Եոհաննէս Վըրմիր

Եոհաննէս Վըրմիր; հոլ.՝ Johannes Vermeer; ֆրանսերէն՝ Johannes Vermeer
Ծննդեան անուն	հոլ.՝ Johannes Vermeer
Ծնած է	Հոկտեմբեր 1632[…]
Ծննդավայր	Տելգդ, Հոլանտա, Հոլանտայի նահանգներու միացեալ հանրապետութիւն
Մահացած է	Lua error in Մոդուլ:Sources at line 232: bad argument #1 to 'format' (string expected, got nil).
Մահուան վայր	Տելգդ, Հոլանտա, Հոլանտայի նահանգներու միացեալ հանրապետութիւն
Քաղաքացիութիւն	Հոլանտայի նահանգներու միացեալ հանրապետութիւն
Կրօնք	Կալվինականություն? եւ Կաթոլիկութիւն
Ազդուած է	Կարել Ֆաբրիցիուս?, Գաբրիել Մետսյու?, Դիրք վան Բաբյուրեն? եւ Լեոնարդ Բրամեր?
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Դիանան ուղեկցորդուհիների հետ?, Աշխարհագրագէտը, Կավատուհի?, Կաթնավաճառուհին?, Քրիստոսը Մարթայի և Մարիամի տանը?, Աստղագետը?, Քնած աղջիկը?, Մարգարտե ականջօղով աղջիկը? եւ Դելֆտի տեսարան?
Տեսակ	Նկարչութիւն եւ դիմապատկեր
Մասնագիտութիւն	գեղանկարիչ, արվեստի կոլեկցիոներ
Ամուսին	Catharina Bolenes?
Ծնողներ	հայր՝ Reijnier Janszoon Vermeer?, մայր՝ Digna Baltus?
	Ստորագրութիւն;

Եոհաննէս Վըրմիր (Հոկտեմբեր 1632, Հոլանտա -15 Դեկտեմբեր 1675, Հոլանտա), պարոքքօ դարաշրջանի հոլանտացի հռչակաւոր գեղանկարիչ, հոլանտական գեղանկարչութեան ոսկեայ դարաշրջանի ներկայացուցիչ։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վըրմիրի կեանքէն շատ բան չէ հասած։ Ան ծնած է Տելֆտ 31 Հոկտեմբեր 1632-ին, գործարար վաճառականի մը ընտանիքին մէջ։ Ան ընտանիքին երկրորդ երեխան էր, եւ ծնողներուն միակ որդին։ Հայրը ծագումով Անտվերպենէն էր, 1611-ին տեղափոխուած էր Ամսթերտամ, ուր կը զբաղէր մետաքսի ջուլհակութեամբ։ 1653-ին ամուսնացած եւ տեղափոխուած էր Տելֆտ, եւ դարձած՝ պանդոկապետ, միաժամանակ զբաղելով մետաքսագործութեամբ, ինչպէս նաեւ արձանագրուած էր Տելֆտի Ս. Ղուկասի արհեստաւորներու ընկերակցութեան իբրեւ անդամ։

Կրթութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Եոհաննէս Վըրմիրի աշակերտութեան տարիներուն մասին ստոյգ տեղեկութիւններ չեն պահպանուած։

29 Դեկտեմբեր 1653-ին ընդունուած է Ս. Ղուկասի համքարութեան իբրեւ անդամ։ Համքարութեան մասնակցութեան նախապայմանն էր 6 տարուան գեղանկարչութեան խորացած ուսուցում համքարութեան անդամ-վարպետի մը քով։

Եոհաննէս Վըրմիրը ծանօթ էր նկարիչներ Լէոնարտ Պրեմըրին (Leonard Griffith Brammer) եւ Ժերարտ վոն Պորխին, որուն հիման վրայ ենթադրութիւններ կատարած են, որ Եոհաննէս աշակերտած է անոնցմէ մէկուն քով։ Բացի ատկէ չափազանց տարածուած է չհաստատուած վարկածը, որ Եոհաննէս Վըրմիրին ուսուցիչը եղած է Կարել Ֆապրիցիուսը, որ իր հերթին Ռեմպրանտի աշակերտն էր։

Վըրմիրին ստեղծագործութեան վրայ մեծ ազդեցութիւն ունեցած է ժանրային գեղանկարչութեան հոլանտացի վարպետ Փիթըր տը Հոոխը, որ բնակած է Տելֆտի մէջ 1652-1661 թուականներուն։ Անոր ոճը գտած է իր հետագայ զարգացումը՝ Եոհաննէս Վըրմիրի կտաւներուն վրայ։

Ընտանիք Եւ Աշխատանք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

20 Ապրիլ 1653-ին Եոհաննէս Վըրմիր կ'ամուսնանայ Քաթարինա Պոլնեսի հետ, որ Տելֆտի շրջակայ գիւղերէն էր։ Եոհաննէսի կալուինական հաւատքը սկզբնապէս դժգոհութիւն յառաջացուցած էր Պոլնեսի կաթոլիկ ընտանիքին մէջ։ Միայն կաթոլիկ Պրեմըրին յորդորներէն ետք, Վըրմիրի ապագայ զոքանչը աղջկան ամուսնութեան համաձայնութիւն կու տայ։

1660-ին Եոհաննէս Վըրմիր կնոջը հետ կը տեղափոխուի զոքանչին տունը։ Ան ունէր 15 երեխայ, որոնցմէ 4-ը մահացած են վաղ տարիքին։ Ակնյայտ էր, որ Եոհաննէս Վըրմիր բարեկեցիկ կեանք մը կը վարէր, որովհետեւ իր զաւակները կ'ապրէին հանգստաւէտ պայմաններու մէջ։ Ան տարեկան երկու նկար կը նկարէր, որովհետեւ ունէր եկամուտի այլ աղբիւրներ։ Վըրմիր կ'օգնէր իր մօրը ղեկավարելու Տելֆտի գլխաւոր շուկային մէջ գտնուող պանդոկը, զոր ժառանգած էր ամուսինին մահէն ետք։

Ի տարբերութիւն բազմաթիւ այլ նկարիչներու, Եոհաննէս Վըրմիր աշակերտներ չունէր։

Կեանքին Վերջին Տարիները[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կեանքին վերջին տարիներուն նկարիչին նիւթական պայմանները զգալիօրէն կը վատանան եւ ան կը ստիպուի իր գործերուն փոխարժէքը կանխիկ գանձել։ 1672-1679 թուականներուն Ֆրանսայի հետ պատերազմին իբրեւ հետեւանք՝ գեղանկարչութեան առեւտուրը կը դադրի։ Եոհաննէս Վըրմիրի կինը 30 Ապրիլ 1676 թուակիր խնդրագիրին մէջ թուագրած է իրենց պարտքերը, ուր կը պարզէր, որ պատերազմի ատեն ամուսինը ստիպուած էր ծախել իր նկարները ցած գիներով։

1675-ին Եոհաննէս Վըրմիր կը հիւանդանայ եւ քանի մը օր ետք կը մահանայ։

15 Դեկտեմբեր 1675-ին յուղարկաւորութիւնը կը կատարուի ընտանեկան դամբարանին մէջ, Տելֆտի Աութէ Կերկ եկեղեցւոյ մէջ։ Կինը ստիպուած էր հրաժարիլ ժառանգութենէն՝ փակելու համար պարտքերը։

Յիշատակ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ի պատիւ Եոհաննէս Վըրմիրի, Վըրմիր մոլորակ մը կոչած են (4928), որ յայտնաբերուած է Ղրիմի աստղադիտարանին մէջ 21 Հոկտեմբեր 1982-ին։

Վըրմիրի Նկարներուն Ցանկը

Ներկայիս աշխարհի տարածքին կը գտնուին Եոհաննէս Վըրմիրի ընդամէնը 37 փոքրածաւալ աշխատանքները։ Նկարներու թուագրութիւնը արուեստի պատմագրութեան համար կը մնայ սկզբունքի հարց, որովհետեւ նկարիչը թուագրած է ներկայիս յայտնի նկարներէն միայն երեքը՝ «Կաւատուհիին մօտ», «Աստղագէտը» եւ «Աշխարհագրագէտը»։ Մնացած բոլոր նկարներուն թուականները մօտաւոր են, քանի որ պահպանուած տեղեկութիւններն ու տուեալները բաւարար չեն յստակ թուականներ նշելու համար։^[11]

	Վերնագիր	Թուական	Չափեր, նիւթ	Գտնուած վայրը
1	Քրիստոս՝ Մարիամի եւ Մարթայի մօտ	1654/1655	160 × 142 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Սքոթլանտայի ազգային պատկերասրահ, Էտինպուրկ
2	Ս. Փրաքսեթան (վերագրուած է)	1655	101, 6 × 82, 6 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Այցելութիւններու թանգարան (ֆրանսերէն՝ Musée de la Chapelle de la Visitation), Մոնաքօ (Պարպարա Պիաչեսկա Ճոնսընի հաւաքածոյ)
3	Տիանան ուղեկցորդուհիներու հետ	1655/1656	98, 5 × 105 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մաուրիսիոս, Հաագա
4	Կաւատուհիին մօտ	1656	143 × 130 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Հին վարպետներու պատկերասրահ, Տրեզտեն
5	Քնացած աղջիկը	1657	87, 6 × 76, 5 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մեթրոփոլիթըն թանգարան, Նիւ Եորք
6	Բաց պատուհանին մօտ նամակ կարդացող աղջիկը	1657	83 × 64, 5 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Հին վարպետներու պատկերասրահ, Տրեզտեն
7	Փողոց՝ Տելֆտի մէջ	1657/1658	54, 3 × 44 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ռէյքսմուզիում, Ամսթերտամ
8	Զինուորն ու ծիծաղող աղջիկը	1658	49, 2 × 44, 4 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ֆրիկի հաւաքածոյ, Նիւ Եորք
9	Գինիի գաւաթը	1658-1660	66, 3 × 76, 5 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Գեղանկարչութեան պատկերասրահ, Պերլին
10	Կաթնավաճառուհին (նկար, Վերմիր)	1658-1660	45, 4 × 41 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ռէյքսմուզիում, Ամսթերտամ
11	Գինիի գաւաթով աղջիկը (Կինը եւ երկու տղամարդիկ)	1659/1660	78 × 67, 5 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Հերցոք Անտոն Ուլրիխի թանգարան, ՊԲրաունշվայք
12	Տելֆտի տեսարան	1660/1661	98, 5 × 117, 5 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մաուրիսիոս, Հաագա
13	Երաժշտութեան ընդհատուած դասը	1660/1661	38, 7 × 43, 9 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ֆրիկի հաւաքածոյ, Նիւ Եորք
14	Նամակ կարդացող կինը` կապոյտով	1662–1664	46, 5 × 39 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ռէյքսմուզիում, Ամսթերտամ
15	Երաժշտութեան դասը (Տղամարդն ու կինը` վիրջինալի մօտ)	1662–1665	74, 6 × 64, 1 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Թագաւորական հաւաքածոյ, Պաքինկհամեան պալատ, Լոնտոն
16	Կինը կշեռքով (Մարգարիտներ կշռող կինը)	1662–1664	42, 5 × 38 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Արուեստի պետական պատկերասրահ, Ուաշինկթըն
17	Քնար նուագող աղջիկը պատուհանին մօտ	1664	51, 4 × 45, 7 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մեթրոփոլիթըն թանգարան, Նիւ Եորք
18	Մարգարիտէ վզնոցով երիտասարդ կինը	1664	55 × 45 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Գեղանկարչութեան պատկերասրահ, Պերլին
19	Ջուրի կուժով երիտասարդ կինը` պատուհանին մօտ	1664/1665	45, 7 × 40, 6 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մեթրոփոլիթըն թանգարան, Նիւ Եորք
20	Մարգարիտէ ականջօղով աղջիկը	1665	45 × 40 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մաուրիսիոս, Հաագա
21	Համերգը	1665/1666	69 × 63սմ, կտաւ, իւղաներկ	Իզապելլա Սթիուըրթ Կարտների թանգարան, Պոսթըն (1990-ին՝ գողցուած է)
22	Նամակ գրող աղջիկը` դեղինով	1665-1670	45 × 39, 9 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Արուեստի պետական պատկերասրահ, Ուաշինկթըն
23	Աղջկայ գլուխ	1666/1667	44, 5 × 40սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մեթրոփոլիթըն թանգարան, Նիւ Եորք
24	Սրինգով աղջիկը (վերագրուած է)	1665/1670	20 × 17, 8սմ, փայտ, իւղաներկ	Արուեստի պետական պատկերասրահ, Ուաշինկթըն
25	Կարմիր գլխարկով աղջիկը	1666/1667	23, 2 × 18, 1սմ, փայտ, իւղաներկ	Արուեստի պետական պատկերասրահ, Ուաշինկթըն
26	Կինը, նամակը եւ աղախինը	1667/1668	89, 5 × 78, 1սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ֆրիկի հաւաքածոյ, Նիւ Եորք
27	Աստղագէտը	1668	50, 8 × 46, 3 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Լուվր, Փարիզ
28	Աշխարհագրագէտը	1668/1669	53 × 46, 6 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Շտեթել, Ֆրանքֆորթ (Մայն)
29	Սիրային նամակ	1669/1670	44 × 38, 5ս մ, կտաւ, իւղաներկ	Ռէյքսմուզիում, Ամսթերտամ
30	Ժանեկագործուհին (նկար, Վերմիր)	1669/1670	24, 5 × 21 սմ, կտաւ, իւղաներկ (տեղադրուած է փայտի վրայ)	Լուվր, Փարիզ
31	Նամակ գրող կինը եւ աղախինը	1670	71 × 59 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Իրլանտայի պետական պատկերասրահ, Տապլին
32	Երիտասարդ կինը	1670	25, 5 × 20 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Վիննի հաւաքածոյ, Լաս Վեկաս
33	Հաւատքի այլաբանութիւնը	1671-1674	114, 3 × 88, 9սմ, կտաւ, իւղաներկ	Մեթրոփոլիթեն թանգարան, Նիւ Եորք
34	Կիթառ նուագող աղջիկը	1672	53 × 46, 3 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Քենուուտ հաուզ, Լոնտոն
35	Նկարիչի արուեստանոցին մէջ	1673	130 × 110սմ, կտաւ, իւղաներկ	Արուեստի պատմութեան թանգարան, Վիեննա
36	Նուագող աղջիկը` կանգնած	1673–1675	51, 7 × 45, 2սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ազգային պատկերասրահ, Լոնտոն
37	Կիսատաւիղ նուագող աղջիկը` նստած	1673–1675	51, 5 × 45, 5 սմ, կտաւ, իւղաներկ	Ազգային պատկերասրահ, Լոնտոն