Արամ Ղանալանեան

Արամ Ղանալանեան
Ծնած է	12 Փետրուար 1909(1909-02-12)
Ծննդեան վայր	Ախալցխա, Վրաստան
Մահացած է	9 Յունիս 1983(1983-06-09) (74 տարեկանում)
Մահւան վայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւններու Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւններու Միութիւն
Գործունեութեան ոլորտ	բանասիրութիուն
Գործատու	Խ. Աբովեանի Անուան Մանկավարժական Համալսարան
Կրթութիւն	Երեւանի Պետական Համալսարան
Ազգութիւն	հայ
Պարգեւներ և մրցանակներ	«Պատուոյ նշան» շքանշան Հայկական ԽՍՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ

Արամ Տիգրանի Ղանալանեան (12 Փետրուար 1909(1909-02-12), Ախալցխա — 9 Յունիս 1983(1983-06-09), Երեւան) հայագէտ, բանագէտ, ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ (1965), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիոյ անդամ (1977)։ ՀԽՍՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ (1967)։

Կենսագրութիւն

Արամ Ղանալանեան ծնած է 12 Փետրուար 1909-ին Ախալցխայի մէջ, մահացած է 9 Յունիս 1983-ին Երեւանի մէջ:

Սորված է Ախալցխայի մէջ, ապա ուսումը շարունակած է Թիֆլիսի 72-րդ միջնակարգ դպրոցին մէջ, այնուհետեւ տեղափոխուած է Երեւան։ 1927-ին ընդունուած է Երեւանի պետական համալսարանի պատմագրական հիմնարկը՝ աշակերտելով Մանուկ Աբեղեանին, Հրաչեայ Աճառեանին, Գրիգոր Ղափանցեանին, ինչպէս նաեւ Արսէն Տէրտէրեանին։

1931-1933 թուականներուն դասաւանդած է Երեւանի հանրակրթական դպրոցներուն մէջ։ 1932-ին, իր համալսարանի դասախօս Ցոլակ Խանզադեանի յանձնարարականով եւ Կ. Մելիք-Օհանջանեանի օժանդակութեամբ աշխատանքի կ'ընդունուի Հայաստանի նիւթական մշակոյթի պատմութեան հիմնարկին մէջ եւ սկիզբ կը դնէ իր գիտահետազօտական գործունէութեան։ 1937-1941 թուականներուն դասախօսած է ԵՊՀ-ի մէջ եւ 1934-1951 թուականներուն՝ Խաչատուր Աբովեանի անուան հայկական մանկավարժական հիմնարկին մէջ։ 1932-1938-ին եղած է ՀԽՍՀ մշակոյթի պատմութեան, ինչպէս նաեւ պատմութեան եւ գրականութեան հիմնարկներու կրտսեր գիտաշխատող, 1938-1939-ին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճիւղի լեզուի եւ գրականութեան հիմնարկի բաժնի վարիչ, 1941-1943 թթ.՝ աւագ գիտաշխատող, 1943-1960 թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկի ժողովրդական բանահիւսութեան բաժինի վարիչ, 1960-1983 թթ.՝ աւագ գիտաշխատող։

1941-ին կը պաշտպանէ թեկնածուի ատենախօսութիւն ( «Աբովեան եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» ), 1970-ին՝ բժշկական ատենախօսութիւն ( «Հայ ժողովրդական աւանդութիւնները» )։ Իր գիտական ծանրակշիռ վաստակին պատճառով Ա. Ղանալանեանը 1965-ին Հայաստանի գիտութիւններու ակադեմիոյ թղթակից անդամ կ'ընտրուի, 1977-ին՝ ակադեմիկոս։ Եղած է «Պատմաբանասիրական հանդէսի» գլխաւոր խմբագիրի տեղակալ։

1967-ին Արամ Ղանալանեանի շնորհուած է գիտութեան վաստակաւոր գործիչի պատուանուն, 1951-ին «Պատուաւոր նշան» շքանշանով պարգեւատրուած է։ Արամ Ղանալանեան, երկար տարիներ եղած Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան, ՀԽՍՀ ԳԱ հնագիտութեան եւ ազգագրութեան հիմնարկներու, Մաշտոցի անուան Մատենադարանի գիտական խորհուրդներու անդամ, գրականութեան հիմնարկի բժշկական աստիճաններ շնորհող մասնագիտացած գիտախորհուրդի նախագահի տեղակալ եւ մինչեւ իր կեանքի վերջը «Պատմաբանասիրական հանդէսի» գլխաւոր խմբագիրի տեղակալն էր։
Վախճանած է Երեւանի մէջ, 9 Յունիս 1983-ին։

Հեղինակած աշխատանքները

• «Հայ շինականի աշխատանքի երգերը» (1937)
• «Պռոշեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1938)
• «Նմուշներ հայկական հակակրօնական ֆոլկլորից» (1938)
• «Սասունցի Դաւիթ, Հայ ժողովրդական վէպ», «Սասունցի Դաւիթի» պատմիչներու կեանքն ու գործունէութիւնը» (1939)
• «Աբովեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1941)
• «Հայ ժողովրդական հերոսապատումները» (1942)
• «Թշնամիի կերպարը հայկական հին բանահիւսութեան մէջ» (1943)
• «Հայ քաջորդիներ» (1943)
• «Հայկական առածանի» (1951)
• «Ավ. Իսահակեանի ստեղծագործութեան ժողովրդական ակունքները» (1955)
• «Մ. Նալբանդեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1959)
• Առածանի (1960)
• «Սայեաթ-Նովայի ստեղծագործութեան ժողովրդական ակունքները» (1963)
• «Թումանեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1964)
• «Աւանդապատում» (1969)
• «Հայ գրականութիւնը եւ բանահիւսութիւնը» (1986)

Հեղինակած Յօդուածներ

• Ղանալանյան Ա. Տ., Ականավոր հայագետը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1959, N 4, էջ 145–152։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Մ.Նալբանդյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը. «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1959, N 1, էջ 71–80։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ժողովրդական ավանդությունների էությունն ու ժանրային առանձնահատկությունները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1961, N 1, էջ 16–35։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Մեսրոպ Մաշտոցը և հայոց բառ ու բանը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1962, № 2, էջ 55–61։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Սայեաթ-Նովան հայկական ավանդություններում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1963, № 3, էջ 79–90։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Վաստակավոր հայագետը (Պրոֆ. Կ.Մելիք-Օհանջանյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ).- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1963, № 2, էջ 57–70։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հայ ժողովրդական հեքիաթները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1965, № 3, էջ 35–48։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հայ բանահյուսության մեծ երախտավորը (Գ. Սրվանձտյանցի ծննդյան 125-ամյակի առթիվ). «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1966, № 1, էջ 17–32։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ակադեմիկոս Հովսեփ Օրբելու հայագիտական գործունեությունը (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ).- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1967, № 1, էջ 16–28։
• Ղանալանյան Ա. Տ., (1970) Կոմիտասը և ժողովրդական երգի բանաստեղծական խոսքը.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների»,1970, № 2, էջ 69–76։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Սովետահայ բանագիտությունը հիսուն տարում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1970, № 3, էջ 19–32։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Պարույր Սևակ (Ծննդյան 50-ամյակի առթիվ). «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1974, № 1, էջ 81–85։
• Ղանալանյան, Ա. Տ., Ժողովրդական ավանդությունների իսահակյանական մշակումները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1975 № 4, էջ 63–75։
• Ղանալանյան, Ա. Տ., Հայրենական պատերազմի տարիների հայ բանահյուսությունը. «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1975, № 2, էջ 43–50։
• Ганаланян А. Т., Из архива И. А. Орбели. «Топографический и этнографический очерк Мокса».- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1977, № 2, էջ 251–272։
• Ганаланян, Арам and Хачикян Левон, and Тер-Гевондян Арам, Об очередных «размышлениях» З. М. Буниятова.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1978, № 5, էջ 95–104։
• Ղանալանյան, Ա. Տ. Ճարտարապետության և քարի արվեստագործության արտացոլումը հայ բանահյուսության մեջ.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1979, № 3, էջ 62–79։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հ. Վ. Հովհաննիսյան, Թատրոնը միջնադարյան Հայաստանում, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երեւան, 1978, 355 էջ.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1980, № 1, էջ 264–267։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Վ. Սարոյանի ստեղծագործության ազգային-բանահյուսական արմատները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1980, № 3, էջ 43–57։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ժողովրդական բանարվեստի արտացոլումը Սայեաթ-Նովայի երգերում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1982, № 1, էջ 17–27։

Արտաքին յղումներ

• «Երկիր Զաբախա»՝ Արամ Ղանալանյան - հարցազրույց Արամ Ղանալանյանի կյանքի և գործունեության մասին նրա թոռան՝ Տիգրան Ղանալանյանի հետ Lratvakan Radio FM 106.5, 26.06.2014։
• Մեծավաստակ բանագետ-հայագետը՝ Արամ Ղանալանյաը - ակադեմիկոսի 100-ամյակին նվրիված հոդված, «Ազգ» օրաթերթում, 12-09-2009։
• Սուրեն Շտիկյան, Բանագիտության նոր սկիզբը‚- «Երեկոյան Երեւան»‚ 1970, № 117‚ մայիսի 22։