Ահաբեկչութեան Դէմ Պատերազմ

Ահաբեկչութեան Դէմ Պատերազմ
War on Terror montage1.png
ՀԱԿ-ի աշտարակներէն մէկը, որ աւերուած է ահաբեկչական յարձակման ժամանակ, աֆղանական պատերազմ, իրաքեան պատերազմ
Թուական 20 Սեպտեմբեր 2001 - մինչ օրս
Վայր Աֆղանիստան, Ֆիլիբիններ, Սոմալի, Բաքիստան, Կովկաս
Արդիւնք հակամարտութիւնը կը շարունակուի
Հակառակորդներ
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն՝

Flag of NATO.svg ՆԱՏՕ
 ԱՄՆԱՄՆ
Կաղապար:Country data Ֆիլիպիններ Ֆիլիբիններ
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Աֆղանիստան
Flag of Pakistan.svg Բաքիստան
 Ալժիր Ալժիր
Կաղապար:Country data Չադ Չադ
Կաղապար:Country data Մարոկկո Մարոք
Կաղապար:Country data Նիգեր Նիկերիա
Կաղապար:Country data Մավրիտանիա Մաուրիդանիա
Կաղապար:Country data Մալի Մալի
Կաղապար:Country data Սենեգալ Սենեկալ
 Եթովպիա Եթովպիա
եւ այլն


 Ռուսաստան Ռուսաստան
 Ուքրանիա Ուքրաինա
Flag of Israel.svg Իսրայէլ
Flag of Colombia.svg Գոլումպիա

«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն՝

Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Աֆղանիստան՝
Flag of the Taliban.svg Թալիբան
Flag of Jihad.svg Ուզպեքիստանի իսլամական շարժում
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Ֆիլիւիններ՝
Նոր ազգային բանակ


Իսլամական ահաբեկչութիւն`
Flag of Hamas.svg Համաս
InfoboxHez.PNG Հզպալլահ
Flag of Jihad.svg Կովկասեան էմիրաթ
Կաղապար:Country data Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետություն Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետութիւն (մինչեւ 2007)
Ձախ ծայրահեղական խմբաւորումներ`
Flag of the FARC-EP.svg Քոլումպիայի Յեղափոխական զինուած ուժեր
Flag of ELN.svg Ազգային ազատագրական բանակ (Քոլումպիա)
Պատկեր:PFLP flag smoothed.svg.png Պաղեստինի ազատագրման ազգային ճակատ
Ejército Zapatista de Liberación Nacional, Flag.svg Ազգային ազատագրման Սպանական բանակ

Հրամանատարներ
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն`

Flag of the President of the United States.svg Ճորճ Ու. Պուշ
Flag of the President of the United States.svg Տոնալտ Թրամփ
 ԱՄՆ Թոմի Ֆրենքս
 ԱՄՆ Սթենլի Մակկրիստալ
 ԱՄՆ Տեւիտ Պետրեուս
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մոհամէդ Ֆախիմ
Կաղապար:Country data Պակիստան Ասիֆ Զարդարի
Կաղապար:Country data Պակիստան Աշֆակ Պարվեզ Կայանի



Flag of the President of Russia.svg Վլատիմիր Բութին
Flag of the President of Russia.svg Տմիդրի Մեդվեդեւ
 Ռուսաստան Սերգէյ Ստեպաշին
 Ռուսաստան Ալեքսանտր Բորտնիկով
 Ռուսաստան Նիքոլայ Պատրուշեւ
Կաղապար:Country data Իսրայել Էխուդ Բարաք
Կաղապար:Country data Իսրայել Գաբի Աշքենազի
Կաղապար:Country data Իսրայել Յոավ Գալանտ
Կաղապար:Country data Իսրայել Իդո Նեխուշտան

«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն:

Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Ուսամա բեն Լադէն
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Անվար ալ-Ավլակի
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Այման ալ-Զավախիրի
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Ախյա ալ-Լիբի
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Մուսաբ ազ-Զարկաուի
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Այուպ ալ-Մասրի
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Օմար Աբդել Ռախման
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Մոհամեդ Ալի Ալ Բադավի
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Ռազմի Յուզեֆ #
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Խալիդ Շէյխ Մոհամէտ #
Կաղապար:Country data Ալ Քաիդա Աբու Դուա
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Աֆղանիստան՝
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մուլլա Օմար
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մուլօ Դադուլլահ
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Ջելալուդին Խականի
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Պայտուլա Մեխսուդ
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Խակիմուլա Մեխսուդ
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Մաուլանա Ֆայզուլա
Կաղապար:Country data Աֆղանստան Ապտուլ Գանի Բարադար
Flag of Jihad.svg Թախիր Յուլդաշեւ
Flag of Jihad.svg Ջումա Նամանգանի
«Հարատեւ ազատութիւն» ռազմագործողութիւն — Ֆիլիպիններ՝
Խօսէ Մարիա Սիսոն

Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ (անգլերէն՝ War on Terror), համընդհանուր օգտագործուող [[Բառակապակցութիւն|բառակապակցութիւն, որ քաղաքականութեան մէջ կ՛օգտագործուի, զանգուածային լրատուամիջոցներուն եւ այլ ոլորտներու մէջ: Նաեւ «ահաբեկչութեան դէմ պայքար», «միջազգային ահաբեկչութեան դէմ պայքար» արտայայտութիւները կը կիրառեն:

21-րդ դարուն կամ աւէլի ճիշդը 11 Սեպտեմբեր 2001-ի իրադարձութիւններէն եւ ԱՄՆ նախագահ Ճորճ Պուշ-կրտսերու արձագանքէն ետք:

Բառակապակցութեան Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը անուանում չի համարուիր, որովհետեւ բազմաթիւ տարբեր իմաստներ ունի տարբեր երկիրներու, տարբեր ժամանակահատուածներու մէջ: Առաջին անգամ այս մէկը կիրառուած է արեւմտեան մամուլին մէջ 19-րդ դարու վերջը Ռուսական կայսրութեան եւ Եւրոպայի երկիրներու կառավարութիւններու անիշխանականութեան՝ միջազգային քաղաքական առաջնորդներու, օրինական իշխանութեան եւ անոր ներկայացուցիչներու դէմ ուղղուած պայքարը արտայայտելու համար:

Մասնաւորապէս, բառակապակցութիւնը կիրառուած է Նիւ Եորք Թայմս2 Ապրիլ 1881-ի յօդուածին մէջ: Բազմաթիւ անիշխանականներ իրենք իրենց ահաբեկիչներ կ'անուանեն, եւ այդ բառը որեւէ բացասական բնոյթ չէր կտրեր:

Այդ բառակապակցութիւնը շատ յաճախ օգտագործուած է նաեւ ԱՄՆ նախագահ Ռ. Ռեյգանի կողմէն:

11 Սեպտեմբեր 2001-էն ետք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը «վերակենդանացած» է 11 սեպտեմբերի 2001-ի ահաբեկչական յարձակումներէն ետք: 11 Սեպտեմբեր 2001-ին, ժամը 20:30-ին[1], ինչպէս զանգուածային լրատուամիջոցները կը յայտնէին, Ճորճ Պուշ տեղի ունեցած իրադարձութիւններու հետ կապուած իր երրորդ յայտարարութեան ժամանակ ըսած է. «...եւ մենք կը յաղթենք ահաբեկչութեան դէմ պատերազմը»[2]: Յետագային, այդ բառակապակցութիւնը սկսաւ աւելի յաճախ օգտագործուիլ:

20 Սեպտեմբեր 2001-ին, համաժողովին եւ ամերիկեան ժողովուրդին ուղղուած դիմումի մէջ, որ ընթերցուած է ԱՄՆ խորհրդարանի երկու պալատներու համատեղ նիստի ժամանակ, Ճորճ Պուշ կրտսեր, ահաբեկչութեան պաշտօնապէս պատերազմ յայտարարած է, յայտարարելով. «Ահաբեկչութեան դէմ մեր պատերազմը կը սկսի «Ալ Քաիդա»-էն, բայց անոր հետ չաւարտիր: Այս մէկը չաւարտիր, մինչեւ որ աշխարհի իւրաքանչիւր ահաբեկչական խմբաւորում չյայտնաբերուի, չկանգնի եւ պարտութեան չմատնուի»: Աւելի ուշ՝ ձեւակերպելով ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի սկզպունքը, Պուշ կրտսերը ըսաւ. «...այսօրուայ ահաբեկչութեան դէմ պատերազմը կը նմանի Սառ պատերազմի: Այս մէկը թշնամիին դէմ գաղափարախօսական պայքար է, որ կ'արհամարէ ազատութիւնը եւ կը հետապնդէ դոդալիդար նպատակներ...»:

26 Հոկտեմբեր 2001-ին նախագահ Ճորճ Պուշ օրէնք ստորագրած է, որ կոչուած է «Հայրենասիրական արարք»: Ան կառավարութեան եւ ոստիկանութեան լայն լիազօրութիւններ տուաւ քաղաքացիներուն հետեւելու համար: Օրէնքը, մասնաւորապէս, ընդեայնած է Հետաքննութիւններու դաշնային գրասենեակի եւ ԱՄՆ-ի այլ յատուկ մարմիններու իրաւունքները գաղտնալսման եւ ելեքդրոնային հսկողութեան համար, որ շատերու կողմէն որպէս սահմանադրութեան 4-րդ փոփոխութեան խախտում գնահատուած է:

Ինչպէս նշուած է, Շանհայի հասարակական գիտութիւններու ակադեմիոյ միջազգային յարաբերութիւնների յիմնարկի աշխատակից Լի Կայշէն, 11 Սեպտեմբեր-ին, երբ տեղի ողբերգութիւնը տեղի ունեցած է, Չինաստանը ամերիկեան կառավարութեան յայտնել է, որ ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի ծրագիրը կ՛ըստանայ: Այդ մէկը վերացուցած է Ճորճ Պուշի անհանգստութեան պատճառներէն մէկը, եւ ԱՄՆ իր ամբողջ ուժը ուղղեց ահաբեկչութեան դէմ պատերազմի վրայ, իսկ Չինաստանի հետ յարաբերութիւնները եղած են յետագայ տասնամեակներու համար[3]:

Անգլիական «Նիւ Սթեյթսմէն»-ը 9/11-ի իրադարձութիւններէն մէկ ու կէս ամիս ետք գրած է. «Պատերազմող ճամբարները եւ աշխարհի ազգերը միաւորուած են մէկ ընդհանուր թշնամիի՝ համաշխարհային ահաբեկչութեան դէմ»[4]:

7 Յուլիս 2005-ին, Անգլիոյ մէջ տեղի ունեցած ահաբեկչութիւններէն ետք Անգլիական իշխանութիւնները չուզեցին ընդօրինակել ահաբեկչական յարձակումներու դէմ ուղղուած ամերիկեան ռազմավարութիւնը, եւ «ահաբեկչութեան դէմ պատերազմ» բառակապակցութիւնը սկսաւ աւելի քիչ օգտագործուիլ:

Տես նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]