Ահաբեկչութեան Դէմ Պատերազմ

Ահաբեկչութեան Դէմ Պատերազմ
	ՀԱԿ-ի աշտարակներէն մէկը, որ աւերուած է ահաբեկչական յարձակման ժամանակ, աֆղանական պատերազմ, իրաքեան պատերազմ
Թուական	20 Սեպտեմբեր 2001 - մինչ օրս
Վայր	Աֆղանիստան, Ֆիլիբիններ, Սոմալի, Բաքիստան, Կովկաս
Արդիւնք	հակամարտութիւնը կը շարունակուի
Հակառակորդներ
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն՝ ՆԱՏՕ; ԱՄՆԱՄՆ ; Կաղապար:Country data Ֆիլիպիններ Ֆիլիբիններ ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Աֆղանիստան ; Բաքիստան ; Ալժիր Ալժիր ; Կաղապար:Country data Չադ Չադ ; Կաղապար:Country data Մարոկկո Մարոք ; Կաղապար:Country data Նիգեր Նիկերիա ; Կաղապար:Country data Մավրիտանիա Մաուրիդանիա ; Կաղապար:Country data Մալի Մալի ; Կաղապար:Country data Սենեգալ Սենեկալ ; Եթովպիա Եթովպիա ; եւ այլն Ռուսաստան Ռուսաստան ; Ուքրանիա Ուքրաինա ; Իսրայէլ ; Գոլումպիա	«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն՝ Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա ; «Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Աֆղանիստան՝ ; Թալիբան ; Ուզպեքիստանի իսլամական շարժում ; «Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Ֆիլիւիններ՝ ; Նոր ազգային բանակ Իսլամական ահաբեկչութիւն` ; Համաս ; Հզպալլահ ; Կովկասեան էմիրաթ ; Կաղապար:Country data Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետություն Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետութիւն (մինչեւ 2007) ; Ձախ ծայրահեղական խմբաւորումներ` ; Քոլումպիայի Յեղափոխական զինուած ուժեր ; Ազգային ազատագրական բանակ (Քոլումպիա) ; Պատկեր:PFLP flag smoothed.svg.png Պաղեստինի ազատագրման ազգային ճակատ ; Ազգային ազատագրման Սպանական բանակ
Հրամանատարներ
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն` Ճորճ Ու. Պուշ ; Տոնալտ Թրամփ ; ԱՄՆ Թոմի Ֆրենքս ; ԱՄՆ Սթենլի Մակկրիստալ ; ԱՄՆ Տեւիտ Պետրեուս ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մոհամէդ Ֆախիմ † ; Կաղապար:Country data Պակիստան Ասիֆ Զարդարի ; Կաղապար:Country data Պակիստան Աշֆակ Պարվեզ Կայանի ; Վլատիմիր Բութին ; Տմիդրի Մեդվեդեւ ; Ռուսաստան Սերգէյ Ստեպաշին ; Ռուսաստան Ալեքսանտր Բորտնիկով ; Ռուսաստան Նիքոլայ Պատրուշեւ ; Կաղապար:Country data Իսրայել Էխուդ Բարաք ; Կաղապար:Country data Իսրայել Գաբի Աշքենազի ; Կաղապար:Country data Իսրայել Յոավ Գալանտ ; Կաղապար:Country data Իսրայել Իդո Նեխուշտան	«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն: Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Ուսամա բեն Լադէն † ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Անվար ալ-Ավլակի † ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Այման ալ-Զավախիրի ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Ախյա ալ-Լիբի † ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Մուսաբ ազ-Զարկաուի † ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Այուպ ալ-Մասրի † ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Օմար Աբդել Ռախման ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Մոհամեդ Ալի Ալ Բադավի ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Ռազմի Յուզեֆ # ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Խալիդ Շէյխ Մոհամէտ # ; Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Դուա ; «Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Աֆղանիստան՝ ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մուլլա Օմար † ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մուլօ Դադուլլահ † ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Ջելալուդին Խականի ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Պայտուլա Մեխսուդ † ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Խակիմուլա Մեխսուդ † ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մաուլանա Ֆայզուլա ; Կաղապար:Country data Աֆղանստան Ապտուլ Գանի Բարադար ; Թախիր Յուլդաշեւ † ; Ջումա Նամանգանի † ; «Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Ֆիլիպիններ՝ ; Խօսէ Մարիա Սիսոն

Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ (անգլերէն՝ War on Terror), համընդհանուր օգտագործուող [[Բառակապակցութիւն|բառակապակցութիւն, որ քաղաքականութեան մէջ կ՛օգտագործուի, զանգուածային լրատուամիջոցներուն եւ այլ ոլորտներու մէջ: Նաեւ «ահաբեկչութեան դէմ պայքար», «միջազգային ահաբեկչութեան դէմ պայքար» արտայայտութիւները կը կիրառեն:

21-րդ դարուն կամ աւէլի ճիշդը 11 Սեպտեմբեր 2001-ի իրադարձութիւններէն եւ ԱՄՆ նախագահ Ճորճ Պուշ-կրտսերու արձագանքէն ետք:

Բառակապակցութեան Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը անուանում չի համարուիր, որովհետեւ բազմաթիւ տարբեր իմաստներ ունի տարբեր երկիրներու, տարբեր ժամանակահատուածներու մէջ: Առաջին անգամ այս մէկը կիրառուած է արեւմտեան մամուլին մէջ 19-րդ դարու վերջը Ռուսական կայսրութեան եւ Եւրոպայի երկիրներու կառավարութիւններու անիշխանականութեան՝ միջազգային քաղաքական առաջնորդներու, օրինական իշխանութեան եւ անոր ներկայացուցիչներու դէմ ուղղուած պայքարը արտայայտելու համար:

Մասնաւորապէս, բառակապակցութիւնը կիրառուած է Նիւ Եորք Թայմս-ի 2 Ապրիլ 1881-ի յօդուածին մէջ: Բազմաթիւ անիշխանականներ իրենք իրենց ահաբեկիչներ կ'անուանեն, եւ այդ բառը որեւէ բացասական բնոյթ չէր կտրեր:

Այդ բառակապակցութիւնը շատ յաճախ օգտագործուած է նաեւ ԱՄՆ նախագահ Ռ. Ռեյգանի կողմէն:

11 Սեպտեմբեր 2001-էն ետք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը «վերակենդանացած» է 11 սեպտեմբերի 2001-ի ահաբեկչական յարձակումներէն ետք: 11 Սեպտեմբեր 2001-ին, ժամը 20:30-ին^[1], ինչպէս զանգուածային լրատուամիջոցները կը յայտնէին, Ճորճ Պուշ տեղի ունեցած իրադարձութիւններու հետ կապուած իր երրորդ յայտարարութեան ժամանակ ըսած է. «...եւ մենք կը յաղթենք ահաբեկչութեան դէմ պատերազմը»^[2]: Յետագային, այդ բառակապակցութիւնը սկսաւ աւելի յաճախ օգտագործուիլ:

20 Սեպտեմբեր 2001-ին, համաժողովին եւ ամերիկեան ժողովուրդին ուղղուած դիմումի մէջ, որ ընթերցուած է ԱՄՆ խորհրդարանի երկու պալատներու համատեղ նիստի ժամանակ, Ճորճ Պուշ կրտսեր, ահաբեկչութեան պաշտօնապէս պատերազմ յայտարարած է, յայտարարելով. «Ահաբեկչութեան դէմ մեր պատերազմը կը սկսի «Ալ Քաիդա»-էն, բայց անոր հետ չաւարտիր: Այս մէկը չաւարտիր, մինչեւ որ աշխարհի իւրաքանչիւր ահաբեկչական խմբաւորում չյայտնաբերուի, չկանգնի եւ պարտութեան չմատնուի»: Աւելի ուշ՝ ձեւակերպելով ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի սկզպունքը, Պուշ կրտսերը ըսաւ. «...այսօրուայ ահաբեկչութեան դէմ պատերազմը կը նմանի Սառ պատերազմի: Այս մէկը թշնամիին դէմ գաղափարախօսական պայքար է, որ կ'արհամարէ ազատութիւնը եւ կը հետապնդէ դոդալիդար նպատակներ...»:

26 Հոկտեմբեր 2001-ին նախագահ Ճորճ Պուշ օրէնք ստորագրած է, որ կոչուած է «Հայրենասիրական արարք»: Ան կառավարութեան եւ ոստիկանութեան լայն լիազօրութիւններ տուաւ քաղաքացիներուն հետեւելու համար: Օրէնքը, մասնաւորապէս, ընդեայնած է Հետաքննութիւններու դաշնային գրասենեակի եւ ԱՄՆ-ի այլ յատուկ մարմիններու իրաւունքները գաղտնալսման եւ ելեքդրոնային հսկողութեան համար, որ շատերու կողմէն որպէս սահմանադրութեան 4-րդ փոփոխութեան խախտում գնահատուած է:

Ինչպէս նշուած է, Շանհայի հասարակական գիտութիւններու ակադեմիոյ միջազգային յարաբերութիւնների յիմնարկի աշխատակից Լի Կայշէն, 11 Սեպտեմբեր-ին, երբ տեղի ողբերգութիւնը տեղի ունեցած է, Չինաստանը ամերիկեան կառավարութեան յայտնել է, որ ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի ծրագիրը կ՛ըստանայ: Այդ մէկը վերացուցած է Ճորճ Պուշի անհանգստութեան պատճառներէն մէկը, եւ ԱՄՆ իր ամբողջ ուժը ուղղեց ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի վրայ, իսկ Չինաստանի հետ յարաբերութիւնները եղած են յետագայ տասնամեակներու համար^[3]:

Անգլիական «Նիւ Սթեյթսմէն»-ը 9/11-ի իրադարձութիւններէն մէկ ու կէս ամիս ետք գրած է. «Պատերազմող ճամբարները եւ աշխարհի ազգերը միաւորուած են մէկ ընդհանուր թշնամիի՝ համաշխարհային ահաբեկչութեան դէմ»^[4]:

7 Յուլիս 2005-ին, Անգլիոյ մէջ տեղի ունեցած ահաբեկչութիւններէն ետք Անգլիական իշխանութիւնները չուզեցին ընդօրինակել ահաբեկչական յարձակումներու դէմ ուղղուած ամերիկեան ռազմավարութիւնը, եւ «ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը սկսաւ աւելի քիչ օգտագործուիլ:

Տես նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ Би-би-си: Хронология 11 сентября 2001 года
↑ Би-би-си: Президент Буш обращается к нации (11 сентября 2001 года)
↑ Не время смеяться над Америкой | Ближний Восток | ИноСМИ - Все, что достойно перевода
↑ «Россия и Запад после 1917 года — РОССИЯ И АНТИТЕРРОРИСТИЧЕСКАЯ КОАЛИЦИЯ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-12-16-ին։ արտագրուած է՝ 2017-08-14

[1] Би-би-си: Хронология 11 сентября 2001 года

[2] Би-би-си: Президент Буш обращается к нации (11 сентября 2001 года)

[3] Не время смеяться над Америкой | Ближний Восток | ИноСМИ - Все, что достойно перевода

[4] «Россия и Запад после 1917 года — РОССИЯ И АНТИТЕРРОРИСТИЧЕСКАЯ КОАЛИЦИЯ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-12-16-ին։ արտագրուած է՝ 2017-08-14

[1]

[2]

[3]

[4]