Կուսթաֆ Ռէթսիւս
_page_156_(signature).jpg){kind=small}
Մակնուս Կուսթաֆ Ռէթսիւս (17 Հոկտեմբեր 1842[1][2][3][…], Կունգսհոլմ, Շուէտ[1][2] - 21 Յուլիս 1919[1][4][3][…], Ադոլֆ Ֆրեդրիկ, Սթոքհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շուէտ[1][4])՝ շուէտացի բնագէտ եւ կազմաբանագէտ, կարեւոր ներդրում ունեցած է նեարդային համակարգի հիւսուածքաբանութեան մէջ:
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ռէթսիւս ծնած է Սթոքհոլմ, զաւակն է կազմաբանագէտ Անտերս Ռէթսիւսի եւ թոռը՝ քիմիագէտ Անտերս Եահան Ռէթսիւսի: Ան Ուփսալայի Համալսարանն ընդունուած է 1860-ին, եւ հոն իր բժշկութեան թեկնածուական աստիճանն ստացած է 1866-ին, 1871-ին հասած է տոքթորականի Լունտի Համալսարանէն ներս:
Ան 1877-ին ստացած է հիւսուածքաբանութեան փրոֆեսորութիւն Շուէտի Թագաւորական հաստատութենէն Karolinska Institute ներս, սակայն երեք տարի անց՝ 1890-ին հոնկէ ազատուած է այլ անդամներու հետ ունեցած տարաձայնութիւններու պատճառաւ:
Լրատուական Դաշտ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Քանի որ ամուսնացած էր ֆեմինիստ Աննա Հիէրթայի հետ՝ Aftonbladet լրագիրի հիմնադիր Լարս Եոհան Հիէրթայի դստեր, անոր կարողութիւն թոյլ կուտար անոր կատարել հետազոտութիւններ եւ գրել առանց կայուն աշխատանք մը ունենալու: Աւելին, Ռէթսիւս կ'աշխատեր որպէս «Աֆթոնպլատեթի» խմբագիր (1884–87) ու նաեւ՝ որպէս լրագրող:
Գիտական Գործունէութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մակնուս Ռէթսիւս հրատարակած է 300-էն աւելի գիտական աշխատանքներ կազմաբանութեան, սաղմնաբանութեան, եւկենիքայի, գանգաբանութեան, կենդանաբանութեան եւ բուսաբանութեան բնագաւառներուն: Ան իր անունը շնորհած է բժշկական տզրուկներու կեդրոնական նեարդային համակարգի 60 միկրոմեթր տրամագիծով Ռէթսիւսի բջիջները: Թագաւորական հաստատութեան ներս եղած ատենը կարեւոր ներդրուներ ըրած է միջին ականջի ոսկորներու, ականջի թմբկաթաղանթի մկաններու նկարագրութեան գործին: Անոր 1896-ի երկհատոր Das Menschenhirn (Մարդու Ուղեղը) աշխատութիւնը եղած է մարդու ուղեղի մանրամասն կազմաբանութեան 19րդ դարու թէրեւս ամէնակարդացուող գիտական աշխատութիւնը: Ան նաեւ ուսումնասիրած է հնագոյն շուէտական եւ ֆիննական գանգեր, ընթանալով իր հօր Անտերս Ռէթսիւսի հետքերով, որ ուսումնասիրած էր մարդոց տարբեր ռասաներու գանգերը[5], ներդրումներ ընելով կեղծ գիտական գանգագուշակոււթան մէջ։ Իրաւամբ, Ռեթսիւսը եղած է հայրը կեղծ գիտական ռասայեական տեսութեան, որ կը փորձեր փառաբանել «Նորտական ռասան» որպէս մարդկութեան գերագոյն ռասա: [6]
Պատիւ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ռէթսիւսը 23 անգամ եղած է Նոպէլեան Մրցանակի թեկնածու 1901-էն մինչեւ 1916-ը:
Բուսաբանական անուններու մեջբերումներուն Կուսթաֆ Ռէթսիւսին անունը կը նշուի G.Retz. հապաւումով:
Մահ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ան վախճանած է 1919-ին Սթոքհոլմին մէջ, վերապրելով իր կինը: Նոյն տարուան Շուէտի Աքատեմիոյ իր աթոռը զբաղացուցած է Ատոլֆ Նորեէնը Adolf Noreen:
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 M Gustaf Retzius — 1917.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Kungsholms kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/SSA/0011/C I/8 (1830-1843), bildid: C0054989_00137, sida 244
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Adolf Fredriks kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0001/F I/19 (1916-1927), bildid: 00028446_00092, sida 90
- ↑ https://fokus.dn.se/kyrkan-och-samerna/
- ↑ Ghelichkhan Pouya (2008)։ «Far och son Retzius – företrädare för en missbrukad vetenskap»։ Läkartidningen 105 (21): 1597–1598
| ||||||
