած է 3 Փետրուար 2006(2006-02-03) (66 տարեկանին)
Մահուան վայր Պէյրութ, Լիբանան[1]
Քաղաքացիութիւն  Լիբանան
Մասնագիտութիւն բանաստեղծ, թատերագիր, համալսարանի դասախօս, լրագրող

Իսամ Մահֆուզ (արաբերէն՝ عصام محفوظ‎, 12 Սեպտեմբեր 1939(1939-09-12), Ճտէյտէթ Մարժա՛յուն, Մարժա՛յուն, Նապաթիէ, Լիբանան[1] - 3 Փետրուար 2006(2006-02-03), Պէյրութ, Լիբանան[1]), լիբանանցի բանաստեղծ, թատերագիր, թարգմանիչ, գրականագէտ, գրականութեան ու արուեստի քննադատ եւ մտաւորական։

Կենսագրական գիծեր

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է Հարաւային Լիբանանի Ճտէյտէթ Մարժա՛յուն գիւղաքաղաքը[2]: Նախնական եւ երկրորդական ուսումը ծննդավայրին մէջ ստանալէ ետք, քսան տարեկան հասակին մամլոյ ասպարէզ նետուելէ ետք՝ շուրջ երեք տասնամեակ, պաշտօնավարած է «Ան-Նահար» օրաթերթին մէջ` իբրեւ գրականութեան ու մշակութային առօրեայ էջի եւ «Յաւելուած»ի խմբագիր: Միաժամանակ մաս կազմած է լիբանանցի  յառաջապահ բանաստեղծ Եուսէֆ էլ-Խալի 1957-ին հիմնած «Շը՛ըր»` (Բանաստեղծութիւն) անուն զուտ բանաստեղծական հանդէսին, որ մեծ յեղափոխութիւն առաջացուցած է ո՛չ միայն լիբանանեան, այլեւ` արաբական բանաստեղծութեան մէջ։

1970-էն մինչեւ իր մահը աւանդած է թատերական ստեղծագործութեան նիւթը` Լիբանանեան Պետական Համալսարանի մէջ:

Աշխատութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  • 1959-ին լոյս կը տեսնէ «Մեռած բաներ» քերթողագիրքը,
  • «Ամրան խոտեր» (1961),
  • «Սուրը եւ կոյսի աստղը» (1963),
  • «Առաջին մահը» բանաստեղծական ժողովածուները:

Տակաւին Պէյրութ չտեղափոխուած` ծննդավայրի թատերասէրներու բեմական փորձերուն իր գործօն մասնակցութիւնը բերած Իսամ Մահֆուզ 1963-ին գրած է իր անդրանիկ թատերախաղը` «Զանզալախդ»ը, որուն բեմադրութիւնը մէկէ աւելի անգամ յետաձգուած է` բախելով գործնական եւ վարչական արգելքներու: Այս թատերգութիւնը կը բեմադրուի միայն հինգ տարի ետք` 1968-ին, գլխաւորութեամբ բեմադրիչ Պերճ Ֆազլեանի: «Զանզալախդ»ի մէջ հանդէս կու գան լիբանանեան թատրոնի երիտասարդ գլխաւորագոյն ուժերը, ինչպէս ապագայի նշանաւոր հեղինակ ու բեմադրիչ Ռեմոն Ժպարա, դերասանուհի Մատոնա Ղազի եւ ուրիշներ:

Այնուհետեւ Իսամ Մահֆուզ կը յօրինած է նոր թատերախաղեր`

  • «Սպանութիւնը» (1968),
  • «Քարթ պլանշ» (1970),
  • «Տիքտաթորը» (1972),
  • «Ինչո՞ւ Սարհան Սարհան մերժեց ինչ որ Զա՛իմը ըսաւ իրեն Ֆարաժալայի մասին, թիւ 71 սթե-  րիոյին մէջ» (1972),
  • «Ժպրան. անձնական պատկեր» (1983),
  • «Մերկացումը» (2003) եւ շարք մը միարար թատերախաղեր:

Հեղինակ է նաեւ չորս երկխօսութիւններու` արաբ դասական դէմքերու եւ մանաւանդ ըմբոստ ու յառաջապահ գրողներու եւ փիլիսոփաներու հետ:

Բանաստեղծական եւ թատերական հատորներուն զուգահեռ` յառաջապահ մտաւորական Իսամ Մահֆուզի ստորագրութիւնը կը վայելեն գրաքննադատական, գրականագիտական, քաղաքական, թարգմանական եւ պատմուածքներու բազմաթիւ հատորներ, որոնք հեղինակին հրատարակուած մեծածաւալ, միջակ տարողութեամբ եւ փոքրածաւալ  գիրքերուն թիւը կը բարձրացնեն 48-ի:

Բանաստեղծ եւ թատերագիր Իսամ Մահֆուզի բնորոշ գործերէն բազմաթիւ նմուշներ թարգմանուած են զանազան լեզուներու, ինչպէս  ֆրանսերէնի, անգլերէնի, գերմաներէնի, հայերէնի եւ այլ լեզուներու:

Իր հեղինակած կարգ մը թատերախաղերուն բեմականացումները արժանացած են մրցանակներու: Ան նաեւ իր գործօն մասնակցութիւնը բերած է արաբական եւ միջազգային թատերական փառատօներու[3]:

Կը մահանայ յետ կարճատեւ հիւանդութեան[4]:

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Արաբերեն Վիքիպեդիա — 2003.
  2. «تحميل كتب عصام محفوظ pdf - مكتبة نور»։ web.archive.org (արաբերէն)։ 2021-09-27։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2021-09-27-ին։ արտագրուած է՝ 2023-01-24 
  3. «معجم البابطين لشعراء العربية في القرنين التاسع عشر و العشرين»։ web.archive.org (արաբերէն)։ 2019-12-28։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2019-12-28-ին։ արտագրուած է՝ 2023-01-24 
  4. «Իսամ Մահֆուզ Կամ Միշտ Յանձնառու Տագնապահար Գրագէտը - Aztag Daily»։ archive.aztagdaily.com։ արտագրուած է՝ 2023-01-24