Արամ Ղանալանեան

Արամ Ղանալանեան
Ծնած է	12 Փետրուար 1909(1909-02-12)
Ծննդեան վայր	Ախալցխա, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	9 Յունիս 1983(1983-06-09) (74 տարեկանին)
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Գերեզման	Թոխմախի գերեզմանատուն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն և  Խորհրդային Միութիւն
Գործունէութեան ոլորտ	բանասիրութիուն
Գործատու	Երեւանի Պետական Համալսարան, Խ. Աբովեանի Անուան Մանկավարժական Համալսարան, Հ.Հ. ԳԱԱ Գրականութեան համալսարան և Պատմաբանասիրական Հանդէս
Կրթութիւն	Երեւանի Պետական Համալսարանի Պատմութեան Բաժանմունք
Կոչում	ակադեմիկոս
Ազգութիւն	Հայ
Անդամակցութիւն	Հայաստանի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիա
Պարգեւներ եւ մրցանակներ	«Պատուոյ նշան» շքանշան և Հայկական ԽՍՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ

Արամ Տիգրանի Ղանալանեան (12 Փետրուար 1909(1909-02-12), Ախալցխա, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն - 9 Յունիս 1983(1983-06-09), Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն) հայագէտ, բանագէտ, ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ (1965), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիոյ անդամ (1977)։ ՀԽՍՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ (1967)։

Կենսագրութիւն

Արամ Ղանալանեան ծնած է 12 Փետրուար 1909-ին Ախալցխայի մէջ, մահացած է 9 Յունիս 1983-ին Երեւանի մէջ:

Սորված է Ախալցխայի մէջ, ապա ուսումը շարունակած է Թիֆլիսի 72-րդ միջնակարգ դպրոցին մէջ, այնուհետեւ տեղափոխուած է Երեւան։ 1927-ին ընդունուած է Երեւանի պետական համալսարանի պատմագրական հիմնարկը՝ աշակերտելով Մանուկ Աբեղեանին, Հրաչեայ Աճառեանին, Գրիգոր Ղափանցեանին, ինչպէս նաեւ Արսէն Տէրտէրեանին։

1931-1933 թուականներուն դասաւանդած է Երեւանի հանրակրթական դպրոցներուն մէջ։ 1932-ին, իր համալսարանի դասախօս Ցոլակ Խանզադեանի յանձնարարականով եւ Կ. Մելիք-Օհանջանեանի օժանդակութեամբ աշխատանքի կ'ընդունուի Հայաստանի նիւթական մշակոյթի պատմութեան հիմնարկին մէջ եւ սկիզբ կը դնէ իր գիտահետազօտական գործունէութեան։ 1937-1941 թուականներուն դասախօսած է ԵՊՀ-ի մէջ եւ 1934-1951 թուականներուն՝ Խաչատուր Աբովեանի անուան հայկական մանկավարժական հիմնարկին մէջ։ 1932-1938-ին եղած է ՀԽՍՀ մշակոյթի պատմութեան, ինչպէս նաեւ պատմութեան եւ գրականութեան հիմնարկներու կրտսեր գիտաշխատող, 1938-1939-ին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճիւղի լեզուի եւ գրականութեան հիմնարկի բաժնի վարիչ, 1941-1943 թթ.՝ աւագ գիտաշխատող, 1943-1960 թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկի ժողովրդական բանահիւսութեան բաժինի վարիչ, 1960-1983 թթ.՝ աւագ գիտաշխատող։

1941-ին կը պաշտպանէ թեկնածուի ատենախօսութիւն ( «Աբովեան եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» ), 1970-ին՝ բժշկական ատենախօսութիւն ( «Հայ ժողովրդական աւանդութիւնները» )։ Իր գիտական ծանրակշիռ վաստակին պատճառով Ա. Ղանալանեանը 1965-ին Հայաստանի գիտութիւններու ակադեմիոյ թղթակից անդամ կ'ընտրուի, 1977-ին՝ ակադեմիկոս։ Եղած է «Պատմաբանասիրական հանդէսի» գլխաւոր խմբագիրի տեղակալ։

1967-ին Արամ Ղանալանեանի շնորհուած է գիտութեան վաստակաւոր գործիչի պատուանուն, 1951-ին «Պատուաւոր նշան» շքանշանով պարգեւատրուած է։ Արամ Ղանալանեան, երկար տարիներ եղած Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան, ՀԽՍՀ ԳԱ հնագիտութեան եւ ազգագրութեան հիմնարկներու, Մաշտոցի անուան Մատենադարանի գիտական խորհուրդներու անդամ, գրականութեան հիմնարկի բժշկական աստիճաններ շնորհող մասնագիտացած գիտախորհուրդի նախագահի տեղակալ եւ մինչեւ իր կեանքի վերջը «Պատմաբանասիրական հանդէսի» գլխաւոր խմբագիրի տեղակալն էր։
Վախճանած է Երեւանի մէջ, 9 Յունիս 1983-ին։

Հեղինակած աշխատանքները

• «Հայ շինականի աշխատանքի երգերը» (1937)
• «Պռոշեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1938)
• «Նմուշներ հայկական հակակրօնական ֆոլկլորից» (1938)
• «Սասունցի Դաւիթ, Հայ ժողովրդական վէպ», «Սասունցի Դաւիթի» պատմիչներու կեանքն ու գործունէութիւնը» (1939)
• «Աբովեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1941)
• «Հայ ժողովրդական հերոսապատումները» (1942)
• «Թշնամիի կերպարը հայկական հին բանահիւսութեան մէջ» (1943)
• «Հայ քաջորդիներ» (1943)
• «Հայկական առածանի» (1951)
• «Ավ. Իսահակեանի ստեղծագործութեան ժողովրդական ակունքները» (1955)
• «Մ. Նալբանդեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1959)
• Առածանի (1960)
• «Սայեաթ-Նովայի ստեղծագործութեան ժողովրդական ակունքները» (1963)
• «Թումանեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1964)
• «Աւանդապատում» (1969)
• «Հայ գրականութիւնը եւ բանահիւսութիւնը» (1986)

Հեղինակած Յօդուածներ

• Ղանալանյան Ա. Տ., Ականավոր հայագետը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1959, N 4, էջ 145–152։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Մ.Նալբանդյանը եւ ժողովրդական բանահյուսությունը. «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1959, N 1, էջ 71–80։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ժողովրդական ավանդությունների էությունն ու ժանրային առանձնահատկությունները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1961, N 1, էջ 16–35։ Archived 2017-03-29 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Մեսրոպ Մաշտոցը եւ հայոց բառ ու բանը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1962, № 2, էջ 55–61։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Սայեաթ-Նովան հայկական ավանդություններում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1963, № 3, էջ 79–90։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Վաստակավոր հայագետը (Պրոֆ. Կ.Մելիք-Օհանջանյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ).- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1963, № 2, էջ 57–70։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հայ ժողովրդական հեքիաթները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1965, № 3, էջ 35–48։ Archived 2018-04-17 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հայ բանահյուսության մեծ երախտավորը (Գ. Սրվանձտյանցի ծննդյան 125-ամյակի առթիվ). «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1966, № 1, էջ 17–32։ Archived 2015-01-23 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ակադեմիկոս Հովսեփ Օրբելու հայագիտական գործունէութիւնը (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ).- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1967, № 1, էջ 16–28։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., (1970) Կոմիտասը եւ ժողովրդական երգի բանաստեղծական խոսքը.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների»,1970, № 2, էջ 69–76։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Սովետահայ բանագիտությունը հիսուն տարում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1970, № 3, էջ 19–32։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Պարույր Սեւակ (Ծննդյան 50-ամյակի առթիվ). «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1974, № 1, էջ 81–85։
• Ղանալանյան, Ա. Տ., Ժողովրդական ավանդությունների իսահակյանական մշակումները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1975 № 4, էջ 63–75։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան, Ա. Տ., Հայրենական պատերազմի տարիների հայ բանահյուսությունը. «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1975, № 2, էջ 43–50։
• Ганаланян А. Т., Из архива И. А. Орбели. «Топографический и этнографический очерк Мокса».- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1977, № 2, էջ 251–272։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ганаланян, Арам and Хачикян Левон, and Тер-Гевондян Арам, Об очередных «размышлениях» З. М. Буниятова.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1978, № 5, էջ 95–104։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան, Ա. Տ. Ճարտարապետության եւ քարի արվեստագործության արտացոլումը հայ բանահյուսության մեջ.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1979, № 3, էջ 62–79։
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հ. Վ. Հովհաննիսյան, Թատրոնը միջնադարյան Հայաստանում, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երեւան, 1978, 355 էջ.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1980, № 1, էջ 264–267։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Վ. Սարոյանի ստեղծագործության ազգային-բանահյուսական արմատները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1980, № 3, էջ 43–57։ Archived 2017-05-17 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ժողովրդական բանարվեստի արտացոլումը Սայեաթ-Նովայի երգերում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1982, № 1, էջ 17–27։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.

Արտաքին յղումներ

• «Երկիր Զաբախա»՝ Արամ Ղանալանյան - հարցազրույց Արամ Ղանալանյանի կյանքի եւ գործունեության մասին նրա թոռան՝ Տիգրան Ղանալանյանի հետ Lratvakan Radio FM 106.5, 26.06.2014։
• Մեծավաստակ բանագետ-հայագետը՝ Արամ Ղանալանյաը - ակադեմիկոսի 100-ամյակին նվրիված հոդված, «Ազգ» օրաթերթում, 12-09-2009։
• Սուրեն Շտիկյան, Բանագիտության նոր սկիզբը‚- «Երեկոյան Երեւան»‚ 1970, № 117‚ մայիսի 22։