Եթովպիա
Եթովպիա[1](የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ) (Եթովպիոյ Դաշնային Ժողովրդավարական Հանրապետութիւն), երկիր է Արեւելեան Ափրիկէի մէջ, ծովային սահմաններ չունի Էրիթրեայի անջատումէն ետք (24 մայիս 1993 թ)։
Ափրիկէին ամենաշատ բնակչութիւն ունեցող երկիրներէն մէկն է։ Աշխարհի հնագոյն քրիստոնէական երկիրներէն մէկը։ Երբեք գաղութացուած չէ եղած, թէեւ ֆաշիստական Իտալիան 1936 - 1941 թթ գրաւած էր Եթովպիան։ Եթովպիան ՄԱԿ-ի առաջին անդամներէն է եւ Ափրիկեան միութեան հիմնադիր անդամը։ 19-րդ դարու վերջին եւ 20-րդ դարու սկզբին Եթովպիոյ մէջ բաւականին մեծ հայ գաղթօճախ եղած է։ Բնակչութիւնը՝ 88,0 միլիոն (2011 թ, յուլիս, 14-րդը աշխարհի մէջ։ Բնակչութեան տարեկան աճը՝ 3,2 տոկոս։ Կեանքի միջին տեւողութիւնը՝ տղամարդկանց մօտ 53 տ, կանանց մօտ 58 տ։ ՄԻԱՎով վարակուածներու թիւը՝ 2,1 տոկոս (1 միլիոն վարակակիր 2007 թ. տուեալ)։
Անուանում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Անուանումը առաջացած է Յունարէն եթոս «խանձուած, այրուած» եւ օպս «դէմք» բառերէն, այսինքն՝ արեւակէզ (արեւաթուխ) մարդկանց երկիր։ Հին ժամանակ այսպէս կ՛անուանէին Եգիպտոսէն հարաւ ինկած երկիրը։
16-րդ դարէն սկսեալ եւրոպացիներուն յայտնի եղած է Հապէշստան անունով, որ փոխառութիւն է արաբերէնէն․ արաբները երկրի բնակիչներուն կ՛անուանէին հաբեշներ (արաբ․՝ հապաշ բառէն, որ կը նշանակէ խառը կամ խառնածին)։ Այժմ վերականգնուած է երկրի հին անուանումը։[2]
Հայերը Եթովպիայի մէջ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Եթովպիոյ հայ համայնքը կազմաւորուած է 7-րդ դարուն, երբ արաբները նուաճելով Սուրիան, Պաղեստինն ու Եգիպտոսը, սկսած են հալածել տեղի քրիստոնեաներուն եւ մեծ թիւով հայեր գաղթած ու ապաստանած են մերձակայ քրիստոնիայ երկրին մէջ՝ Եթովպիոյ եւ ներկայիս Դեսսիէ քաղաքի մօտ կառուցած են Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին։ Հայերու հիմնած բնակավայրը հաբեշ մատենագրութեան մէջ կը յիշատակուի «Հայկական կղզի» անունով (այստեղ իր կրթութիւնը ստացած է Եթովպիոյ մեծ լուսաւորիչ եւ բարեփոխիչ Եվսաաթեոսը)։ Համայնքը համադրուած Է 12-րդ դարուն Եգիպտոսէն եւ 14-րդ դարու վերջին Կիլիկիայէն՝ հայկական «թագաւորութեան անկումէն ետք, գաղթած հայերով։ Եթովպահայ համայնքը վերջ գտած է 19-րդ դարու վերջերին» երբ 1894 - 1896 թուականներու կոտորածներու հետեւանքով բազմաթիւ հայեր Կիլիկիայէն գաղթած են Եթովպիա։ Ներկայիս Եթովպիոյ մէջ կը բնակի 100 հայ։
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
|
Ուիքիպահեստ նախագիծի Եթովպիա ստորոգութեան մէջ կրնաք գտնել յաւելեալ պատկերազարդում այս նիւթի վերաբերեալ։ |
- ↑ Յովհաննէս Բարսեղեան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական եւ ուղղագրական տեղեկատու։ Երեւան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 55։ ISBN 99941-56-03-9
- ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987)։ Աշխարհագրական անուններու բառարան։ Երեւան: «Լույս»