Լուսինէ Զաքարեան
Լուսինէ Զաքարեան | |
---|---|
| |
Ծնած է | 1 Յունիս 1937[1] |
Ծննդավայր | Ախալցխա, Վրացական Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[2][3] |
Մահացած է | 31 Դեկտեմբեր 1992[3] (55 տարեկանին) |
Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստան |
Քաղաքացիութիւն |
Խորհրդային Միութիւն Հայաստան |
Ազգութիւն | Հայ[2] |
Ուսումնավայր | Երեւանի Կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոց[2] |
Տեսակ | Զարգացած Միջնադարու Հայկական Երաժշտութիւն |
Մասնագիտութիւն | երգչուհի, օպերային երգչուհի |
Աշխատավայր | Հայֆիլհարմոնիա?[2] |
Ամուսին | Խորէն Պալեան |
Լուսինէ Զաքարեան (1 Յունիս 1937[1], Ախալցխա, Վրացական Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[2][3] - 31 Դեկտեմբեր 1992[3], Երեւան, Հայաստան), հայ երգչուհի, Կոմիտաս Վարդապետի, հայ հոգեւոր երգերու ու տաղերու մեկնաբան։ 1968 թ. ամուսնացեր է անուանի շարականագէտ, բանասեր, երգիչ Խորէն Պալեանի հետ: Ժողովուրդի կողմէ շատ սիրուած երգչուհիի աճիւնը կը գտնուի Էջմիածին քաղաքի Սուրբ Գայանէ եկեղեցւոյ բակի գերեզմանատան մէջ։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Լուսինէ հասակ առած է Ջաւախքի մէջ։ 1952 թուականին իր ընտանիքին հետ տեղափոխուած է Երեւան, ուսանած է Ռոմանոս Մելիքեանի անուան երաժշտական ուսումնարանէն ներս։ 1957 թուականին ընդունուած է Երեւանի պետական երաժշտանոց։ Այդ տարիներուն անոր տաղանդն արդէն բացայայտ էր։
1970-1983 եղած է Հայաստանի Ազգային հեռուստաընկերութեան եւ ձայնասփիւռի սինֆոնիկ նուագախումբի մեներգչուհի։ Այդ ընթացքին երգած է նաեւ Էջմիածնայ Մայր տաճարի երգչախմբէն։ Գերազանց կատարած է ինչպէս արեւմտաեւրոպական ստեղծագործութիւններ, այնպէս ալ՝ հայկական ժողովրդական եւ հոգեւոր երաժշտութիւն։ Տակաւին սովետական տարիներուն, երբ կ՛արգիլուէին բազմաթիւ երաժշտական ոճեր, ինչպէս նաեւ հոգեւոր երաժշտութիւնը, ան համարձակութիւն ունեցած է հայկական հոգեւոր երաժշտութիւնը բարձրացնել բեմ։
1972 թուականին արժանացած է ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստի կոչման[4]։
Բազմիցս համերգներով ելոյթներ ունեցած է արտասահմանի տարբեր երկիրներու մէջ, ուր փառքով ներկայացուցած է Կոմիտասի հայ ժողովրդական երգերը, տաղերն ու շարականները։ Պարբերաբար համերգներ տուած է հայազգի աշխարհահռչակ երգեհոնահար Պերճ Ժամկոչեանի հետ։ Լուսինէի համար երգահան Առնօ Բաբաջանեան գրած է իր «Վոկալիզը»։ Լուսինէ Զաքարեանին բանաստեղծութիւններ ձօնած է Սիլվա Կապուտիկեանը,Վահագն Դաւթեանը, Պարոյր Սեւակը, այլազգի բանաստեղծներ։ Շնորհիւ հոգեթով ձայնին, Լուսինէ Զաքարեանի ձայնագրութիւնները մտած են համաշխարհային երաժշտութեան ձայնադարան։
Ընտանիք
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Լուսինէ Զաքարեանը սերած էր երաժիշտներու գերդաստանէ։ Մօր կողմէ մեծ հայրը՝ Իոսիֆ Թոմաշեւիչը (ծագումով լեհահայ), եղեր է Սան Փեթրսպուրկի Կայսերական օփերային թատրոնի մեներգիչ, ձայնային հարուստ տուեալներով օժտուած պաս-փրոֆունտօ, որ իր ձայնը մշակեր էր Իտալիոյ մէջ։
Մեծ մայրը՝ Ելենա Թոմաշեւսքայան, դաշնակահարուհի էր։
Հայրը՝ Հաբէթ Զաքարեանը, սիմֆոնիք նուագախումբի կազմին մէջ կը նուագէր պաս փողային գործիք:
Մայրը՝ Վերոնիքա Տոմաշեւսքայան, նոյնպես օժտուած էր երաժշտական կարողութիւններով:
Եղբայրը՝ Դաւիթ Զաքարեանը, դաշնակահար եւ ձեռնադաշնակահար էր:
Ունի քոյր՝ Ելենան:
1968 թ. ամուսնացեր է անուանի շարականագէտ, բանասեր, երգիչ Խորէն Պալեանի հետ, որու օգնութեամբ աւելի խորացեր է հայ միջնադարեան երաժշտութեան եւ հոգեւոր երգեցողութեան մէջ:
Մէջբերումներ Լուսինէ Զաքարեանի մասին
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Երբ Լուսինէն երգում է «Սուրբ-սուրբը», ամբողջ հրեշտակները բազմութեամբ իջնում են Մայր աթոռ ու փառաբանում Աստծուն իր այդ երգեցողութեան ու նրան ի վերուստ տրուած շնորհի համար։ - Կաթողիկոս Վազգէն Ա․
|
Լուսինէն հայ երգարուեստի մէջ նոյն դերն ունի, ի՛նչ ճարտարապետութեան մէջ՝ Թորոս Թորամանեանը։ |
Անզուգական երգչուհի, հոգեւորի փայլուն զգացողութեամբ, որը գերել ու «գրաւել» է ոչ միայն հայ, այլեւ այլազգիներու սրտերն ու փառքով ներկայացուցած Կոմիտասի, հայ ժողովրդական երգերը, տաղերը եւ շարականները։ - Փրոֆէսոր Դաւիթ Ղազարեան
|
Պարգեւներ եւ կոչումներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- 1967 - ՀԽՍՀ վաստակաւոր արուեստագէտուհի,
- 1967 - ՀԼԿԵՄ մրցանակ,
- 1972 - ՀԽՍՀ ժողովրդական արուեստագէտուհի[5],
- 1979 - ՀԽՍՀ պետական մրցանակ,
- Յետմահու պարգեւատրուեր է «Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշանով:
Գրքեր Լուսինէ Զաքարեանի մասին
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մինչեւ այժմ հրատարակուեր է մեծանուն երգչուհիի մասին պատմող երեք գիրք: Դեռ Լուսինէի ստեղծագործական գործունէութեան բուռն շրջանին գրականագէտ Կարլէն Դանիէլեանը կը գրէ եւ 1981 թուականին Երեւանի մէջ կը հրատարակէ «Լուսինէ Զաքարեան» աշխատութիւնը: Լուսինէի մահէն յետոյ անոր ամուսնոյն՝ Խորէն Պալեանի եւ բանասէր Լիտա Գէորգեանի կողմէն կազմուած 1999 թուականին Երեւանի մէջ կը հրատարակուի «Լուսինէ» ժողովածուն: Սակայն, տեսնելով ընթերցող հասարակութեան անտարբերութիւնը, Խորէն Պալեանը գներ է «Լուսինէ» գրքի բոլոր չվաճառուած օրինակները եւ տեղափոխեր իր բնակարան: 2015 թուականին հրատարակուեր է Լուսինէ Զաքարեանի մասին պատմող թիւ 3-րդ գիրքը՝ Սէրկէյ Մանուէլեանի աշխատասիրութեամբ հրատարակուած «Լուսինէ Զաքարեանը ժամանակակիցներու յուշերուն մէջ» ժողովածուն[6]:
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ 1,0 1,1 Lusine Zakaryan - Armenian National Music
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1. — է. 395.
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երեւան, 2005
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երեւան, 2005
- ↑ «http://www.nyut.am/?p=93718&l=am»
Արտաքին յղումներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
|