Հայաստանի Հանրապետութեան Վարչատարածքային Բաժանում

Հայաստանի վարչատարածքային բաժանումը
	;
Մայրաքաղաք եւ մարզեր
Վարչատարածքային; միաւոր	Մարզկեդրոն
Երեւան	ո/կ
Արագածոտն	Աշտարակ
Արարատ	Արտաշատ
Արմաւիր	Արմաւիր
Գեղարքունիք	Գաւառ
Կոտայք	Հրազդան
Լոռի	Վանաձոր
Շիրակ	Գիւմրի
Սիւնիք	Կապան
Տաւուշ	Իջեւան
Վայոց ձոր	Եղեգնաձոր

Հայաստանի Հանրապետութեան վարչատարածքային միաւորներն են մարզերը եւ համայնքները։ Հայաստանի Հանրապետութեան վարչատարածքային միաւորներն են մարզերը եւ համայնքները:^[1] Վարչատարածքային բաժանումը, կառավարութեան ներկայացմամբ, կը սահմանուի օրէնքով։^[2]

Կառավարութիւնը մարզերուն մէջ իր տարածքային քաղաքականութիւնը կ'իրագործէ մարզպետներու միջոցաւ։ Մարզպետներուն կը նշանակէ կառավարութիւնը։ Մարզպետները կը համակարգեն պետական կառավարման մարմիններու տարածքային ստորաբաժանումներու գործունէութիւնը, բացառութեամբ օրէնքով սահմանուած դէպքերը։^[3]

Երեւանի մէջ տարածքային կառավարման առանձնահատկութիւնները կը սահմանուին օրէնքով։^[4]

Մարզերուն մէջ կ'իրականացուի պետական կառավարում, իսկ համայնքներուն մէջ՝ տեղական ինքնակառավարում՝ Հայաստանի սահմանադրութեամբ սահմանուած կարգով։

Երեւան

Հայաստանի Հանրապետութեան մայրաքաղաքը Երեւանն է։^[5] Երեւան քաղաքը Հայաստանի վարչատարածքային բաժանման բնակչութեամբ ամենամեծ միաւորն է։ Մայրաքաղաք Երեւանին մէջ կ'իրականացուի տեղական ինքնակառավարում, որուն մարմիններն են Երեւանի աւագանին եւ քաղաքապետը։ Ըստ 1995-ի Հայաստանի սահմանադրութեան, Երեւանի քաղաքապետը կը նշանակուէր վարչապետի ներկայացմամբ նախագահի հրամանագրով, սակայն ըստ սահմանադրութեան 2005 թուականի փոփոխութիւններուն, Երեւան քաղաքի տեղական ինքնակառավարման առանձնահատկութիւնները կը սահմանուին «Երեւան քաղաքի տեղական ինքնակառավարման մասին» օրէնքով։ Համաձայն Հայաստանի Հանրապետութեան գործող Սահմանադրութեան (06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով՝ «Երեւանը համայնք է։ Երեւանի տեղական ինքնակառավարման առանձնահատկութիւնները կը սահմանուին օրէնքով»։^[6]

Երեւան քաղաքի աւագանին բաղկացած է 65 անդամներէ եւ կ'ընտրուի Երեւան քաղաքի բնակիչներուն կողմէ՝ համամասնական ընտրակարգով։ Երեւանի քաղաքապետ կ'ընտրուի կուսակցութեան մը ընտրական ցուցակին առաջին թեկնածուն, որ ստացած է աւագանիի տեղերուն 40 տոկոսը եւ աւելին։ Եթէ այդպիսի կուսակցութիւն չկայ, ապա քաղաքապետը կ'ընտրուի աւագանիին կողմէ։ Ներկայիս, Երեւանի քաղաքապետն է Տարօն Մարգարեանը (ընտրուած է 15.11.2011 թ.)։

Երեւանը իր հերթին բաժնուած է 12 վարչական շրջաններու^[7]։ Անոնք են.

Երեւան մայրաքաղաք	Բնակչութիւն (2011 թ. մարդահամար)	ՀՀ բնակչութեան մէջ մասնաբաժինը՝ %	Տարածքի մակերես (քմ²)	Բնակչութեան խտութիւն (մարդ/քմ²)	Քաղաքային համայնքներ	Գիւղական համայնքներ	Երեւան մայրաքաղաք
Երեւան մայրաքաղաք	1,060,138	35.1%	223	4754	1	ո/կ	ո/կ

Մարզեր

Կաղապար:Հայաստանի վարչական բաժանում քարտեզ Հայաստանի Հանրապետութեան վարչատարածքային միաւորներն են մարզերը եւ համայնքները: Վարչատարածքային բաժանումը, կառավարութեան ներկայացմամբ, կը սահմանուի օրէնքով^[2]։ Մարզերուն մէջ կ'իրականացուին պետական կառավարում մարզպետին կողմէ։ Ըստ սահմանադրութեան, մարզպետները կը նշանակուին Հայաստանի հանրապետութեան կառավարութեան որոշմամբ։ Կառավարութեան այդ որոշումները կը վաւերացուին Հանրապետութեան նախագահին կողմէ։ Մարզպետները կ'իրականացնեն Հայաստանի կառավարութեան տարածքային քաղաքականութիւնը, կը համակարգեն գործադիր մարմիններու տարածքային ծառայութիւններու գործունէութիւնը, բացառութեամբ օրէնքով նախատեսուած դէպքերուն եւ հաշուետու են կառավարութեան^[8]։

Ստորեւ՝ մարզպետներուն ցուցակը 2016 թուականի դրութեամբ.

Ստորեւ կը ներկայացուի Հայաստանի հանրապետութեան մարզերու ցուցակը՝ աղիւսակի տեսքով։ Ներառուած են տուեալները տարածքի մակերեսի, բնակչութեան թիւի եւ տարաբնակեցման խտութեան՝ 2011 թուականի դրութեամբ։ Մարդահամարի տուեալները վերցուած են Հայաստանի հանրապետութեան պետական վիճակագրական ծառայութեան պաշտօնական կայքէջէն^[9] Գեղարքունիք մարզի տարածքի մեջ ներառուած է Սեւանայ լիճի ջրային մակերեսը, որ կը կազմէ 1278 քմ²։

Մարզ	Բնակչութիւն (2011 թ. մարդահամար)	ՀՀ բնակչութեան մէջ մասնաբաժինը՝ %	Տարածքի մակերես (քմ²)	Բնակչութեան խտութիւն (մարդ/քմ²)	Քաղաքային համայնքներ	Գիւղական համայնքներ	Մարզկեդրոն
Արագածոտն	132,925	4.4%	2,756	48	3	111	Աշտարակ
Արարատ	260,367	8.6%	2,090	125	4	93	Արտաշատ
Արմաւիր	265,770	8.8%	1,242	214	3	94	Արմաւիր
Գեղարքունիք	235,075	7.8%	5,349	44	5	87	Գաւառ
Կոտայք	254,397	8.4%	2,086	122	7	60	Հրազդան
Լոռի	235,537	7.8%	3,799	62	8	105	Վանաձոր
Շիրակ	251,941	8.3%	2,680	94	3	116	Գիւմրի
Սիւնիք	141,771	4.7%	4,506	32	7	102	Կապան
Տաւուշ	128,609	4.3%	2,704	48	5	57	Իջեւան
Վայոց ձոր	52,324	1.7%	2,308	23	3	41	Եղեգնաձոր

Արտաքին յղումներ

Ծանօթագրութիւններ

↑ Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 121.
↑ ^2,0 ^2,1 Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 121:
↑ Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 160, մաս 1, մաս 2:
↑ Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 160, մաս 3:
↑ Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 22:
↑ Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 187:
↑ http://www.yerevan.am/main.php?lang=1&page_id=117
↑ http://www.gov.am/am/regions/
↑ Provinces: area, population and density

Կաղապար:Հայաստանի վարչական բաժանում

[1] Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 121.

[ReferenceA-2] 2,0 ^2,1 Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 121:

[3] Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 160, մաս 1, մաս 2:

[4] Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 160, մաս 3:

[5] Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 22:

[6] Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւն, 06.12.2015 թ. փոփոխութիւններով: Յօդուած 187:

[7] ttp://www.yerevan.am/main.php?lang=1&page_id=117

[8] ttp://www.gov.am/am/regions/

[9] Provinces: area, population and density

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]