Էլի Վիզել

Էլի Վիզել; անգլերէն՝ Elie Wiesel
Ծննդեան անուն	եբր.՝ Eliezer Wiesel‎
Ծնած է	30 Սեպտեմբեր 1928[…]
Ծննդավայր	Սիգետու Մարմացիեյ, Մարամուրեշ, Ռումինիայի թագավորություն
Մահացած է	2 Յուլիս 2016[…] (87 տարեկանին)
Մահուան վայր	Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ, Ռումինիայի թագավորություն, Հունգարիոյ Թագաւորութիւն և Իսրայէլ
Մայրենի լեզու	իդիշ?
Կրօնք	Յուդայականութիւն և Կաթոլիկութիւն
Ուսումնավայր	Փարիզի Արուեստներու Բաժանմունք
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Night?
Մասնագիտութիւն	գրագէտ, քաղաքական ակտիվիստ, Judaic scholar, վիպասան, ինքնակենսագիր, համալսարանի դասախօս, թարգմանիչ, լրագրող, մարդասէր, փիլիսոփայ, թատերագիր, ֆութպոլիստ և ճարտարապետ
Աշխատավայր	Yedioth Ahronoth?, Պոսթընի համալսարան և Նյու Յորքի քաղաքային համալսարան?
Անդամութիւն	Արուեստի եւ գրականութեան ամերիկեան ակադեմիա և Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ
Ամուսին	Marion Wiesel?
Ծնողներ	հայր՝ Shlomo Wiesel?, մայր՝ Sarah Feig?
Երեխաներ	Elisha Wiesel?

Էլի Վիզել (30 Սեպտեմբեր 1928(1928-09-30)^[1]^[2]^[3]^[…], Սիգետու Մարմացիեյ, Մարամուրեշ, Ռումինիայի թագավորություն^[4] - 2 Յուլիս 2016(2016-07-02)^[5]^[1]^[2]^[…], Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ), Հրեայ ամերիկացի գրող, փրոֆէսոր, քաղաքական գործիչ, Նոպէլեան մրցանակի դափնեկիր եւ ողջակիզումէ (հոլոքոսթ) վերապրած: Ան 57 գիրքերու հեղինակ է, հիմնականօրէն գրուած անգլերէն եւ ֆրանսերէն, ներառեալ` Գիշեր գիրքը, իբրեւ գերի իր ունեցած փորձառութեան հիման վրայ գրուած, «Auschwitz» եւ «Buchenwald» համակեդրոնացման ճամբարներու մէջ^[11] :

Միեւնոյն ժամանակ, ան եղած է Պոսթընի համալսարանի մատասիրական բաժանմունքի փրոֆէսոր, զոր իր պատւոյն ստեղծած է Հրեական ուսումնասիրութիւններու Էլի Վիզելի կեդրոնը: Նոպէլեան մրցանակակիր, «Օրորա» միջազգային մարդասիրական մրցանակաբաշխութեան ընտրող յանձնախումբի համանախագահ, մարդասէր Էլի Վիզել:

Ներդրումը Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման գործէն ներս

Էլի Վիզել հրապարակաւ դատապարտած է՝ 1915 թուականի Հայոց ցեղասպանութիւնը եւ իր կեանքին ընթացքին կը շարունակէր մնալ ուժեղ պաշտպան մարդու իրաւունքներուն: Ան արդէն «Los Angeles Times»ի կողմէ որակուած է իբրեւ «Ամերիկայի ամենակարեւոր Հրեան»^[12]:

1986 թուականին Էլի Վիզելը Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա լերան քառասուն օրերը» վէպին համար ներածական գրած էր` 1915-ի դէպքերը կոչելով «20-րդ դարու առաջին Ցեղասպանութիւն»: Իսկ 2000-ին, Վիզելը Ողջակիզումի 125 հետազօտողներու հետ ստորագրած էր յայտարարութիւն մը, որուն մէջ նշուած էր, թէ Հայոց Ցեղասպանութիւնը պատմական անհերքելի փաստ է^[13]:

Ցաւակցական գրութիւններ եւ հեռագիրներ

Վերապրելով Ողջակիզումը` ան իր ամբողջ կեանքը անցուց պայքարելով անարդարութեան, անհանդուրժողականութեան եւ անտարբերութեան դէմ: Մենք բարձր կը գնահատենք Էլի Վիզելիի ներդրումը անցեալին կատարուած ցեղասպանութիւններու մասին բարձրաձայնելու եւ «Այլեւս երբեք» կարգախօսին հաւատարիմ` նման սարսափելի յանցագործութիւններէն զերծ ապագայ կերտելու գործին մէջ։ Անուրանալի են անոր հետեւողական ջանքերը` միտուած Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման: Հաւատացած եմ, որ Էլի Վիզելի արդարութեան կոչերը կը յաւերժանան` իրենց արձագանգը գտնելով նաեւ ցեղասպանութիւններու նախատիպ դարձած Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող եւ դատապարտող բանաձեւերուն մէջ` իբրեւ այդ յանցագործութեան կանխարգիլման նուազագոյն անհրաժեշտ միջոց: …Ատիկա եւս մէկ քայլ էր` ուղղուած անտարբերութեան վերացման: Հայաստանի Հանրապետութիւնը այս եւ այլ նման նախաձեռնութիւններով պիտի շարունակէ մնալ ցեղասպանութեան յանցագործութեան դէմ միջազգային պայքարի առաջամարտիկներու շարքին: …Մեզի համար հարազատ դարձած այս անունը ընդմիշտ պիտի մնայ Հայաստանի եւ հայ ժողովուրդի բարեկամներու շարքին^[14]:

- Սերժ Սարգսեան

Էլի Վիզելը հաւատաւոր, իմաստուն, կարեկից եւ զօրեղ անհատականութիւն էր` մարդկութեան ամէնէն առաքինի կողմերու մարմնաւորումը: Ի հեճուկս վերապրած բոլոր արհաւիրքներուն` անոր կեանքը խաղաղութեան ու փոխըմբռնումի առաքելութիւն մըն էր, որ ոգեշնչման աղբիւր դարձաւ աշխարհին համար: Ան ապրեցաւ այն հաւատքով, որ չկայ ու չի կրնար ըլլալ չէզոքութիւն ու անտարբերութիւն, երբ շուրջդ ոճիր է, երբ մարդիկ կը տառապին, երբ մարդկութեան մարդկայնութիւնը հարուածի տակ է ու վտանգուած: Մեզի` Հայոց Ցեղասպանութեան վերապրողներու սերունդներուս համար, անոր կեանքի ուղերձն ու ընկերութիւնը խորապէս իմաստալից էին: Էլի Վիզելը հայութեան մեծ ջատագով էր, որ խիզախութիւն ունեցած էր ճանչնալու Հայոց ցեղասպանութիւնը` իբրեւ մարդկային տառապանքներու` մարդու հանդէպ մարդու անմարդկայնութեան դարաւոր շղթայի մէկ մաս: Մենք կը յարգենք եւ կ՛ընդունինք անոր փորձառու առաջնորդումը, կը գնահատենք անոր խանդավառ ներդրումը Օրորա մրցանակի կազմակերպման ու զարգացման գործին մէջ։ Իրապէս` ան մէկն էր, որ իր ապրած կեանքով մարդկայնութիւն կ՛արթնցնէր բոլորիս հոգիներուն մէջ` իր խօսքով ու գործով: Անոր հետ աշխատիլը պատիւ էր

- «Օրորա» մրցանակի համահիմնադիրներ

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #11880975X // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.haaretz.com/israel-news/1.575072
↑ LIBRIS — Շուէտի Ազգային Գրադարան, 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q953058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>
↑ https://www.hotnews.ro/stiri-arhiva-1247406-elie-wiesel-trimite-inapoi-lui-iliescu-steaua-romaniei.htm
↑ https://achievement.org/achiever/elie-wiesel/
↑ https://www.pbs.org/eliewiesel/life/index.html
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 Pas L. v. Genealogics — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>
↑ «Winfrey selects Wiesel's 'Night' for book club»։ Associated Press։ January 16, 2006։ արտագրուած է՝ May 17, 2011 (անգլերէն)
↑ Distinguished Speaker Series(անգլերէն)
↑ "State of Denial: Turkey Spends Millions to Cover Up Armenian Genocide"(անգլերէն)
↑ ՈՉ ԵՒՍ Է ԷԼԻ ՎԻԶԵԼ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q31964">Internet_Broadway_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_2000.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q1789476"_data-entity-id="Q2629164">Internet_Speculative_Fiction_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_1995.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q1414426"_data-entity-id="Q15706812">filmportal.de<span_class="wef_low_priority_links">_—_2005.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/11880975X/_Record_#11880975X]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #11880975X // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[[http://www.haaretz.com/israel-news/1.575072_http://www.haaretz.com/israel-news/1.575072]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.haaretz.com/israel-news/1.575072

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q856638"_data-entity-id="Q1798125">LIBRIS<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q953058|Շուէտի_Ազգային_Գրադարան]],_2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q953058"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a></div>-6] LIBRIS — Շուէտի Ազգային Գրադարան, 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q953058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>

[[https://www.hotnews.ro/stiri-arhiva-1247406-elie-wiesel-trimite-inapoi-lui-iliescu-steaua-romaniei.htm_https://www.hotnews.ro/stiri-arhiva-1247406-elie-wiesel-trimite-inapoi-lui-iliescu-steaua-romaniei.htm]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://www.hotnews.ro/stiri-arhiva-1247406-elie-wiesel-trimite-inapoi-lui-iliescu-steaua-romaniei.htm

[[https://achievement.org/achiever/elie-wiesel/_https://achievement.org/achiever/elie-wiesel/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-8] ttps://achievement.org/achiever/elie-wiesel/

[[https://www.pbs.org/eliewiesel/life/index.html_https://www.pbs.org/eliewiesel/life/index.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-9] ttps://www.pbs.org/eliewiesel/life/index.html

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q7094076_citetype_Q33270056_citetype_Q130719186"_data-entity-id="Q19847326"><i_class="wef_low_priority_links">[[:en:Leo_van_de_Pas|Pas&nbsp;L.&nbsp;v.]]</i>_Genealogics<span_class="wef_low_priority_links">_—_2003.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a></div>-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 Pas L. v. Genealogics — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>

[AP-11] «Winfrey selects Wiesel's 'Night' for book club»։ Associated Press։ January 16, 2006։ արտագրուած է՝ May 17, 2011 (անգլերէն)

[12] Distinguished Speaker Series(անգլերէն)

[13] "State of Denial: Turkey Spends Millions to Cover Up Armenian Genocide"(անգլերէն)

[14] ՈՉ ԵՒՍ Է ԷԼԻ ՎԻԶԵԼ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]