Գրիգոր Պետրոս Աղաճանեան

Գրիգոր Պետրոս Աղաճանեան
Ծննդեան անուն Ղազարոս Աղաճանեան
Ծնած է 18 Սեպտեմբեր 1895(1895-09-18)[1][2][3]
Ծննդավայր Ախալցխա[3]
Մահացած է 16 Մայիս 1971(1971-05-16)[1][4][2][…] (75 տարեկանին)
Մահուան վայր Վատիկան[3]
Կրօնք Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի[5] եւ Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի
Ուսումնավայր Պապական ուրբանիստական համալսարան?
Մասնագիտութիւն Կաթոլիկ քահանայ, արևելյան կաթոլիկ վանական, Կաթոլիկ եպիսկոպոս
Աշխատավայր Պապական ուրբանիստական համալսարան?
Վարած պաշտօններ կարդինալ?[5][3], Ալբանոյի կարդինալ-եպիսկոպոս? եւ տիտղոսաւոր եպիսկոպոս

Գրիգոր Պետրոս ԺԵ. Աղաճանեան (Ղազարոս Աղաճանեան[6], 18 Սեպտեմբեր 1895, Ախալցխա, 16 Մայիս 1971, Հռոմ, Իտալիա), Հայ Կաթողիկէ եկեղեցւոյ կաթողիկոս պատրիարք (1937 - 1962), կարտինալ (1946 թուականէն սկսեալ), Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցւոյ հայազգի գործիչ:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Նախահայրերը 1828-ի ռուս-թրքական պատերազմի օրերուն Կարինէն գաղթած էին Կովկաս: Փոքր տարիքին մահացաւ հայրը եւ փոքրիկ Ղազարոս եղբօր` Պետրոսի եւ քրոջ` Եղիսաբէթի հետ մնաց մօր` Իսկուհի Սարուխանեանի խնամքին տակ[7]:

Նախակրթութիւնը կը ստանայ ծննդավայրին Կարապետեան վարժարանին մէջ։ Կովկասի հայ կաթողիկէ կոչումներու յանձնախումբի տնօրէն հայր Սարգիս Տէր Աբրահամեան 1906-ին Ղազարոսը կ'ուղարկէ Հռոմ, ուսումը շարունակելու համար Ուրպանեան համալսարանին մէջ[8]: Յաջողութեամբ կ՛աւարտէ ուսումնարանը եւ այնուհետեւ կը հմտանայ իմաստասիրութեան եւ աստուածաբանութեան մէջ:

23 Դեկտեմբեր 1917-ին կը ձեռնադրուի քահանայ եւ կը վերակոչուի Ֆրանչիսկոս անունով[9][10]:

Առաջին համաշխարհային պատերազմին պատճառով կը մնայ Հռոմ եւ Լատերանեան համալսարանին մէջ կը հետեւի իրաւագիտութեան դասընթացքներուն:

1919-ին կը ստանայ քաղաքական եւ եկեղեցական իրաւագիտական մասնագէտի վկայականը: Նոյն տարին կը վերադառնայ Կովկաս եւ Թիֆլիսի Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ կաթողիկէ եկեղեցւոյ հովիւ կը նշանակուի: Կը նշանակուի փոխ առաջնորդ եւ նոյն տարուան վերջաւորութեան՝ առաջնորդ: Կ՛այցելէ հիւսիսային Հայաստան, ուր կը բանայ Ալիշանեան դպրոցը, բայց խորհրդային իշխանութեան արգելքին պատճառով դպրոցը կը փակուի:

Գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1921-ին Հռոմ կը կանչուի եւ իրեն կը վստահուի Հայ Եկեղեցական վարժարանի փոխ տեսուչի պաշտօնը: 1932-ին ան նոյն վարժարանին տեսչական պաշտօնը կը վարէ: Միաժամանակ դասախօսի պաշտօն կը վարէ Պապական Աստուածաբանական վարժարանին մէջ[11]:

1934-ին իբրեւեւ պապական նուիրակ առաջին անգամ ըլլալով Լիբանան կ՛այցելէ: 1935-ին վերադարձաւ եւ նոյն տարուան Յուլիսին Քոմանայի եպիսկոպոս ձեռնադրուեցաւ:

Աւետիս Պետրոս ԺԴ. Արփիարեան պատրիարքի վախճանումէն ետք, 1937-ին, հայ կաթողիկէ եկեղեցւոյ պատրիարք կ՛ընտրուի, ստանալով Գրիգոր Պետրոս անունը:

Գրիգոր Պետրոս ԺԵ. Աղաճանեան պատրիարք կը նուիրուի իր համայնքին, շինելով եկեղեցիներ, դպրոցներ եւ Զմմառի աղջկանց որբանոցը:

Պիոս ԺԲ. պապ 18 Փետրուար 1946-ին զինք կը նշանակէ տիտղոսաւոր կարտինալ եւ ծիրանագոյն գլխարկ կը շնորհէ անոր:

Կարտինալ Աղաճանեան կը դառնայ համաշխարհային համբաւի տէր հոգեւորական եւ կ՛այցելէ զանազան ցամաքամասեր:

Պիոս ԺԲ. պապ 1955-ին զայն նշանակեց Արեւելեան եկեղեցիներու կանոնագիրի պատրաստութեան յանձնախումբի նախագահ: 1958-ին պապը անոր կը վստահի Հաւատոյ տարածման միաբանութեան տեսուչի պաշտօնը:

1962-էն 1965, Վատիկանի տիեզերական Բ. ժողովին գործօն մասնակցութիւն բերաւ եւ համակարգող յաձնախումբին անդամ եղաւ:

1962-ին հրաժարեցաւ պատրիարքութենէն եւ մնաց Հռոմ, Լեւոնեան վարժարանին մէջ:

Վախճանումն ու յուղարկաւորութիւնը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կեանքին վերջին տարիներուն կարտինալը կը տառապի սուր ցաւերէ: Ան իր աչքերը կը փակէ 16 Մայիս 1971-ին:

Յուղարկաւորութիւնը տեղի կ՛ունենայ 21 Մայիս 1971-ին, Վատիկանի Սուրբ Պետրոսի մայր տաճարին մէջ։ Ներկայ կ՛ըլլան մօտաւորապէս 30 կարտինալներ, նոյնչափ եպիսկոպոս-արքեպիսկոպոսներ, զանազան միաբանութեանց ներկայացուցիչներ, մայրապետներ, վարդապետներ, հաւատացեալներ, ինչպէս նաեւ դիւանագիտական կազմի հիւպատոսներ եւ ներկայացուցիչներ:

Ներկայ կ՛ըլլան նաեւ հայ կաթողիկէ պատրիարք Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ. Պաթանեան, բազմաթիւ հայ կաթողիկէ արքեպիսկոպոսներ եւ եպիսկոպոսներ, Էջմիածնի եւ Կիլիկիոյ կաթողիկոսները ներկայացնող եպիսկոպոսներ, հայ քոյրեր եւ Հռոմի հայ համայնքներուն անդամները, մայրաքաղաքին մէջ գտնուող բոլոր արեւելեան եպիսկոպոսները, Եւրոպայի ուքրանացիներու առաջնորդ Ժան Պիւքօ, Հռոմի Լեւոնեան վարժարանի մեծաւոր հայր Ներսէս Սէթեան` ուսուցիչներու եւ աշակերտներու պատուիրակութեամբ մը եւ Հաւատոյ տարածման միաբանութեան պատկանող բարձրաստիճան եկեղեցականներ, որոնց 12 տարի, ղեկավարը եղած էր կարտինալ Աղաճանեան:

Վատիկանի մէջ Լիբանանի դեսպան Նեճժպ Տահտահ եւս ներկայ կ՛ըլլայ յուղարկաւորութեան. ինչպէս նաեւ Պէյրութի հայ կաթողիկէ երեսփոխան եւ նախկին նախարար Ժոզեֆ Չատէր, որ կը գլխաւորէր լիբանանեան մայրաքաղաքի հայ համայնքին պատկանող երեսուն հոգինոց պատուիրակութիւնը:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
  2. 2,0 2,1 Munzinger Personen
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  4. http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,13/articleid,1518_02_1971_0110A_0027_23281374/
  5. 5,0 5,1 Catholic-Hierarchy.orgUSA: 1990.
  6. Marked for Greatness: Gregory Peter XV Cardinal Agagianian(անգլերէն)
  7. «ԱՂԱՃԱՆԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐ- ՊԵՏՐՈՍ (ԱՂԱՃԱՆԵԱՆ ԳՐԻԳՈՐ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԻ) (1895-1971) ԿԱՐՏԻՆԱԼ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2016-05-24-ին 
  8. What is agagianian?(անգլերէն)
  9. «Lentz, Harris M. III (2009). "Agagianian, Gregory Peter XV". Popes and Cardinals of the 20th Century: A Biographical Dictionary. McFarland. p. 7» (անգլերէն)
  10. «"Grégoire-Pierre XV (François) Cardinal Agagianian †"» (անգլերէն)
  11. «The Cardinals of the Holy Roman Church. AGAGIANIAN, Grégoire-Pierre XV» (անգլերէն)