Գրիգոր Ղափանցեան
| Գրիգոր Ղափանցեան | |
|---|---|
| Ծնած է | 17 Փետրուար 1887 |
| Ծննդավայր | Աշտարակ, Էջմիածին, Երեւանի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 3 Մայիս 1957 (70 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ռուսական Կայսրութիւն Խորհրդային Միութիւն |
| Ուսումնավայր | Ս. Փեթերսպուրկ Համալսարանի Արեւելագիտութեան Բաժանմունք |
| Մասնագիտութիւն | լեզուաբան, հայագէտ, պատմաբան |
| Աշխատավայր |
Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան Երեւանի Պետական Համալսարան Հայաստանի Հանրապետութեան գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի Հրաչեայ Աճառեանի անուան լեզուի հիմնարկ |
| Անդամութիւն | Հայաստանի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիա |
| Երեխաներ | Արփենիկ Ղափանցեան |
Գրիգոր Ղափանցեան (17 Փետրուար 1887, Աշտարակ, Էջմիածին, Երեւանի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն - 3 Մայիս 1957, Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), լեզուաբան, հայագէտ, բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր (1942), ակադեմիկոս (1943) եւ Խորհրդային Հայաստանի գիտութեան վաստակաւոր գործիչ (1942)։
Գեղանկարիչուհի Արփենիկ Ղափանցեանի հայրը։
Կեանք եւ գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Նախնական կրթութիւնը ստացած է ծննդավայրի դպրոցին մէջ, ուրկէ շրջանաւարտ ըլլալէ ետք իր բարձրագոյն ուսումը ստանալու համար մեկնած է Փեթերսպուրկ, ուր աշակերտած է վրացի հայագէտ ու լեզուաբան Նիկողայոս Մառին։
1913 թուականին աւարտելէ ետք իր համալսարանական ուսումը վերադարձած է հայրենիք եւ պաշտօն ստանձնած՝ Էջմիածինի Գէորգեան ճեմարանէն ներս: Տարի մը ետք՝ 1914-ին, մասնակցած է Նիկողայոս Մառի պեղումներուն, միաժամանակ գրելով «Լեզուաբանական դիսցիպլինաներ եւ լեզու» աշխատութիւնը:
Վարած պաշտօններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ղափանցեան 1921 թուականին Երեւանի Պետական համալսարանէն ներս ստանձնած է լեզուաբանութեան ամպիոնի ղեկավարի պաշտօնը, որ վարած է 33 տարի՝ մինչեւ 1954 թուական։
Եղած է Խորհրդային Հայաստանի Գիտութիւններու ակադեմիայի հիմնադիրներէն եւ 1950-1956 թուականներուն վարած՝ անոր լեզուի բաժանմունքի տնօրէնի պաշտօնը:
Ան զբաղուած է գիտական, լեզուական եւ մանկավարժական գործունէութեամբ. լաւապէս տիրապետած է խեթերէն, ուրատուերէն եւ պալայերէն լեզուներուն եւ ուսումնասիրած է հայերէն լեզուի եւ խեթերէնի կապն ու նմանութիւնները:
Գրած է բազմաթիւ յօդուածներ ու տեսական լեզուաբանութեան, հայերէն լեզուի զարգացման պատմութեան, հայ ժողովուրդի սկզբնաղբիւրներուն եւ անոր հնագոյն լեզուամտածողութեան մասին:
Երկեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ղափանցեան 1939 թուականին հրատարակած է․
- «Ընդհանուր լեզուաբանութիւն» աշխատութիւնը,
- «Ուրարտուի պատմութիւնը»,
- «Լեզուական ընդհանուր տարրեր ուրարտական եւ խեթական լեզուներու միջեւ»,
- «Հայաստանի տեղանուններու պատմական եւ լեզուաբանական նշանակութիւնը»,
- «Հայաստան՝ հայերու բնօրրան» եւ այլ աշխատութիւններ[1]:
Ի յիշատակ Ղափանցեանի, 1987 թուականին Գրիգոր Ղափանցեանի անունով կոչուած է Աշտարակի 4-րդ դպրոցը, ուր կը գործէ լեզուաբանին նուիրուած թանգարան: Անոր արձանը տեղադրուած է Երեւանի Պետական համալսարանի կենդրոնական մասնաշէնքի նախասրահին մէջ[2]:
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ «ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՆՑԵԱԼԷՆ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ ԱՅՍՕՐ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-02-26
- ↑ «ԳՐԻԳՈՐ ԱՅՎԱԶԻ ՂԱՓԱՆՑԵԱՆ»։ www.ysu.am։ արտագրուած է՝ 2022-02-26