Ոսկոր
Ոսկորները (լատիներէն՝ Os, յունարէն՝ οστούν) մեր մարմինը կը շալկեն ու ձեւ կու տան անոր: Անոնք նաեւ կը պաշտպանեն մեր ներքին գործարանները:
Ոսկորները այն կոշտ կառուցուածքներն են, որոնք կը կազմեն ողնաշարաւորներու կմախքային համակարգը: Անոնք մարմնին կ'ապահովեն աջակցութիւն եւ պաշտպանութիւն, կը հեշտացնեն շարժումը, կ'արտադրեն արեան բջիջներ եւ կը պահպանեն հանքանիւթերը: Ոսկորները կազմուած են կոշտ, հանքայնացուած հիւսուածքէ, որ կը կոչուի ոսկրային հիւսուածք եւ կազմուած է գոլաճինէ, գալսիումէ եւ ֆոսֆորէ։
Մարդու կմախքը բաղկացած է 206 ոսկորներէ, որոնք կը բաժնուին երկու հիմնական մասերու՝ առանցքային եւ կցորդային։ Առանցքային կմախքը կազմուած է գլուխի, պարանոցի եւ մարմնի ոսկորներէն, իսկ կցորդային կմախքը՝ վերջոյթներու ոսկորներէն։
Ոսկորները միմիանց հետ կապուած են յօդերու միջոցով, որոնք թոյլ կու տան շարժելու։ Յօդի տեսակը կ'որոշէ շարժման հնարաւոր տիրոյթը: Գոյութիւն ունին յօդերու երեք հիմնական տեսակ՝ synovial յօդեր, աճառային (cartilaginous) յօդեր եւ թելքաւոր (fibrous) յօդեր։
Ոսկորները մշտապէս կը վերանորոգուին կեանքի ընթացքին: Այս գործընթացը, որ կը կոչուի ոսկրային վերափոխում, կը ներառէ հին ոսկրային հիւսուածքի քայքայումը եւ նոր ոսկրային հիւսուածքի ձեւաւորումը: Ոսկորներու վերականգնումը անհրաժեշտ է ոսկորներու ամրութեան եւ ամբողջականութեան պահպանման համար:
Ոսկորները կարեւոր են արեան բջիջներու արտադրության համար նաեւ։ Ոսկրածուծը, որ ոսկորին մէջ գտնուող փափուկ հիւսուածքն է, կ'արտադրէ արեան կարմիր եւ սպիտակ բջիջներն ու արեան շերտերը: Արեան կարմիր բջիջները թթուածինը կը տեղափոխեն ամբողջ մարմնի բջիջներուն, սպիտակ բջիջները կը պայքարին վարակի դէմ, իսկ արեան շերտերը կ'օգնում դադարեցնելու արիւնահոսութիւնը:
Եւ վերջապէս, ոսկորները կ'աջակցին մարմնին, կը պաշտպանեն եւ շարժումը կը դիւրացնեն, ինչպէս նաեւ կը պահպանեն հանքանիւթերը, ինչպիսիք են գալսիումը եւ ֆոսֆորը: Այս հանքանիւթերը անհրաժեշտ են ոսկորներու ամրութիւնը պահպանելու եւ մարմնի այլ օրգաններու եւ հիւսուածքներու օրինաւոր աշխատանքի համար:
Հետաքրքրական տեղեկութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Երբ կը ծնինք, մեր մարմինը կ'ունենայ 300 ոսկոր, իսկ երբ չափահաս կը դառնանք, այդ թիւը կը նուազի եւ կ'ըլլայ 206: 94 «անհետացած» ոսկորները կը միանան իրար, ինչպէս օրինակ նորածինի գանկի ոսկորները, որոնց իրար միանալը յստակօրէն կը զգանք առաջին տարուան ընթացքին:
- Մենք եւ ընձուղտները նոյն թիւով ոսկոր ունինք մեր վիզին մէջ, այսինքն՝ 7 ոսկոր: Մինչ ֆլամինկօները ունին վիզի 19 ոսկոր:
- Մեր ամէնէն երկար ոսկորը մեր զիստի ոսկորն է, որ կը շարունակէ մեծնալ այնքան ատեն որ մենք կ'աճինք, մինչ մեր ողնայարի ոսկորներու աճը կը դադրի երբ մօտ 5 տարեկան ըլլանք: