Լուքրեզիա Մարինելլա

Լուքրեզիա Մարինելլա; իտալ.՝ Lucrezia Marinella
Ծնած է	1571
Ծննդավայր	Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետութիւն
Մահացած է	9 Հոկտեմբեր 1653
Մահուան վայր	Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետութիւն
Քաղաքացիութիւն	Վենետիկի հանրապետութիւն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Q28125671?
Մասնագիտութիւն	գրագէտ, բանաստեղծուհի, փիլիսոփայ

Լուքրեզիա Մարինելլա (1571^[1]^[2], Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետութիւն^[3] - 9 Հոկտեմբեր 1653(1653-10-09)^[1]^[2], Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետութիւն^[3]), վենետիկցի գրող, բանաստեղծուհի: Առաւել յայտնի է իր «Կանանց վեհանձնութեան ու կատարելութեան եւ տղամարդկանց թերութիւններու ու արատներու մասին» աշխատանքով, որ հրատարակուած է 1600-ին: Աս կին հեղինակի կողմէ գրուած առաջին բանավւիճական քննախօսութիւններէն մեկն է, որ կը վերաբերի հասարակութեան մէջ կնոջ դերին^[4]^[5]:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Լուքրեզիա Մարինելլան ծնած է 1571-ին, Վենետիկ: Անոր հայրը, Ճովաննի Մարինելլին (իտալ.՝ Giovanni Marinelli), բժիշկ էր, շարք մը բժշկական շարադրութիւններու հեղինակ, որոնց մէկ մասը նուիրուած էր կանացի առողջութեաը: Ստացած է լաւ կրթութիւն. հօր շնորհիւ ծանօթացած է կենսաբանութեան, բժշկութեան եւ փիլիսոփայութեան թեմաներով մեծ թիւով աշխատանքներու, կարդացած է լատիներէն եւ իտալերէն գրականութիւն: Յարաբերականօրէն ուշ ամուսնացած է, եղած է բժիշկ Ճիրոլոմօ Վակկայի կինը (իտալ.՝ Girolomo Vacca)^[4]: Ժամանակակիցները Մարինելլիի մասին խօսած են որպէս լաւ կրթութեամբ եւ տաղանդաւոր կնոջ մասին: Ան ունեցած է ոչ միայն գրական կարողութիւններ, այլեւ երաժշտական տաղանդ (նուագած է քանի մը գործիքներ եւ երգած է), ինչպէս նաեւ աչքի ինկա է ճարտասանութեամբ^[5]: Մարինելլի առաջին ստեղծագործութիւնը, քրիստոնէեական թեմայով «Սուրբ Կոլոմպա» (իտալ.՝ La Colomba sacra) պոէմը տպագրուած է 1595-ին, Վենետիկի մէջ։ 1600-ին հրատարակուած է «Կանանց վեհանձնութեան ու կատարելութեան եւ տղամարդկանց թերութիւններու ու արատներու մասին» (իտալ.՝ La nobiltà et l'eccellenza delle donne, co' difetti et mancamenti de gli uomini) բանավիճային քննախօսութիւնը, որ կը համարուի անոր ստեղծագործութեան ամենակարեւոր աշխատանքը^[4]: Աւելի ուշ, 1600-ականներուն, ան գրած է եւս քանի մը ստեղծագործութիւններ քրիստոնէական թեմաներով: 1618-ին հրատարակուած են անոր եւս երկու ստեղծագործութիւններ, ալեգորիայ այլաբանութիւն Երոսի եւ Պսիքէի թեմայով, ինչպէս նաեւ` Եկատէրինա Սիենազու քնարական կենսագրութիւնը: 1635-ին հրատարակուած է անոր եւս մէկ յայտնի ստեղծագործութիւն` «Էնրիկօ» հերոսական պոէմը (իտալ.՝ L'Enrico ovvero Bisanzio acquistato)^[5]:

«Կանանց վեհանձնութեան ու կատարելութեան մասին...»[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1600-ականներուն Եւրոպայի մէջ աւելի քան երկու դար կը շարունակուէր այսպէս կոչուած «կանանց մասին վէճը», որ կը սկսէր Քրիստինա Պիզացու «Գիրք կանանց քաղաքի մասին» (ֆր.՝ Le Livre de la Cité des Dames, 1405) ստեղծագործութիւնից, որու մէջ պնդում կար, թէ կինը իր ունակութիւններով որեւէ կերպ չի զիջիր տղամարդուն: Ատկէ ետք կանանց ու տղամարդկանց գերակայութեան ու հաւասարութեան մասին բանավէճեր տպագրուած են ֆրանսերէն, իտալերէն, լատիներէն, գերմաներէն, սպաներէն եւ անգլերէն լեզուներով: Առաւել յաճախ այդ քննախօսութիւնները կը հիմնուէին հին աղբիւրներէ վերցուած փաստերու ու օրինակներու, ինչպէս նաեւ` Աստուածաշնչէն ու խոշոր փիլիսոփաներէն մէջբերումներու վրայ^[4]^[5]: Մարինելլի ստեղծագործութիւնները պատասխան էին Ճուզեպպէ Պասսիի (իտալ.՝ Giuseppe Passi) կնատեաց «Կանացի թերութիւններ» (իտալ.՝ I donneschi diffetti, 1599) ստեղծագործութեան: Մարինելլիի քննախօսութիւնը բաղկացած է երկու մասէն: Առաջին մասը կը կոչուի «Կանանց վեհանձնութիւն եւ կատարելութիւն», իսկ երկրորդ մասը` «Կանանց թերութիւններ եւ արատներ»: Շարադրանքի մէջ ան կը դիմէ կանանց բնութագրող բառերու լեզուաբանական հիմքերուն, կը խօսի անցեալի յայտնի կանանց եւ կանանց բարոյական գերակայութեան մասին, ինչպէս նաեւ` կը նշէ տղամարդկանց բարոյական հետընթացի մասին: Ան կը համադրէ Արիստոտելի ուսմունքը նորպլատոնական տեսութեան հետ եւ կ՛եզրակացնէ, որ կինը Աստուծոյ գիտակցութեան մէջ գոյութիւն ունեցող կատարելութեան արտայայտումն է^[4]^[5]:

Մատենագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

La Colomba sacra, Poema eroico. — Վենետիկ, 1595.
Vita del serafico et glorioso San Francesco. Descritto in ottava rima. Ove si spiegano le attioni, le astinenze e i miracoli di esso. — Վենետիկ, 1597.
Amore innamorato ed impazzato. — Վենետիկ, 1598.
La nobiltà et l'eccellenza delle donne co' diffetti et mancamenti de gli uomini. Discorso di Lucrezia Marinella in due parti diviso. — Վենետիկ, 1601.

The Nobility and Excellence of Women, and the Defects and Vices of Men = La nobiltà et l'eccellenza delle donne co' diffetti et mancamenti de gli uomini / ed. and trans. Dunhill, A.. — Չիկագո: The University of Chicago Press, 1999. — 227 p. — (The Other Voice in Early Modern Europe).

La vita di Maria vergine imperatrice dell'universo. Descritta in prosa e in ottava rima. — Венеция, 1602.
Rime sacre. — Վենետիկ, 1603.
L'Arcadia felice. — Վենետիկ, 1605.
Vita del serafico, et glorioso San Francesco. Descritto in ottava rima. — Վենետիկ, 1605.
Vita di Santa Giustina in ottava rima. — Ֆլորենցիա, 1606.
La imperatrice dell'universo. Poema heroico. — Վենետիկ, 1617.
La vita di Maria Vergine imperatrice dell'universo. — Վենետիկ, 1617.
Vite de' dodeci heroi di Christo, et de' Quatro Evangelisti. — Վենետիկ, 1617.
De' gesti heroici e della vita meravigliosa della serafica Santa Caterina da Siena. — Վենետիկ, 1624.
L'Enrico ovvero Bisanzio acquistato. Poema heroico. — Վենետիկ, 1635.
Essortationi alle donne et a gli altri se a loro saranno a grado di Lucretia Marinella. Parte Prima. — Венеция, 1645.

Exhortations to Women and to Others if They Please = Essortationi alle donne et a gli altri se a loro saranno a grado di Lucretia Marinella. Parte Prima / ed. and trans. L. Benedetti. — Տորոնտո: Centre for Reformation and Renaissance Studies, 2012.