Խճանկարչութիւն
Խճանկարչութիւն, (ֆր.՝ mosaique, իտալ.՝ mosaico, լատին․՝ opusmusivum` նուիրուած մուսաներուն), զարդարուեստի հիմնական տեսակներէն, համասեռ կամ տարբեր նիւթերէ (քար, գունախիճ, խեցասալիկ եւ այլն) ստեղծուած պատկեր կամ զարդ։
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Խճանկարը շատ սիրուած զարդարանք մըն էր հին քաղաքակրթութիւններուն համար[1]:
Վեց հազար տարի առաջ, Միջագետքի մէջ, առաջին խճանկարները վեց հարիւր տարուան են, անոնք գտնուած են Ուրուքի մէջ, Միջագետք (ներկայի Իրաք): Այդ շրջանին մէջ բնակող շումմերները կը գործածէին խիճեր, սակայն նաեւ այրած կարմիր, ճերմակ կամ սեւ հողէ քարեր: Տակաւին մինչեւ այսօր խիճեր կը գործածուին արդի խճանկարներ շինելու համար:
Յունական շրջան
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ք.Ա. 5-րդ դարէն սկսեալ յոյները կը սկսին գործածել քար եւ ապակի` խճանկարներուն մէջ, անոնք խիճերէն աւելի տափակ են, եւ կարելի է աւելի փոքրիկ կտորներու վերածել: Հետեւաբար պատկերները եւ զարդարանքները աւելի նուրբ են, մարդիկը, անասունները եւ բոյսերը: Այս թեքնիքը տակաւին կը գործածուի մինչեւ այսօր:
Հռոմէական շրջան
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հռոմէացիները յոյներէն առած են խճանկար օգտագործելու միջոցը: Անոնք խճանկարը կը տարածեն իրենց կայսրութեան մէջ` պատերուն վրայ, առաստաղներուն վրայ եւ գետինը եւ որոնք իրենց գեղեցիկ գոյներով տոկացած են մինչեւ այսօր:
Կրօնական արուեստ մը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Խճանկարները կը գործածուին առաջին եկեղեցիներուն մէջ: Իտալիոյ Ռավեն շրջանին մէջ կը զարգանայ բիւզանդական խճանկար կոչուած այս արուեստը` Ե. եւ Զ. դարերուն:
Մահմետականներն ալ, քրիստոնեաներուն նման, շատ կը գործածեն խճանկարները` զարդարելու համար իրենց մզկիթները եւ տուները` ներսէն եւ դուրսէն: Սակայն անոնք կը ներկայացնեն յատկապէս երկրաչափական կամ բնութեան վերաբերեալ զարդարանքներով:
Ար Տեքօ եւ ստեղծագործական ժամանց
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]ԺԹ. դարուն, ար տեքօ գեղարուեստական ոճին շնորհիւ, խճանկարը դարձեալ նորոյթ կը դառնայ: Բազմաթիւ արուեստագէտներ եւ ճարտարապետեր կը գործածեն այս ձեւը: Անոնցմէ կարելի է յիշել Անթոնիօ Կաուտի, Մարք Շակալ, Կիւսթավ Քլիմթ եւ ուրիշներ[2]:
