Ուիլիըմ Ճէյմս

Ուիլիըմ Ճէյմս; անգլերէն՝ William James
Ծնած է	11 Յունուար 1842[…]
Ծննդավայր	Astor House, Մենհեթըն, Նիւ Եորք, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մահացած է	26 Օգոստոս 1910[…] (68 տարեկանին)
Մահուան վայր	Tamworth, Քարոլ շրջան, Նոր Հեմփշայր, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Կրօնք	Լուտերականութիւն
Ուսումնավայր	Հարվարդի բժշկական դպրոց?Կատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ; Հարվարդի ճարտարագիտության և կիրառական գիտությունների դպրոց?Կատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ; Հարուըրտ ՀամալսարանԿատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ; Պլիմութ քոլեջ?Կատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ
Ազդուած է	Պլէյզ Փասքալ եւ Ռալֆ Ուալտօ Էմըրսըն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	The Principles of Psychology?, The Varieties of Religious Experience? եւ Essays in Radical Empiricism?
Մասնագիտութիւն	փիլիսոփայ, հոգեբան, համալսարանի դասախօս, բժիշկ, գրագէտ
Աշխատավայր	Հարուըրտ Համալսարան
Վարած պաշտօններ	Ամերիկյան հոգեբանական ասոցիացիայի նախագահ? եւ Ամերիկյան հոգեբանական ասոցիացիայի նախագահ?
Անդամութիւն	Արուեստի եւ գրականութեան ամերիկեան ակադեմիա, Ամերիկյան հոգեբանական ասոցիացիա?, Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ, Լինչէի Ազգային կաճառ, Պրուսիոյ գիտութիւններու արքայական կաճառ եւ ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային կաճառ
Ամուսին	Alice Gibbens James?
Ծնողներ	հայր՝ Հենրի Ջեյմս?, մայր՝ Mary Walsh James?
Երեխաներ	William James?

Ուիլիըմ Ճէյմս (11 Յունուար, 1842 - 26 Օգոստոս, 1910) Ամերիկացի փիլիսոփայ եւ հոգեբան մըն էր: Ան առաջին դասախօսն էր որ հոգեբանութեան դասեր դասաւանդեց Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներուն մէջ^[8]: Ուիլիըմ Ճէյմս կը նկատուի 19րդ դարու գլխաւոր իմաստուն փիլիսոփաներէն մէկը, ինչպէս նաեւ ամերիկեան հոգեբանութեան «հայրը»^[9]^[10]^[11]:

Ուիլիըմ Ճէյմս, Չարլզ Սանտրզ Փիրսին հետ, հիմնադրեց «pragmatism» հոգեբանական գաղափարը: Ճէյմս նաեւ եղած է գործառնութեան հոգեբանութեան «functional psychology» հիմնադիրներէն մէկը: 2002 թուականին, Ճէյմս 14րդ դիրքը արժանացաւ որպէս 20րդ դարու գերազանց հոգեբաններէն մէկը^[12]: 1991 թուականին, քննաչափութիւն մը Ուիլիըմ Ճէյմսին շնորհեց 2րդ դիրքը^[13]: Առաջին դիրքը գրաւեց Ուիհըմ Ուընտթը որ հիմադիրն է փորձառական հոգեբանութեան «experimental psychology»^[14]^[15]:

Ուիլիըմ Ճէյմս ծնած է հարուստ ընտանիքի մը մէջ: Անոր հայրը Հենրի Ճէյմս Սինիորն էր, որ աստուածաբան էր: Անոր եղբայրը՝ Հենրի Ճէյմս, վիպասան էր: Իսկ քոյրը՝ Ալիս Ճէյմս, օրագիր գրող: Ճէյմս բժշկութիւն ուսանած էր եւ մարդակազմութեան դասեր կը դասաւանդէր Հարվըրտ Համալսարանէն ներս: Սակայն, ան երբէք չաշխատեցաւ որպէս բժիշկ: Ան հետաքրքրուած էր հոգեբանութեամբ եւ փիլիսոփայութեամբ:

Կեանքը

Ուիլիըմ Ճէյմս ծնած է 11 Յունուար, 1842 թուականին, Նիւ Եորքի մէջ: Անոր ընտանիքին շրջապատը լեցուն էր այն ժամանակուայ գրագիտական եւ իմաստուն անհատներով:

Ճէյմս կը փափաքէր գեղանկարիչ մը դառնալ, սակայն անոր հայրը իրեն քաջալերեց որ բժշկութիւն ուսանի: Իր կարգին, ան ուզեց մասնագիտանալ ջղային դրութեան եւ հոգեբանութեան մէջ:

Երիտասարդ տարիքին, Ճէյմս շատ մը ֆիզիքական հարցեր ունէր, օրինակ աչքերու, կռնակի, ստամոքսի, եւ մորթի: Ան նաեւ հոգեբանական խնդիրներ եւ ընկճումներ ունէր որոնց ախտանշանները կը մղէին իրեն անձնասպանութեան մասին մտածել: Ճէյմսին երկու եղբայրները քաղաքային պատերազմին մաս կազմած են, սակայն Ճէյմս խաղաղութիւնը կը քաջալերէր:

1864 թուականին, Հարվըրտ համալսարանին մէջ բժշկութիւն ուսանեցաւ: Սակայն, ստիպուեցաւ դադրիլ 1867 թուականին հիւանդութեան պատճառով: Ճէյմս Գերմանիա ճամբորդեց բուժումի համար եւ հոն մնաց մինչեւ Նոյեմբեր, 1868: Այն ժամանակ ան 26 տարեկան էր: Հոն նկատեց թէ ինք հետաքրքրուած էր հոգեբանութեամբ եւ փիլիսոփայութեամբ, եւ ոչ բժշկութեամբ:

Ճէյմս իր բժշկական ուսումը աւարտեց 1869 թուականին, բայց ան երբէք չաշխատեցաւ որպէս բժիշկ: Ան 1878 թուականին ամուսնացաւ Ալիս Կիպընզի հետ:

Ասպարէզ

Ուիլիըմ Ճէյմս տարբեր գրողներու եւ գիտնականներու հետ կապեր ունէր, օրինակ՝ Ճոն Տիուի, Մարք Թուէյն, Քարլ Եանկ, եւ Սիկմոնտ Ֆրոյտ:

Ճէյմս իր ակադեմական ասպարէզը սկսաւ որպէս մարդակազմութեան դասախօս Հարվըրտ համալսարանէն ներս 1873 թուականին: 1881 թուականին, ան հոն սկսաւ փիլիսոփայութիւն ալ դասաւանդել:

Այն ժամանակ որ հոգեբանութեան ճիւղը նոր կը կազմուէր, Ճէյմս հետաքրքրուած էր մարդկային միտքով եւ վարուելակերպով: Ան ծանօթացած էր Հերմանն Հելմհոլթզի եւ Փիէր Ժանեթի գիտական հոգեբանական գործերուն: Ճէյմս իր առաջին փորձառական հոգեբանական դասը դասաւանդըց Հարվըրտի մէջ 1875-1876 թուականներուն^[16]:

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118556851 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Kallen H. M. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ LIBRIS — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>
↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 https://www.apa.org/about/governance/president/former-presidents
↑ https://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/james-alice-gibbens-1849-1922
↑ T. L. Brink (2008). Psychology: A Student Friendly Approach. "Unit One: The Definition and History of Psychology". p. 10.
↑ «William James: Writings 1878–1899»։ The Library of America։ June 1, 1992։ արտագրուած է՝ September 21, 2013
↑ «William James: Writings 1902–1910»։ The Library of America։ February 1, 1987։ արտագրուած է՝ September 21, 2013
↑ Dr. Megan E. Bradley։ «William James»։ PSYography։ Faculty.frostburg.edu։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ November 24, 2014-ին։ արտագրուած է՝ September 21, 2013
↑ Haggbloom Steven J., Warnick Renee, Warnick Jason E., Jones Vinessa K. եւ այլք (2002)։ «The 100 most eminent psychologists of the 20th century»։ Review of General Psychology 6 (2): 139–152։ doi:10.1037/1089-2680.6.2.139
↑ J. H. Korn, R. Davis, S. F. Davis: "Historians' and chairpersons' judgements of eminence among psychologists". American Psychologist, 1991, Volume 46, pp. 789–792.
↑ "Wilhelm Maximilian Wundt" in Stanford Encyclopedia of Philosophy.
↑ Tom Butler-Bowdon: 50 Psychology Classics. Nicholas Brealey Publishing 2007. 1857884736. p. 2.
↑ Duane P. Schultz, Sydney Ellen Schultz (March 22, 2007)։ A History of Modern Psychology։ Cengage Learning։ էջեր 185–։ ISBN 978-0-495-09799-0

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/118556851/_Record_#118556851]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118556851 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12034524d_data.bnf.fr]:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741"><i_class="wef_low_priority_links">Kallen&nbsp;H.&nbsp;M.</i>_[http://global.britannica.com/biography/William-James_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Kallen H. M. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q856638"_data-entity-id="Q1798125">[https://libris.kb.se/katalogisering/qn245bz84tzvzsp_LIBRIS]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a></div>-4] LIBRIS — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q33002955_citetype_Q114955954"_data-entity-id="Q829984">Mathematics_Genealogy_Project<span_class="wef_low_priority_links">_—_1997.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a></div>-5] Mathematics Genealogy Project — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[[https://www.apa.org/about/governance/president/former-presidents_https://www.apa.org/about/governance/president/former-presidents]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] 6,0 ^6,1 https://www.apa.org/about/governance/president/former-presidents

[[https://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/james-alice-gibbens-1849-1922_https://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/james-alice-gibbens-1849-1922]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://www.encyclopedia.com/women/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/james-alice-gibbens-1849-1922

[8] T. L. Brink (2008). Psychology: A Student Friendly Approach. "Unit One: The Definition and History of Psychology". p. 10.

[9] «William James: Writings 1878–1899»։ The Library of America։ June 1, 1992։ արտագրուած է՝ September 21, 2013

[10] «William James: Writings 1902–1910»։ The Library of America։ February 1, 1987։ արտագրուած է՝ September 21, 2013

[11] Dr. Megan E. Bradley։ «William James»։ PSYography։ Faculty.frostburg.edu։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ November 24, 2014-ին։ արտագրուած է՝ September 21, 2013

[12] Haggbloom Steven J., Warnick Renee, Warnick Jason E., Jones Vinessa K. եւ այլք (2002)։ «The 100 most eminent psychologists of the 20th century»։ Review of General Psychology 6 (2): 139–152։ doi:10.1037/1089-2680.6.2.139

[13] J. H. Korn, R. Davis, S. F. Davis: "Historians' and chairpersons' judgements of eminence among psychologists". American Psychologist, 1991, Volume 46, pp. 789–792.

[plato.stanford.edu2-14] "Wilhelm Maximilian Wundt" in Stanford Encyclopedia of Philosophy.

[15] Tom Butler-Bowdon: 50 Psychology Classics. Nicholas Brealey Publishing 2007. 1857884736. p. 2.

[16] Duane P. Schultz, Sydney Ellen Schultz (March 22, 2007)։ A History of Modern Psychology։ Cengage Learning։ էջեր 185–։ ISBN 978-0-495-09799-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]