Ռուբէն Մամուլեան

Ռուբէն Մամուլեան
անգլերէն՝ Rouben Mamoulian
Ծնած է 8 Հոկտեմբեր 1897(1897-10-08)[1][2][3]
Ծննդավայր Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն[4]
Մահացած է 4 Դեկտեմբեր 1987(1987-12-04)[5][1][2][…] (90 տարեկանին)
Մահուան վայր Վուդլենդ Հիլզ, Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն  Ռուսական Կայսրութիւն
 Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ուսումնավայր Մոսկուայի պետական համալսարանի իրաւաբանական բաժին
Մասնագիտութիւն ժապաւէնի բեմադրիչ, թատերական ռեժիսոր, բեմադրիչ, Հեղինակ
Աշխատավայր Իսթմանի երաժշտական դպրոց?

Ռուբէն Մամուլեան (անգլերէն՝ Rouben Mamoulian, 8 Հոկտեմբեր 1897(1897-10-08)[1][2][3], Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն[4] - 4 Դեկտեմբեր 1987(1987-12-04)[5][1][2][…], Վուդլենդ Հիլզ, Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ), ամերիկահայ բեմադրիչ, կը համարուի 20-րդ դարու աշխարհի մեծագոյն թատերական եւ սինեմայի բեմադրիչներէն մէկը։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ռուբեն Մամուլեան ծնած է Թիֆլիսի մէջ (Վրաստան), 1897-ին, հայ մեծահարուստ ընտանիքի մէջ։ Ուսանած է Մոսքուայի եւ Լոնտոնի համալսարաններու իրաւաբանական կաճառներուն մէջ։ Որոշ ժամանակ յաճախած է Եւկենի Վախթանկովի թատերական սթիւտիոն։ 1920 թուականէն սկսեալ Լոնտոնի եւ Փարիզի, 1923 թուականէն՝ Նիւ Եորքի թատրոններուն մէջ իրականացուցած է շուրջ 60 տրամաթիքական եւ երաժշտական բեմականացումներ, որոնք մեծ ազդեցութիւն ձգած են ամերիկեան թատրոնի եւ սինեմայի ձեւաւորման եւ զարգացման վրայ։ 1929 թուականէն սկսեալ նկարահանած է շարժանկարներ, որոնց մէջ իրագործած է շարք մը նորարարութիւններ։ 1964 թուականին կը գրէ եւ կը հրատարակէ մանկական Ապիկայլ գիրքը։ Կեանքի վերջաւորութեան ժամանակակից անգլերէնի թարգմանած է Շէյքսփիրի «Համլետը»: 1968 թուականին այցելած է Հայաստան։ Մահացած է 1987 թուականի Դեկտեմբեր 4 -ին Լոս Անճելըսի մէջ (Միացեալ Նահանգներ

Նորարարութիւնները[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Առաջին անգամ օգտագործած է երկու խօսափողով ձայնագրումը եւ մոնթաժը մէկ ձայներիզի վրայ։ Առաջին անգամ է նկարահանած է սթիւտիոյէն դուրս, շարժական տեսագրիչով, օգտագործած է միաժամանակ քանի մը տեսագրիչ։ Քաղաքի փողոցները ֆիլմին մէջ է, որ առաջին անգամ հնչած է ձայնը քատրէն դուրս։ Բեքքի Շարփ շարժանկարը սինեմայի պատմութեան առաջին գունաւոր երկար շարժանկարն է։

Մրցանակներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Ուրախ աւազակը»՝ 1936-ին Նիւ Եորքի սինեմայի քննադատներուն կողմէ համարուած է տարուայ լաւագոյն շարժանկարը։ «Արիւն եւ աւազ»՝ 1940-ին Վենետիկի ֆիլմի փառատօնին արժանացած է ժիւրիի յատուկ մրցանակի որպէս լաւագոյն գունաւոր շարժանկար։ 1980-ին Մամուլեանի անունը արձանագրուեցաւ է Պրոտւոէյի փառքի դահլիճին մէջ։ 1983-ին ստացած է ամերիկեան սինեմայի բեմադրիչներու բարձրագոյն՝ Կրիֆֆիթի մրցանակը սինեմայի ասպարէզին մէջ մեծագոյն աւանդի համար։ Մամուլեանի անունով աստղ տեղադրուած է Հոլիուտի փառքի ծառուղիին վրայ։

Թատերական Գործերը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ֆիլմագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Թուական Ֆիլմի Անուն Արտադրութեան ընկերութիւն Դերեր Նշումներ
1929 Ծափահարութիւններ Paramount Էլլէն Մորկան
1931 Քաղաքի փողոցները Paramount Կերի Քուփըր / Սիլվէա Սիտնի
1932 Տոքթոր Ճեքիլը եւ պարոն Հայտը Paramount Ֆրետրիք Մարչ / Միրիամ Հոփքինզ
1932 Սիրէ զիս այս գիշեր Paramount Մորիս Շէվալիէ / Ժանեթ Մաքտոնալտ
1933 Քրիսթինա թագուհին MGM Կրէթա Կարպօ / Ճոն Կիլպըրթ
1933 Երգ երգոց Paramount Մարլէն Դիթրիխ / Պրայըն Էյհըրն
1934 Մենք նորէն կ'ապրինք Samuel Goldwyn Co. Ֆրէտրիք Մարչ / Աննա Սթեն
1935 Պեքքի Շարփ Pioneer Pictures Միրիամ Հոփքինզ First three-strip Technicolor film
1936 Ուրախ աւազակը Pickford-Lasky Նինօ Մարթինի / Իտա Լուբինօ / Լէօ Քարիլլո
1937 Բարձր, Լայն եւ Գեղեցիկ Paramount Իրէն Տիւն / Ռանտոլֆ Սքոթ/ Չարլզ Բիքֆորտ
1939 Ուրախ աւազակը Columbia Պարպարա Սթէնուիք ] / Ուիլյըմ Հոլտըն
1940 Զօրոյի նշանը 20th Century Fox Թայրըն Բաուըր / Լինտա Տարնելլ Չարլզ Պիքֆորտ
1941 Արիւն եւ աւազ 20th Century Fox Թայրըն Բաուըր / Լինտա Տարնելլ / Ռիթա Հէյուորթ Technicolor film
1942 Մատանիներ իր մատներուն վրայ 20th Century Fox Ճին Թիերնի / Հէնրի Ֆօնտա
1948 Ամառնային Արձակուրդ MGM Միքի Ռունի / Կլորիա դը Հէվըն / Ոըալթր Հիւսթըն / Ակնէս Մուրհէտ / Ֆրէնք Մորկան / Մարիլին Մէքսուելլ Technicolor film
1957 Մետաքսէ գուլպաներ MGM Ֆրետ Ասդեր / Սիտ Չարիս Metrocolor film
ՀՀ փոստային նամականիշ Մամուլեանի նկարով (1997)‎

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Internet Broadway Database — 2000.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 filmportal.de — 2005.
  3. 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119464691 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
  5. 5,0 5,1 5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.