Եթովպիա

Եթովպիա
Եթովպիայի դրոշ? Զինանշանը
Կը ներառնէ	Ատիս Ապեպա, Աֆար, Ամհարա, Պենիշանկիւլ Կիւմիւզ նահանգ, Տիրէ Տաուա, Կամպելա (մարզ), Հարար, Օրոմիա (նահանգ), Սոմալի շրջան, Հարաւի բնակիչներ եւ Թիկրէյ
Պետական լեզու	Ամհարերէն
Մայրաքաղաք	Ատիս Ապեպա
Օրէնսդիր մարմին	Եթովպիոյ խորհրդարան
Երկրի ղեկավար	Taye Atske Selassie?
Կառավարութեան ղեկավար	Ապիյ Ահմետ Ալի
Ազգաբնակչութիւն	128 691 692 մարդ (2023)
Օրհներգ	March Forward, Dear Mother Ethiopia?
Կարգախօս	Land of origins եւ Gwlad y tarddu
Հիմնադրուած է	21 Օգոստոս 1995 թ.
Արժոյթ	եթովպական բիր?
Ժամային համակարգ	UTC+3։00, East Africa Time? եւ Africa/Asmara?
Հեռաձայնային համակարգ	+251
Համացանցի յղում	.et?
Մարդկային ներուժի զարգացման թիւ	0,498

Եթովպիա(የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ) (Եթովպիոյ Դաշնային Ժողովրդավարական Հանրապետութիւն), երկիր՝ Արեւելեան Ափրիկէի մէջ, ծովային սահմաններ չունի Էրիթրէայի անջատումէն ետք՝ 24 Մայիս 1993-ին։

Ափրիկէի ամէնէն շատ բնակչութիւն ունեցող երկիրներէն մէկն է, ինչպէս նաեւ Աշխարհի հնագոյն քրիստոնէական երկիրներէն մէկը։

Երբեք չէ գաղութացուած, թէեւ ֆաշիստական Իտալիան 1936 -1941 գրաւած էր Եթովպիան։

Եթովպիա ՄԱԿ-ի առաջին անդամներէն է եւ Ափրիկեան միութեան հիմնադիր անդամը։ ԺԹ. դարու վերջին եւ Ի. դարու սկիզբին, Եթովպիոյ մէջ հայ մեծ գաղթօճախ եղած է։

Ունի 88,0 միլիոն բնակչութիւն (14 Յուլիս 2011-ի տուեալներով՝ 14-րդը աշխարհի մէջ)։ Բնակչութեան տարեկան աճը՝ 3,2 տոկոս։ Կեանքի միջին տեւողութիւնը՝ տղամարդոց պարագային՝ 53 տարեկան, կանանց պարագային՝ 58։ ՄԻԱՎով վարակուածներու թիւը՝ 2,1 տոկոս (1 միլիոն վարակակիր 2007-ի տուեալներով)։

Անուանում

Անուանումը յառաջացած է Յունարէն եթոս «խանձուած, այրուած» եւ օպս «դէմք» բառերէն, այսինքն՝ արեւակէզ (արեւաթուխ) մարդոց երկիր։ Ժամանակին այսպէս կ'անուանէին Եգիպտոսէն հարաւ տարածուող երկիրը։

ԺԶ. դարէն սկսեալ, եւրոպացիները անուանած են Հապէշստան, որ փոխառութիւն է արաբերէնէն․ արաբները երկիրի բնակիչները կ'անուանէին հապէշներ (արաբ․՝ հապաշ բառէն, որ կը նշանակէ խառն կամ խառնածին)։

Ներկայիս վերականգնած է երկիրին հին անուանումը։

Հայերը Եթովպիոյ մէջ

Եթովպիոյ հայ համայնքը կազմաւորուած է Է. դարուն, երբ արաբները նուաճելով Սուրիան, Պաղեստինն ու Եգիպտոսը, սկսած են հալածել տեղի քրիստոնեաները եւ մեծ թիւով հայեր գաղթած ու ապաստանած են մերձակայ քրիստոնեայ երկիրին մէջ:

Թեսիէ քաղաքին մօտ կառուցած է Ս. Ստեփանոս եկեղեցին։

Հայերու հիմնած բնակավայրը, Հապէշ մատենագրութեան մէջ կը յիշատակուի «Հայկական կղզի» անունով (հոս իր կրթութիւնը ստացած է Եթովպիոյ մեծ լուսաւորիչ եւ բարեփոխիչ Եվսաթէոսը)։

Համայնքին թիւը աւելցած է ԺԲ. դարուն Եգիպտոսէն եւ ԺԴ. դարու վերջին Կիլիկիայէն՝ հայկական թագաւորութեան անկումէն ետք գաղթած հայերով։

ԺԹ. դարուն Մենելիկ Բ. կայսեր գահակալութեան օրերուն, հոն ձեւաւորուած փոքրաթիւ հայկական համայնքը առաւել ընդլայնուած է:

Ի. դարուն` Օսմանեան կայսրութեան կողմէ իրականացուած ջարդերէն փրկուած եւ այս հողերուն վրայ ապաստան գտած հայերը կարեւոր դեր ունեցած են երկիրի տնտեսութեան, մշակոյթի ձեւաւորման եւ անոր ընդհանուր զարգացման գործին մէջ:

Կը նշուի, որ Հայաստանի եւ Եթովպիոյ միջեւ ամուր կապ ստեղծուած է հիմնականօրէն Ուղղափառ եկեղեցւոյ շնորհիւ. կապն ալ աւելի խորացած է դիւանագէտներու եւ առեւտրականներու շնորհիւ:

1930-ին հիմնուած է հայկական է Ս. Գէորգ եկեղեցին: Հոն սովորական օրերուն քահանայ չկայ: Այս եկեղեցին միշտ հայերու համար իբրեւ համայնքի կեդրոն ծառայած է:

Եթովպիոյ մէջ հայերու թիւը սկսած է աճիլ Ռազ Թաֆարի կայսեր գահակալութեան ժամանակաշրջանին։ Ան Երուսաղէմի հայկական եկեղեցի կատարած այցելութեան ատեն, տեսնելով 40 հայ որբ, հայոց պատրիարքէն խնդրած է թոյլ տալ ստանձնել անոնց խնամակալութիւնը:

Կայսեր ջանքերուն շնորհիւ, հետագային երեխաները երաժշտական կրթութիւն ստացած են եւ հանդէս եկած՝ կայսերական փողային նուագախումբին մէջ, զոր ղեկավարած է Եթովպիոյ ազգային օրհներգի հեղինակ Գէորգ Նալպանտեանը:

Եթովպիոյ մէջ հայկական համայնքը իր ծաղկման գագաթնակէտին հասած է 1960-ին, երբ հայերու թիւը հասած է 1200-ի:

1974-ին Ռազ Թաֆարիի գահընկէցութեան եւ ընկերվարական Եթովպիոյ ժամանակաւոր ռազմական կառավարութեան հաստատումով երկիրին մէջ սկսած են ճնշումներ գործադրուիլ, ուստի հայերու մեծ մասը սկսած է լքել Եթովպիան եւ հաստատուիլ հիմնականօրէն Եւրոպայի եւ Հիւսիսային Ամերիկայի մէջ:

Ներկայիս Եթովպիոյ մէջ կը բնակի 100 հայ։

Բնակչութիւն

Բնակչութեան 1960-2023 թուականների վիճակագրություն
Տարի Բնակչութիւն 1960 22 151 218 մարդ 1961 22 671 134 մարդ 1962 23 221 344 մարդ 1963 23 798 397 մարդ 1964 24 396 981 մարդ 1965 25 013 551 մարդ 1966 25 641 137 մարդ 1967 26 280 676 մարդ 1968 26 945 326 մարդ 1969 27 653 511 մարդ 1970 28 414 999 մարդ 1971 29 246 389 մարդ 1972 30 135 531 մարդ 1973 31 029 594 մարդ 1974 31 856 458 մարդ	Տարի Բնակչութիւն 1975 32 569 908 մարդ 1976 33 145 955 մարդ 1977 33 615 472 մարդ 1978 34 054 601 մարդ 1979 34 570 544 մարդ 1980 35 241 209 մարդ 1981 36 094 424 մարդ 1982 37 110 033 մարդ 1983 38 259 330 մարդ 1984 39 493 610 մարդ 1985 40 777 189 մարդ 1986 42 100 969 մարդ 1987 43 477 401 մարդ 1988 44 916 621 մարդ 1989 46 435 325 մարդ	Տարի Բնակչութիւն 1990 48 042 755 մարդ 1991 49 743 883 մարդ 1992 51 525 658 մարդ 1993 53 357 867 մարդ 1994 55 199 953 մարդ 1995 57 023 519 մարդ 1996 58 815 116 մարդ 1997 60 584 273 մարդ 1998 62 353 942 մարդ 1999 64 158 887 մարդ 2000 66 024 199 մարդ 2001 67 956 866 մարդ 2002 69 948 344 մարդ 2003 71 989 666 մարդ 2004 74 066 147 մարդ	Տարի Բնակչութիւն 2005 76 167 240 մարդ 2006 78 290 649 մարդ 2007 73 750 932 մարդ 2008 82 621 190 մարդ 2009 84 838 032 մարդ 2010 87 095 281 մարդ 2011 89 393 063 մարդ 2012 91 728 849 մարդ 2013 94 100 756 մարդ 2014 96 958 732 մարդ 2017 104 957 438 մարդ 2021 120 283 026 մարդ 2023 128 691 692 մարդ

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Ծանօթագրութիւններ

Մեդիա ֆայլեր

Ուիքիպահեստ նախագիծի Եթովպիա ստորոգութեան մէջ կրնաք գտնել յաւելեալ պատկերազարդում այս նիւթի վերաբերեալ։