Յակոբ Յակոբեան (գեղանկարիչ)

Յակոբ Յակոբեան (գեղանկարիչ)
Ծնած է	24 Մայիս 1923
Ծննդավայր	Աղեքսանդրիա, Եգիպտոս
Մահացած է	9 Մարտ 2013 (89 տարեկանին)
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստան
Ազգութիւն	Հայ
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն; Հայաստան
Կրթութիւն	Մելգոնեան Կրթական Հաստատութիւն; Աքատեմի տը լա Կրանտ Շոմիէր
Մասնագիտութնիւն	գեղանկարիչ, քաղաքական գործիչ, քանդակագործ
Պարգեւներ	Երեւանի պատուաւոր քաղաքացի Հայկական ԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ «Ս. Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշան ԽՍՀՄ պետական մրցանակ? և «Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալ?
	Յակոբ Յակոբեան Ուիքիդարանում
	Hakob Hakobyan Ուիքիպահեստում

Յակոբ Տիգրան Յակոբեան (24 Մայիս 1923(1923-05-24)^[1]^[2], Աղեքսանդրիա, Եգիպտոս^[1]^[2] - 9 Մարտ 2013(2013-03-09)^[3], Երեւան, Հայաստան), գեղանկարիչ, Հայաստանի Հանրապետութեան ժողովրդական նկարիչ, պետական մրցանակի դափնեկիր, ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամաւոր (1967-1971)։

Յակոբեան իր ժամանակ հայ նկարչութեան հանրաճանաչ, լաւագոյն ներկայացուցիչներէն մէկն է: Մաս կը կազմէ Գառզուի եւ Ժանսէմ-ի սերունդին: Սերունդ մը, որ կը յաջորդէ Մեծ եղեռնին եւ կը կրէ որբութեան կնիքը իր սրտին մէջ:

Կենսագրութիւն

Յակոբ Տիգրան Յակոբեան ծնած էր Եգիպտոս. աւարտելէ ետք Աղեքսանդրիոյ վարժարանը, յաճախած էր Մելգոնեան վարժարանը: Իր մասնագիտական ուսումը ստացած էր նախ Գահիրէի Գեղարուեստի ակադեմիոյ, ապա Փարիզի Աքատեմի տը լա կրանտ Շոմիէրի ակադեմիոյ մէջ:

Ան կ'ըսէ.-«Ես Աղեքսանդրիա ծնած եմ, 11 տարեկան էի երբ հայրս մահացաւ, ու մեր ընտանիքը ինկաւ նիւթական դժուարութեան մէջ… շա՜տ դժուար: Մայրս մեզ պէտք էր հոգար, քոյր մը եւ եղբայր մը ունէի ինձմէ մեծ: Այդ թուականներուն, երեսունականներուն, կիները չէին աշխատեր, բայց մայրս սկսաւ աշխատիլ: Համոզեցի զինք որ զիս Մելգոնեան կրթական հաստատութիւն գիշերօթիկ դպրոց ղրկեն, այն մտայնութեամբ, որ թէ կրթութիւն կը ստանայի, եւ թէ ալ բեռ մը պակաս կ'ըլլար իրենց համար:^[5]։

Այդ ձեւով Մելգոնեան հասայ, եօթը տարի Մելգոնեան մնացի, մէկ ընդմիջումով միայն: Մելգոնեանը չաւարտեցի, կիսատ մնաց, չկրցայ տակէն դուրս գալ, չէի դիմանար առանձնութեան, ընտանիքէս հեռու, յետոյ դպրոցը… աւելի մեղմ ասած, գեթօ մըն էր, թէ ինչ ուզէին այդ պէտք էր ըլլար: Այդ ժամանակ դպրոցը բաւական մեծ տարածութիւն ունէր, փշալարելով… ոչ թէ ուսանողներուն համար, այլ որպէսզի դուրսէն օտարներ չմտնեն ներս, թէեւ Կիպրոսը այնքա՜ն խաղաղ է եւ բարի ժողովուրդ ունի, իսկ դպրոցը քաղաքէն հեռու էր եւ երբ դուրս ելլէինք, երթալու տեղ չկար: Ամայի տարածութիւններ էին: Հիմա այդ Մելգոնեանը քաղաքի կեդրոնն է»:^[5]

40 տարեկանին ներգաղթած էր Հայաստան ու մինչեւ իր մահը ստեղծագործած էր հայրենիքին մէջ` դառնալով անոր երախտաւոր զաւակներէն մին:

Յակոբեանին նկարչութեան սէրը

Ան կ'ըսէ.- «Հինգ տարեկան էի, օր մը հայրս զիս իր գիրկը առաւ եւ թուղթի մը վրայ նապաստակ մը նկարեց: Ես զարմացայ, որովհետեւ առաջին անգամ կը տեսնէի, թէ ինչպէս մարդ բան մը կրնայ նկարել: Առաջին նկարչութիւնն էր որ կը տեսնէի թուղթի վրայ։ Դառնալով ինծի ըսաւ. «Դուն ալ կրնա՞ս նկարել»: Ես ալ առի թուղթը, նկարեցի, զգացուեցաւ: Եւ ես ալ զարմացայ, թէ ինչպէս որ ինքը նկարած էր, ես ալ կրցայ նոյնը ընել: Փաստօրէն առաջին նկարս նկարեցի, եւ հայրս նշմարեց, որ ես որոշ հակում ունիմ նկարչութեան հանդէպ… եւ այդ առնչութեամբ սկսաւ գուրգուրանք ցուցաբերել: Հոնտեղէն սկսաւ նկարելու սէրս»^[5]։

Նկարչական ոճ

Յակոբեանին նկարչութիւնը էապէս գծային է եւ ունի բարձր մակարդակ: Տեւապէս` կատարելութեան ձգտող: Լաւագոյնս կը գործածէ դասական նկարչութեան կանոնները, որոնք հիմնուած են բնութեան յաւիտենական օրէնքներուն վրայ. հեռաւորութիւն, ծաւալներու գործածութիւն, առանց ծանր զանգուածներու մէջ իյնալու` ամուր գծագրութիւն, նուրբ եւ զուսպ, մոխրաւուն գոյներ:

Բնութենէն առնուած տեսարանները կամ երեւոյթները Յակոբեան կը զտէ, կը վերակազմակերպէ, կը յղկէ եւ կու տայ անձնական իր կնիքը իւրաքանչիւր առարկայի` հասցնելով զանոնք բիւրեղացման: Յակոբեան կը սիրէ գոյնի հարթ քսուածքը, սակայն, ի պահանջել հարկին, կը գործածէ նաեւ ստուերը, միշտ պահելով մակերեսի մաքրութիւնն ու թեթեւութիւնը:

Կ՛ուզէ, որ ամէնէն յետին մանրամասնութիւնն անգամ հնազանդի իր օրէնքներուն, պահէ իր տեղն ու կշռոյթը պաստառին վրայ։ Ո՛չ մէկ պատահականութիւն, ո՛չ մէկ զիջում: Կ՛ուզէ, որ իր պաստառները ողողուած ըլլան մեղմ ու ծփացող երանգներով եւ ունենան ապակիի մը թափանցիկութիւնը: Որքան ալ իր էութիւնը կրէ տագնապներ ու յուսախաբութիւններ, ան կ՛ուզէ ըլլալ զուսպ, անխռով եւ ներդաշնակ:

Յակոբեանի արուեստը կ՛իյնայ, յետ Բ. Համաշխարհային պատերազմի Ֆրանսիս Կռիւպերով եւ Պեռնար Պիւֆէյով շարունակուած թշուառապաշտութեան եւ կը յատկանշուի պատերազմի արհաւիրքներէն հալածական, մահուան մղձաւանջով ապրող մարդոց ապրումներով^[6]։

Կոչումներ եւ Պատուոյ նախագահ

Յակոբ Յակոբեան Հայաստանի Հանրապետութեան դափնեկիր եւ Այնթապ-ի հայրենակցական միութեան պատուոյ նախագահ էր:

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a>
↑ Artsy — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4796642"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 “ԳՈՐԾԻՔՆԵՐԸ ԱՅՆՊԷՍ ԿԸ ՍՏԱՑՈՒԻՆ, ՈՐ ՄԱՐԴԵՐ ԵՆ… ԿԻՆԵՐ ԿԱՄ ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐ“, ԿԸ ՅԱՅՏՆԷՐ ՅԱԿՈԲ ՅԱԿՈԲԵԱՆ
↑ Յակոբ Յակոբեանի Արուեստը

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">[[:hy:Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան|Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1990._—_հատոր&nbsp;3.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q13219454">Library_of_Congress_Authorities<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:en:Library_of_Congress|Library_of_Congress]].</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q4830453_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q4796642">Artsy<span_class="wef_low_priority_links">_—_2009.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4796642"></a></div>-4] Artsy — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4796642"></a>

[com-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 “ԳՈՐԾԻՔՆԵՐԸ ԱՅՆՊԷՍ ԿԸ ՍՏԱՑՈՒԻՆ, ՈՐ ՄԱՐԴԵՐ ԵՆ… ԿԻՆԵՐ ԿԱՄ ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐ“, ԿԸ ՅԱՅՏՆԷՐ ՅԱԿՈԲ ՅԱԿՈԲԵԱՆ

[6] Յակոբ Յակոբեանի Արուեստը

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]