Շաբթուան Օրերը
Շաբթուան օրերը, Է. դարու հայ մաթեմատիկա եւ աստղաբաշխ Անանիա Շիրակացիի աստղաբաշխութեան մէջ յիշուած են շաբթուան օրերուն հայերէն դասական անունները։ Այդ անուններուն եւ օտար անուններուն միջեւ որոշ նմանութիւններ կան։ Այսպէս,
Կիրակի[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Արեւ, որուն հոմանիշ գերմաներէն Sonntag եւ անգլերէն Sunday թարգմանութիւններն են լատիներէն Solis dies-ի (Արեւու օր). իսկ շուէտերէն եւ դանիերէն Sondag-ը (Զէօն տակ) կազմուած է Son (որդի) եւ dag (օր) բառերէն եւ կը նշանակէ Որդւոյն (Քրիստոսի) օրը։ Ֆրանսերէն Dimance եւ սպաներէն Domingo կու գան հռոմէական dies Dominica (Տիրոջ օր) անուններէն։
Երկուշաբթի[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Լուսին, որուն հոմանիշ գերմաներէն Montag-ը եւ անգլերէն Monday-ը թարգմանութիւններն են յունարէն Սելինիս իմերա (Լուսնի օր) բառերուն։ Ֆրանսերէն Lundi-ն (Երկուշաբթի) կազմուած է լատիներէն Luna (լուսին) եւ dies (օր) բառերէն։
Երեքշաբթի[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
ֆրանսերէն Mardi (Հրատ) կը ծագի լատիներէն Martis եւ dies բառերէն։ Նոյնը նաեւ սպաներէն Martes (Երեքշաբթի)։ Անգլերէն Tuesday-ը եւ գերմաներէն Dienstage-ը կը զարտուղին ու կը հեռանան. առաջինը կու գայ Diovis (Լուսնթագ =Jupiter) եւ dies բառերու բարդումէն։
Չորեքշաբթի[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Փայլածու, որուն ֆրանսերէնը Mercredi (Չորեքշաբթի) կազմուած է լատիներէն mercurii dies (Փայլածուի օր) բառերէն։ Իսկ անգլերէն Wednesday կը ծագի անկլօ-սաքսոն Woden (կատաղի, հզօր ռազմիկ) բառէն, որ իր կարգին կու գայ նորվեկեան Odin աստուածին անունէն։ Շուէտերէն Odinsdag (Օդինի օր = Չորեքշաբթի) եւ դանիերէն Woedensdag (Woden = Odin-ի օր) կը նշանակեն Չորեքշաբթի։
Հինգշաբթի[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Լուսնթագ, որուն Ֆրանսերէնն ու անգլերէնն է Jupiter, որ կազմուած է Diu (լոյս) եւ Pater (հայր) բառերէն, իբրեւ լուսաւոր մոլորակ։ Այս բառէն ծագած է ֆրանսերէն Jeudi (Հինգշաբթի) բառը, որ բարդուած է լատիներէն Jovis dies (Լուսնաթագի օր, Jovis, սեռականը՝ Jupiter-ի եւ dies, օր)։ Իսկ անգլերէն Thursday-ը կու գայ Սկանտինաւեան երկրորդ գլխաւոր Thor (Փոթորիկ աստուած) աստծոյն անունէն։ Նոյն ծագումը ունի դանիերէն Thorsdag (Թորի օր = Հինգշաբթի). գերմաներէն Donnerstag (Հինգշաբթի) կազմուած է Donncr (փոթորի) եւ tag (օր) բառերէն։
Ուրբաթ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Լուսաբեր, Ֆրանսերէն Vendredi (Ուրբաթ) կու գայ լատիներէն Venus (Լուսաբեր, Արուսեակ) բառին սեռական հոլովը՝ Veneris եւ dies (Արուսեակի կամ Լուսաբերի օր) բառերու բարդումէն։ Անգլերէն Friday-ը աղերս ունի անկլօ-սաքսոն Frige does-ի հետ, որ հռոմէական այդ օրուան անունին՝ Veneris dies-ի (Լուսաբերի օր) թարգմանութիւնն է եւ թերեւս ծագած է տեւտոնեան դիցուհի Frigga-ի անունէն, որ լատինականացած ձեւն է այդ դիցուհիին եւ որ իսլանտերէնի մէջ միայն կ՛երեւի Frigg ձեւով, եւ կինը՝ Սկանտինաւեան Odin աստուածին։
Շաբաթ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Երեւան. Անգլերէն Saturday-ը հին անուանումին, այսինքն, Շաբաթի դասական անուն՝ «Երեւակ»ի հոմանիշ է, որովհետեւ ան կազմուած է Saturnus (Երեւակ) եւ dies (օր) բառերէն։ Ֆրանսերէն Samedi-ն կազմուած է եբրայերէն սապպաթ (Շաբաթ) եւ լատիներէն dies (օր) բառերէն, ինչպէս՝ հայերէն (շաբաթ) եւ յունարէն սավվաթոն (շաբաթ) կը ծագին երբայերէն սապաթ (շաբաթ՝ հանգիստ) բառէն։
Կայ կարծիք, որ Երկուշաբթի, Երեքշաբթի, Չորեքշաբթի, Հինգշաբթի՝ թուական ածականներւվ բարդուած օրերու անունները հետեւանքն են Քրիստոնէութեան հետ ծագած միաշաբաթին (Կիրակի)։