Սփարթի

Քաղաք
Սփարթի
յուն․՝ Σπάρτη
Սփարթի, դիտուած Թայիղեթոս լեռէն
Երկիր	Յունաստան
Երկրամաս	ՊելոպոնեսՊելոպոնես
Շրջան	Լաքոնիա
Տարածութիւն	84,5 քմ²
ԲԾՄ	210 մեթր
Բնակչութիւն	15 673 մարդ (2001), 14 259 մարդ (1991), 16 782 մարդ (2021), 16 239 մարդ (2011)
Հեռախօսային ցուցանիշ	27310
Փոստային ցուցանիշ	23100
Պաշտօնական կայքէջ	sparti.gov.gr

Սփարթիին դիրքը

Սփարթի կամ Սպարտա (յուն.՝ Σπάρτη), Լաքոնիա նահանգի քաղաք,Պելոպոնես, Յունաստան։ Կը գտնուի ծովուն մակարդակէն 210 բարձրութեան վրայ, Թայիղեթոս լերան արեւելեան լանջերուն, համանուն հին քաղաքին կեդրոնէն հարաւ, Էւրոթաս գետի աջ ափին։ Կը համարուի Եւրոթաս լեռնահովիտին գիւղատնտեսութեանառեւտրական կեդրոնը։ Սփարթիի մէջ զարգացած են սնունդի, կերպասի, ծխախոտի եւ քիմիական մանրարդիւնաբերութիւնները։

Աշխարհագրութիւն

Սպարթի կը գտնուի Պելոպոնես թերակղզիին հարաւային մասը՝ Աթէնքէն 153 քլ դէպիհարաւ-արեւմուտք, Քալամաթայէն 28 քլ դէպի արեւելք եւ Թրիփոլիէն 49 քլ դէպի հարաւ։

Միջավայր

Սպարթիին շուրջը տարածուած կանանչապատ դաշտը լեցուն է ձիթենիներով, նարնջենիներով, լիմոնի ծառերով, թթենիներով եւ ուրիշ ծառերով։ Քաղաքին հարաւ-արեւմտեան կողմը կը բարձրանայ վայրի գեղեցկութեամբ Թայիղեթոս լեռը, իր բարձր գագաթներով։ Իսկ արեւելեան կողմը կը գտնուի Փարնոնաս եղեւնիի եւ ուրիշ ծառերով պատուած լեռնաշղթան։

Հին Սփարթիին թատրոնը

Թայիղեթոս լերը

Բնակչութիւն

Սփարթի եւ Թայիղեթոս լեռը

Բնակչութեան թիւը 16 239՝ ըստ 2011-ի մարդահամարին։։

Պատմութիւն

Շրջանը ունի դարաւոր պատմութիւն․ հնադարեան, Միջնադարեան եւ Ժամանակակից շրջան։ Սփարթի եւ Լաքոնիա անուններուն կը հանդիպինք յունական դիցաբանութեան մէջ․ Հոմեռոսի  «Իլիատա» եւ «Ոդիսական»։ Եղած է Միկինեսեան քաղաքակրթութեան գլխաւոր թագաւորութիւններէն։

Ք․Ա․7-րդ դարէն մինչեւ Ք․Ա․5-րդ դար Յունաստանի տարածքին մէջ տիրապետող քաղաքներէն եղած է։ Աթէնքին հետ միշտ մրցակցութեան մէջ եղած է։

Ժամանակակից Սփարթի քաղաքը հիմնադրուած է 1834 թուականին։

Տեսարժան վայրեր

Պահպանուած են Ք.Ա. 7-րդ դարէն մինչեւ Ք․Ա․2-րդ դարերուն հնամեայ շինութիւններու պատառիկներ։ Աթէնքի տաճառին նման Աքրոփոլիսը (Ք.Ա․6-րդ․դար), Ք․Ա․7-րդ դարէն մինչեւ Ք․Ա․5-րդ դարու տաճարներ, Ք.Ա. 1-ին դարէն մինչեւ Բ․ դարու թատրոններ։

Քաղաքը հարուստ է իր հնաբանական վայրերով։

• Հին Աքրոփոլիս

• 

  Հին Սփարթիին աւերակները

  «Լէոնիտասին դամբան»ը․ Ք․Ա․5-րդ դար

• Օրթիաս Արթեմիտոս տաճար

• Մենելայոն

• Ժամանակակից քաղաքը

• Նոր դասական ոճի շէնքեր

• 

  Լէոնիտասին կիսանդրին․ հնաբանական թանգարանին

  Լիքուրղուին կողմը

• Օսիոս Նիքոնոս եկեղեցի

• Կ․ Փալէոլողոս պողոտայ

• Սպարթիին Քումանտարիոս Պատկերասրահը

Թանգարաններ

1. Սփարթիին հնաբանական թանգարան․ հիմնուած է 1875-ին,
2. Ձիթենիին եւ Յունական Ձէթին թանգարան․ հիմնուած է 2002-ին։

Երթեւեկութիւն

Քաղաքը հարաւային Պելոպոնեսին կարեւոր խաչմերուկ է։ Անկէ կ՛անցնին Ղիթիօ-Թրիփոլի ճամբան, թիւ 39 ազգային մայրուղին, եւրոպական E961 երթուղիին մասը։ Թիւ 71 մայրուղին կը կապէ Սփարթին Մեղալոփոլիսին։Թիւ 82 ազգային ճանապարհը կը կապէ Սփարթին Փիլոսին՝ Պելոպոնեսի հարաւ-արեւմտեան քաղաք։