Ուփսալայի Համալսարան

Ուփսալայի Համալսարան
Կաղապար:Պատկերի ֆորմատավորում2
File:Uppsala University logo.svg
Կարգախօս Gratiae veritas naturae Կաղապար:Յղում la
Հիմնադրուած է 1477
Հիմնադրիր Ստեն Ստուրե Ավագ? եւ Jakob Ulvsson?
Ռեկտոր Փրոֆեսոր Էւա Օքեսըն Eva Åkesson[1]
Ուսանողներ 43 591
Ընդհանուր անձնակազմ 2 347
Ակադեմական կազմ 4 718
Անդամակցութիւն Համալսարանների մատարիկի ցանց?, Կոիմբրայի խումբ?, Եւրոպայի համալսարաններու միութիւն[2], ArXiv?[3], Guild of European Research-Intensive Universities?[4], Science for Life Laboratory?, Testbed Sweden Precision Health Cancer? եւ Health Data Sweden?
Տեղ Ուփսալա
Գոյներ    
Մարուն, ճերմակ
Երկիր  Շուէտ Շուէտ
Հասցէ Dag Hammarskjölds Väg 7, 752 37 Uppsala[5]
Կայք Կաղապար:Url
Uppsala University Վիքիպահեստում

Ուփսալայի համալսարան (շուէտ.՝ Uppsala universitet)՝ Շուէտին մէջ տակաւին գործող հնագոյն համալսարան է, հիմնուած է 1477-ին[6]: Դասակարգուած է աշխարհի 100 լաւագոյն համալսարաններու քանի մը ցանկերուն մէջ։ ARWU դասակարգումով աշխարհի 63րդ համալսարանն է:[7][8]

Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ուփսալայի համալսարանը

Համալսարանն իր զարգացումն ապրած է 16րդ դարուն վերջին Շուէտի հզօրացման հետ միասին եւ հարաբերական ֆինանսական կայունութիւն ստացած է Կուսթաւ Ատոլֆ թագաւորի խոշոր դրամաշնորհի շնորհիվ: Ուփսալան նաեւ կարեւոր պատմական տեղ ունեցած է Շուէտի ազգային մշակոյթի, նոյնականացման եւ պետութեան կայացման մէջ։ Համալսարանն ունի 44 000 գրանցուած ուսանող եւ 2 300 տոքթորական ուսանողներ: Ունի դասախօսական կազմի 1 800 անդամ ընդհանուր 6 900 աշխատողներէն: 716 փրոֆեսորներուն քսանութ տոկոսը կանայք են: 2016-ի ծախսերը կազմած են 6.6 միլիար շուէտական քրուն՝ մօտաւորապէս $ 755 միլիոն:

Համալսարանին Հետ Կապ Ունեցած Նշանաւոր Անձինք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կաղապար:Գլխաւոր Յօդուած

Մեծանուն բուսաբան Քարլ Լինէուսին (շուէտ.՝ Carl von Linné) գործունէութիւնը կապուած է Ուփսալայի հետ

Ուփսալայի համալսարանին անունը կապ ունի տասնմեկ Նոպէլեան Մրցանակի արժանացած անձերուն հետ[9] եւ բազմաթիւ թագաւորականներու, աքատեմիքոսներու եւ հանրային մարդերուն հետ:
Քանի մը դարերուն Շուէտի գլխաւոր աքատեմիական հաստատութիւն ըլլալով, Ուփսալայի համալսարանը եղած է Շուէտի քաղաքական եւ գիտական յայտնի դէմքերու կրթութեան օրրանը: Անոնցմէ յայտնիներէն են Միաւորուած ազգերու գլխաւոր քարտուղար Տակ Համարխեոլտը (շուէտ.՝ Dag Hammarskjöld, 1905–1961), որ 1961-ին յետմահու Խաղաղութեան Նոպէլեան Մրցանակ ստացած է եւ շուէտ դիւանագէտ Հանս Պլիքսը (շուէտ.՝ Hans Blix, ծն.1928), որ եղած է Միջազգային աթոմային էնըրճիի գործակալութեան գլխաւորը 1981–1997-ին: Համարխեոլտը եւ Պլիքսը Ուփսալայի Իրաւագիտութեան ֆաքուլթիէն աստիճան ստացած են, անանկ, ինչպէս Շուէտի Արտաքին գործերու նախարար Աննա Լինտը (շուէտ.՝ Anna Lindh), որ սպաննուեցաւ 2003-ին:

Մշակոյթի Մէջ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Լունտի հետ միասին, Ուփսալան Շուէտի պատմական եւ աւանդական աքատեմիական կեանքի կեդրոն կը հանդիսանայ, դառնալով յիշատակուող առարկայ մը շուէտական գրականութեան, արուեստի եւ շարժագրութեան մէջ։ Յատկապէս, Ուփսալաի համալսարանը կարեւորաբար երեւցած է Սթիկ Լարսընի (շուէտ.՝ Stieg Larsson) Män som hatar kvinnor «Վիշապի դաջուածքով աղջիկը» (անգլերէն՝ The Girl with the Dragon Tattoo) ժապաւէնին մէջ:
Նորվեկացի փոփ երգչուհի Քիրսթի Սփարպոէն (նորվ.՝ Kirsti Sparboe) 1969-ին թողարկեցաւ Ուփսալայի համալսարանին նուիրուած երգ մը՝ «Ուփսալայի ուսանողուհին» (գերմաներէն՝ Ein Student aus Uppsala)[10] անունով:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. University Management, Uppsala University, retrieved 16 January 2012
  2. https://eua.eu/about/member-directory.html
  3. Our Members / Tier 3
  4. https://www.the-guild.eu/members/
  5. (unspecified title)
  6. Ridder-Symoens, Hilde de. A History of the University in Europe. Cambridge University Press, 2003. Page 84.
  7. «Uppsala University in International Rankings»։ Uppsala University։ արտագրուած է՝ 2017-04-20 
  8. «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2019-01-19-ին։ արտագրուած է՝ 2018-01-11 
  9. «Eight Nobel laureates have been connected with the Uppsala University»։ արտագրուած է՝ 2010-06-12 
  10. Youtube, "Ein Student aus Uppsala", by Kirsti Sparboe