Ջրպետ Յակոբ Շահան
| Ծնած է | 16 Փետրուար 1772 |
|---|---|
| Ծննդավայր | Եդեսիա |
| Մահացած է | 5 Դեկտեմբեր 1837 |
| Մահուան վայր | Թիֆլիս, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն |
| Քաղաքացիութիւն |
 Հայաստան |
| Մասնագիտութիւն | Լեզուաբան |
| Աշխատավայր | Արեւելեան լեզուներու եւ քաղաքակրթութիւններու ազգային հիմնարկ |
| Վարած պաշտօններ | Արեւելեան լեզուներու Հայկական Բաժանմունքի Ամպիոն |
Ջրպետ Յակոբ Շահան (Ջրպետեան, ֆրանսերէն՝ Jacques Chahan de Cirbied, 16 Փետրուար 1772, Եդեսիա[1] - 5 Դեկտեմբեր 1837, Թիֆլիս[2][3]), հայ մատենագիր, քերական:
Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Նախնական կրթութիւնը կը ստանայ Եդեսիոյ մէջ։ 1787-ին կը մեկնի Կիլիկիա, Ասորիք, ապա՝ Երուսաղէմ:
1789-ին կ'անցնի Հռոմ, ապա՝ Ֆլորանս, Լիվոռնօ, ու կը հաստատուի Ճենովա[3]:
Գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
1798-ին կը մեկնի Ֆրանսա, ուր կը ծանօթանայ Նափոլէոն Պոնափարթի հետ: Պոնափարթի հրաւէրով ան բնակութիւն կը հաստատէ Ֆրանսայի մէջ եւ աշխատանքի կը հրաւիրուի Փարիզի արքունիքի մատենադարանէն ներս: Նոյն տարին Փարիզի Արեւելեան կենդանի լեզուներու բարձրագոյն դպրոցէն ներս հայոց լեզուի ամպիոն մը կը հիմնէ[1]:
1799-1801-ին հայոց լեզու կը դասաւանդէ, 1811-26-ին վերջնականապէս կը հաստատէ հայերէնի եւ հայագիտական առարկաներու դասաւանդումը նոյն դպրոցէն ներս[3]:
1826-ին կը հրաւիրուի Թիֆլիս, կը դասաւանդէ Ներսիսեան, ապա՝ իր հիմնած մասնաւոր դպրոցներէն ներս[3]:
Ան կը մասնակցի հայ եկեղեցւոյ համար մշակուած կանոնակարգի՝ «Փոլոժենիէ»ի (1836) ստեղծման աշխատանքներուն[2]:
Կը մահանայ Թիֆլիս, 5 Դեկտեմբեր 1837-ին:
Երկեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- 1812-ին՝ Փարիզ, ֆրանսերէնով ու հայերէնով, ծանօթագրութիւններով լոյս կ'ընծայէ Մատթէոս Ուռհայեցիի «Պատմութիւն»էն երկու հատուած,
- 1824-ին՝ յունարէն, գրաբար եւ ֆրանսերէն լեզուներով «Քերականութիւն Դիոնէսիոսի Թրակացւոյ...» աշխատութիւնը,
- 1829-ին՝ Ներսէս Շնորհալիի «Ողբ Եդեսիոյ» բանաստեղծութիւնը,
- 1823, ֆրանսերէն վերնագիրը՝ «Հայոց լեզուի քերականութիւն» դասագիրքը (գրած է Արեւելեան կենդանի լեզուներու դպրոցին մէջ հայոց լեզուի ուսուցման համար)[3]:
Ան որոշակի դեր կը կատարէ Եւրոպայի մէջ հայոց լեզուն ուսումնասիրելու եւ հայագիտութիւնը բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւններէն ներս, որպէս առանձին գիտական առարկայ, դասաւանդելու գործին մէջ[2]:
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- Աղայեան, Է., Բ., Հայ Լեզուաբանութեան Պատմութիւն, Ա. հատոր, Ե., 1958:
- Ջահուկեան Գ. Բ., Գրաբարի Պատմութիւն (17-19 դարեր), Ե., 1974: