Ահաբեկչութեան Դէմ Պատերազմ
Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ (անգլերէն՝ War on Terror), համընդհանուր օգտագործուող [[Բառակապակցութիւն|բառակապակցութիւն, որ քաղաքականութեան մէջ կ՛օգտագործուի, զանգուածային լրատուամիջոցներուն եւ այլ ոլորտներու մէջ: Նաեւ «ահաբեկչութեան դէմ պայքար», «միջազգային ահաբեկչութեան դէմ պայքար» արտայայտութիւները կը կիրառեն:
21-րդ դարուն կամ աւէլի ճիշդը 11 Սեպտեմբեր 2001-ի իրադարձութիւններէն եւ ԱՄՆ նախագահ Ճորճ Պուշ-կրտսերու արձագանքէն ետք:
Բառակապակցութեան Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
«Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը անուանում չի համարուիր, որովհետեւ բազմաթիւ տարբեր իմաստներ ունի տարբեր երկիրներու, տարբեր ժամանակահատուածներու մէջ: Առաջին անգամ այս մէկը կիրառուած է արեւմտեան մամուլին մէջ 19-րդ դարու վերջը Ռուսական կայսրութեան եւ Եւրոպայի երկիրներու կառավարութիւններու անիշխանականութեան՝ միջազգային քաղաքական առաջնորդներու, օրինական իշխանութեան եւ անոր ներկայացուցիչներու դէմ ուղղուած պայքարը արտայայտելու համար:
Մասնաւորապէս, բառակապակցութիւնը կիրառուած է Նիւ Եորք Թայմս-ի 2 Ապրիլ 1881-ի յօդուածին մէջ: Բազմաթիւ անիշխանականներ իրենք իրենց ահաբեկիչներ կ'անուանեն, եւ այդ բառը որեւէ բացասական բնոյթ չէր կտրեր:
Այդ բառակապակցութիւնը շատ յաճախ օգտագործուած է նաեւ ԱՄՆ նախագահ Ռ. Ռեյգանի կողմէն:
11 Սեպտեմբեր 2001-էն ետք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
«Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը «վերակենդանացած» է 11 սեպտեմբերի 2001-ի ահաբեկչական յարձակումներէն ետք: 11 Սեպտեմբեր 2001-ին, ժամը 20:30-ին[1], ինչպէս զանգուածային լրատուամիջոցները կը յայտնէին, Ճորճ Պուշ տեղի ունեցած իրադարձութիւններու հետ կապուած իր երրորդ յայտարարութեան ժամանակ ըսած է. «...եւ մենք կը յաղթենք ահաբեկչութեան դէմ պատերազմը»[2]: Յետագային, այդ բառակապակցութիւնը սկսաւ աւելի յաճախ օգտագործուիլ:
20 Սեպտեմբեր 2001-ին, համաժողովին եւ ամերիկեան ժողովուրդին ուղղուած դիմումի մէջ, որ ընթերցուած է ԱՄՆ խորհրդարանի երկու պալատներու համատեղ նիստի ժամանակ, Ճորճ Պուշ կրտսեր, ահաբեկչութեան պաշտօնապէս պատերազմ յայտարարած է, յայտարարելով. «Ահաբեկչութեան դէմ մեր պատերազմը կը սկսի «Ալ Քաիդա»-էն, բայց անոր հետ չաւարտիր: Այս մէկը չաւարտիր, մինչեւ որ աշխարհի իւրաքանչիւր ահաբեկչական խմբաւորում չյայտնաբերուի, չկանգնի եւ պարտութեան չմատնուի»: Աւելի ուշ՝ ձեւակերպելով ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի սկզպունքը, Պուշ կրտսերը ըսաւ. «...այսօրուայ ահաբեկչութեան դէմ պատերազմը կը նմանի Սառ պատերազմի: Այս մէկը թշնամիին դէմ գաղափարախօսական պայքար է, որ կ'արհամարէ ազատութիւնը եւ կը հետապնդէ դոդալիդար նպատակներ...»:
26 Հոկտեմբեր 2001-ին նախագահ Ճորճ Պուշ օրէնք ստորագրած է, որ կոչուած է «Հայրենասիրական արարք»: Ան կառավարութեան եւ ոստիկանութեան լայն լիազօրութիւններ տուաւ քաղաքացիներուն հետեւելու համար: Օրէնքը, մասնաւորապէս, ընդեայնած է Հետաքննութիւններու դաշնային գրասենեակի եւ ԱՄՆ-ի այլ յատուկ մարմիններու իրաւունքները գաղտնալսման եւ ելեքդրոնային հսկողութեան համար, որ շատերու կողմէն որպէս սահմանադրութեան 4-րդ փոփոխութեան խախտում գնահատուած է:
Ինչպէս նշուած է, Շանհայի հասարակական գիտութիւններու ակադեմիոյ միջազգային յարաբերութիւնների յիմնարկի աշխատակից Լի Կայշէն, 11 Սեպտեմբեր-ին, երբ տեղի ողբերգութիւնը տեղի ունեցած է, Չինաստանը ամերիկեան կառավարութեան յայտնել է, որ ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի ծրագիրը կ՛ըստանայ: Այդ մէկը վերացուցած է Ճորճ Պուշի անհանգստութեան պատճառներէն մէկը, եւ ԱՄՆ իր ամբողջ ուժը ուղղեց ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի վրայ, իսկ Չինաստանի հետ յարաբերութիւնները եղած են յետագայ տասնամեակներու համար[3]:
Անգլիական «Նիւ Սթեյթսմէն»-ը 9/11-ի իրադարձութիւններէն մէկ ու կէս ամիս ետք գրած է. «Պատերազմող ճամբարները եւ աշխարհի ազգերը միաւորուած են մէկ ընդհանուր թշնամիի՝ համաշխարհային ահաբեկչութեան դէմ»[4]:
7 Յուլիս 2005-ին, Անգլիոյ մէջ տեղի ունեցած ահաբեկչութիւններէն ետք Անգլիական իշխանութիւնները չուզեցին ընդօրինակել ահաբեկչական յարձակումներու դէմ ուղղուած ամերիկեան ռազմավարութիւնը, եւ «ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը սկսաւ աւելի քիչ օգտագործուիլ:
Տես նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- Ահաբեկչութիւն
- 11 Սեպտեմբեր-ի Ահաբեկչական Յարձակումներ
- Ահաբեկչական Կազմակերպութիւններու Ցանկ
- Իսլամական Ահաբեկչական Յարձակումներու Ցանկ
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
| ||||||
