Սեւ Պղպեղ

Սեւ պղպեղ
Սեւ Պղպեղ
Գիտական դասակարգութիւն
Թագաւորութիւն Բոյսեր
Տիպ Ծածկասերմեր
Դաս Երկշաքիլաւորներ
Կարգ Piperales
Ընտանիք Պղպեղագգիներ
Լատիներէն անուանում
Piper nigrum
 L. 

Wikispecies-logo.svg
Դասակարգումը
Ուիքիցեղերու մէջ

Commons-logo.svg
Պատկերներ
Ուիքիպահեստի մէջ




Տարբեր գոյներու պղպեղահատիկներ

Սեւ Պղպեղ (լատիներէն՝ piper nigrum), պղպեղագգիներու ընտանիքի պղպեղի ցեղի բազմամեայ, մագլցող բոյս։

Կենսաբանական Նկարագիր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ցողունը կիսափայտացած, բարակ, ճկուն (երկարութիւնը 10-12), հանգոյցներուն մէջ առաջացող օդային ատուենթիւ արմատներով։ Տերեւները պարզ են, ձուանման, հաստակեղեւ, հերթադիր։

Piper nigrum - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-107.jpg

Ծաղիկները՝ մանր, մոխրադեղնագոյն կամ սպիտակ, հաւաքուած ծաղկաբոյլի մը մէջ։

Պտուղը գնդիկանման, միասերմ կորիզապտուղ է (3-5 մմ տրամագծով), գոյնը՝ կանանչ, երբ կ'լլայ հասուն, կը կարմրի եւ երբ չոր՝ կ'ըլլայ սեւ։

Բոյսը միատուն Է, վայրի վիճակի մէջ՝ երկտուն։ Սերմերով բազմանալիս կը ծաղկէ 3-4-րդ տարիներու ընթացքին, իսկ վեկէթատիւ եղանակով՝ 5-6-րդ ամսուայ ընթացքին։ Ծաղկումը ռեմոնտանտ Է, պտուղը կը հասուննայ 5-10 ամիս յետոյ։

Հայրենիք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հայրենիքը Հնդկաստանն Է։ Կը մշակուի Հարաւ-Արեւելեան Ասիոյ, Արեւելեան Ափրիկէի, Ամերիկայի արեւադարձային շրջաններուն մէջ։

Մէկ բոյսի բերքատւութիւնը 0,6-1,5 կգ Է։ Բոյսը երաշտադիմացկուն չէ։ Լաւ կ'աճի բերրի, խոնաւ, ցամաքեցուած հողերուն վրայ։

Քիմիական կազմ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կը պարունակէ պիպերին ալքալոիդ եւ եթերաիւղերը։ Կ'օգտագործուի որպէս համեմունք խոհարարութեան եւ սնունդի արդիւնաբերութեան մէջ։

Արտադրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

2013-ին խոշորագոյն
սեւ պղպեղ արտադրողները[1]

(հազար թօներով)

Երկիր Արտադրանք
Flag of Vietnam.svg Վիեթնամ 163
Flag of Indonesia.svg Ինտոնեզիա 89
Flag of India.svg Հնդկաստան 53
Flag of Brazil.svg Պրազիլ 42
Flag of the People's Republic of China.svg Չինաստան 31
Աշխարհ
473

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Дудченко Л. Г., Козьяков А. С., Кривенко В. В. Пряно-ароматические и пряно-вкусовые растения։ Справочник / Отв. ред. К. М. Сытник. — К.։ Наукова думка, 1989. — 304 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-12-000483-0.

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Միաւորուած Ազգերու Պարէնի Եւ Գիւղտնտեսութեան Կազմակերպութիւն (FAOSTAT) http://faostat3.fao.org/browse/Q/QC/E
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։  CC BY-SA icon 80x15.png