Մարտիրոս Գուշաքճեան
| Մարտիրոս Գուշաքճեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 29 Նոյեմբեր 1927[1] |
| Ծննդավայր | Եօղուն Oլուխ[1] |
| Մահացած է | 9 Մայիս 1999[2] (71 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Այնճար, Զահլեի շրջան, Պեքաա, Լիբանան |
| Ազգութիւն | Հայ[1] |
| Ուսումնավայր |
Օքսֆորտի Համալսարան[1] Սեն Ժոզէֆ համալսարան[1] |
| Մասնագիտութիւն | բանաստեղծ, հրապարակախօս, բառարանագիր, թարգմանիչ, Խմբագիր |
| Աշխատավայր |
Դէպի երկիր[1] Երկիր (հանդէս)[1] |
Մարտիրոս Գուշաքճեան (29 Նոյեմբեր 1927[1], Եօղուն Oլուխ[1] - 9 Մայիս 1999[2], Այնճար, Զահլեի շրջան, Պեքաա, Լիբանան), մանկավարժ, խմբագիր, թարգմանիչ, բանաստեղծ, բառարանագիր, պատմաբան։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ծնած է 1926-ին, Մուսա լերան Եողուն Օլուգ գիւղը: Նախակրթութիւնը ստացած է ծննդավայր գիւղին մէջ, ապա 1938-1944, յաճախած է Կիպրոսի Մելգոնեան Կրթական Հաստատութիւն։ Մելգոնեանի աշակերտական շրջանին, խմբագրած է «Վերելք» եւ «Հայ Սփիւռք» աշակերտական պարբերաթերթերը, առաջինը ձեռագիր, երկրորդը մեքենագիր։
1945-47, Հալէպի մէջ լոյս տեսած է «Դէպի երկիր գրականութեան եւ արուեստի» պարբերագիրքը, որուն խմբագիրներէն եղած է ան, Անդրանիկ Նաճարեանի խմբագրապետութեան շրջանին։
1948-ին, իր իսկ խմբագրութեամբ լոյս տեսած է վերջին համար մը:
1955-ին լոյս ընծայած է «Յուշարձան Մուսա Լերան» պարբերագիրքը (միայն մէկ թիւ)։ Իսկ 1956-ին սկսած է հրատարակել «Երկիր» պարբերաթերթը, որուն խմբագիրը տարի մը ետք եղած է Հայկ Գույումճեանը, հիմնադիր-խմբագրին Պէյրութ հաստատուելուն պատճառով։
Բանաստեղծ Մարտիրոս Գուշաքճեան 1951-ին Հալէպի մէջ լոյս ընծայած է իր բանաստեղծութիւններու միակ ժողովածուն՝ «Կեանքի կարօտ» խորագրով:
Թարգմանիչ Գուշաքճեանէն հատորի մը կողքին տակ ամփոփուած կայ Հ. Լ. Կէյցի «Հոգիներու Աճուրդը» (The Auction of Souls). «Մեծ եղեռնէն վերապրող հայուհի Օրորա Մարտիկանեանի վաւերական պատմութիւնը» (Պէյրութ, 1965), որ նախապէս լոլս տեսած է իբրեւ թերթօն՝ Զարթօնքի մէջ:
Բառարանագիր Մարտիրոս Գուշաքճեան Վեր. Տիգրան Խնդրունիի աշխատակցութեամբ, պատրաստած է Անգլերէն-Հայերէն [եւ] Հայերէն-Անգլերէն բառարան (Պէյրութ, 1970), որ հետագային որոշ յաւելումներով ու փոփոխութիւններով արժանացած է քանի մը տպագրութիւններու: Հալէպի մէջ լոյս տեսած է իր Անգլերէն-Հայերէն բառարանը (Հալէպ, 1998):
Պատմաբան Մարտիրոս Գուշաքճեանէն կը մնան, կողքի տակ մտած երկու հատորներ: Աոաջինը ծաւալուն աշխատասիրութիւն մը՝ «Յուշամատեան Մուսա Լերան», զոր խմբագրած են ինք եւ Պօղոս Մատուռեան (Պէյրութ, 1970): Իր խմբագրած այս հատորին մէջ Գուշաքճեան ունի երկու ընդարձակ ուսումնասիրութիւն՝ «Պատմութիւն Անտիոքի եւ շրջակայքի Հայկական Անտիոքը» եւ «Մուսա Լերան գոյամարտը»: Երկրորդ հատորը իբրեւ խորագիր ունի «Մուսա Լերան Հայկական գաղթօճախը» (Պէյրութ, 1988): Այս երկրորդը եղած է Գուշաքճեանի տոկտորական աւարտաճառը, զոր ներկայացուցած է Երեւանի Պետական Համալսարանի Հայ ժողովրդի պատմութեան ամպիոնին:
Գուշաքճեան մահացած է Այնճար, 9 Մայիս 1999-ին:
Աղբիւրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս, Հատոր ԺԹ., Պէյրութ, 1999, էջ 448-449