Լուսինէ Աւետիսեան

Լուսինէ Արարատի Աւետիսեան
Ծննդավայր	ԼՂՀ Սարուշէն, ԼՂԻՄ (այժմ՝ ԼՂՀ)
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, գրականագէտ, թարգման
Ազգութիւն	հայ
Քաղաքացիութիւն	Հայաստանի Հանրապետութիւն
Կրթութիւն	ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետ (1991-1996)ՀՀ ԳԱԱ Գրականութեան ինստիտուտի ասպիրանտուրա (1996-1999)
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտութիւններու թեկնածու
Կայք	lusineavetisyan.do.am

Լուսինէ Աւետիսեան - Լուսնէ Աւետիսեանց, բանաստեղծ, գրականագէտ, գրաբարագէտ, թարգման, բանասիրական գիտութիւնների թեկնածու։

Կենսագրութիւն

Ծնուել է 1975 թուականի մայիսի 16-ին, ԼՂԻՄ (այժմ՝ ԼՂՀ) Ասկերանի շրջանի Սարուշէն գեւղում՝ ուսուցիչներ Արարատ Աւետիսեանի եւ Այիդա Մանուկեանի ընտանիքում։

1978-ին ընտանիքը տեղափոխուել է ՀԽՍՀ եւ բնակութիւն հաստատել Հոկտեմբերեան (այժմ՝ Արմաւիր) քաղաքում։

Միջնակարգ կրթութիւնն ստացել է նախ՝ քաղաքի թիւ 7, ապա՝ շարունակել Երեւանի թիւ 10 դպրոցի (Մկրտիչ Խրիմեանի անուան) հայագիտական թեքումով դասարանում։

Դպրոցն աւարտել է 1991-ին եւ նոյն թուականին ընդունուել Երեւանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ, որն աւարտել է 1996-ին։

1996-ին ընդունուել է ՀՀ ԳԱԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան գրականութեան ինստիտուտի ասպիրանտուրա։

Պաշտպանել է թեկնածուական ատենախաւսութիւն՝ «Տիրան Չրաքեանի պոէտիկան» թեմայով՝ ստանալով բանասիրական գիտութիւնների թեկնածուի գիտական աստիճան։

1996-ից աշխատում է նոյն ինստիտուտում՝ որպէս աւագ գիտաշխատող։ Նրա աշխատասիրութեամբ հրատարակուել են Լեւոն Շանթի երկերի ութհատորեայ ժողովածուի ակադեմիական հրատարակութեան երկու հատորները։ Այժմ տպագրութեան է պատրաստում Նիկոլ Աղբալեանի երկերի ակադեմիական հրատարակութեան Լեզուաբանական հատորը։ Գրաբար է դասաւանդում համալսարաններում։

Բանաստեղծութիւններ (2000)

Լուսինէ Աւետիսեան, Տիրան Չրաքեանի պոէտիկան (2005)

Լուսինէ Աւետիսեան, Յաւերժամանուկը (2008)

Ուրբաթագիրք, 2012

Լուսինէ Աւետիսեան, Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը, 2018

Լուսնէ Աւետիսեանց, Արժանի լինել, 2020

Նոր հերոսապատում, 2021

Սերգէ Աւետիսեան, Լոկ մի ճանապարհ ինձ տուն է բերում, 2022

Գրքեր

• «Բանաստեղծութիւններ» բանաստեղծական ժողովածու (2000),
• «Տիրան Չրաքեանի (Ինտրա) պոէտիկան»։ ISBN 99930-4-322-2  մենագրութիւն (2005), ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան ինստիտուտի գիտխորհրդի որոշմամբ,
• «Յաւերժամանուկը»։ ISBN 978-9939-53-184-7  , Անտուան դը Սենտ-Եքզիւպերիի «Փոքրիկ իշխանը» հէքիաթի բազմաշերտ վերլուծութիւն (2008),
• Լեւոն Շանթ, Երկերի ժողովածոյ, հ. 1, Երեւան, 2011, (Արմէն Մանուկեանի հետ) էջեր 38-155, 401-488, ISBN 978-5-8080-8080-9։
• Ուրբաթագիրք (2012)։ ISBN 978-99941-1-974-5  հայերէն առաջին տպագիր գրքի առաջին աշխարհաբար թարգմանութիւն եւ հարակից աշխատասիրութիւն (Առաջաբան)։ Իրականացած է պետական պատուէրով՝ Հայ գրատպութեան 500-ամեակին նուիրուած միջոցառումների շրջանակում։ «Գրքարուեստ-2012» հանրապետական հինգերորդ մրցանակաբաշխութեան ժամանակ ՀՀ Մշակոյթի նախարարութեան կողմից արժանացած է «Լաւագոյն գիրք գրքի մասին» մրցանակին։
• Լեւոն Շանթ, Երկերի լիակատար ժողովածոյ, հ. 8, Երեւան 2016, (Մանէ Սարինեանի հետ), էջեր՝ 5-407, 678-704, ISBN 978-5-8080-1008-6
• «Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը», ի նպաստ դասական ուղղագրութեան կանոնարկման (2018)։ ISBN 978-9939-0-2588-9
• Առաջին անգամ աշխարհաբար է թարգմանել եւ գիտական հրատարակութեան է պատրաստում Անանիա Նարեկացու «Սակս բացայայտութեան թուոց» երկը։
• Սենեկա, Ներոն կայսերը. Գթասրտութեան մասին, (թարգմանութիւն գրաբարից), Իմաստասիրական խոհեր, Երկերի ժողովածու, Երեւան, 2019, էջ 691-740։ ISBN 978-9939-0-3131-6
• Սենեկա, Իր մայր Հելուիային. Մխիթարութեան մասին, (թարգմանութիւն գրաբարից), Իմաստասիրական խոհեր, Երկերի ժողովածու, Երեւան, 2019, էջ 740-777։ ISBN 978-9939-0-3131-6
• «Արժանի լինել» (գրաբար քերթուածների ժողովածու), Երեւան 2019, ISBN 978-9939-0-3185-9
• «Նոր հերոսապատում։ Արեւմտահայերէն պատմուածքներ», Երեւան, 2021, ISBN 978-9939-0-3502-4
• Սերգէ Աւետիսեան, Լոկ մի ճանապարհ ինձ տուն է բերում, Երեւան 2022, ISBN 978-9939-0-4228-2
• Lucinée Avétissian, L’éternel enfant, Erevan 2022, 100 p., Traduit de l’arménien par Armen Michaelian, ISBN 978-9939-0-4323-4

Գիտական յաւդուածներից

• Գեղագիտական հայեացքների դրսեւորումները Չրաքեանի նամակներում, Բանբեր Երեւանի համալսարանի, Երեւան, 2000, թիւ 2, էջ 209-219։
• Տիրան Չրաքեանը Մ. Կիւրճեանին հասցէագրուած նամակներում, Երիտասարդ գիտաշխատողների յաւդուածների ժողովածու, Երեւան, 2001, թիւ 1 (2), էջ 143-147։
• Ծովերգութիւն, Գարուն, 2002, թիւ 4, էջ 84-90։
• Յակոբ Մեղապարտի տպագրած Ուրբաթագիրքը եւ նրա մերաւրեայ հրատարակութիւնը, Հայ գիրքը եւ հայ գրականութիւնը, Երեւան, 2013, էջ 31-39,
• «Урбатагирк: первая армянская печатная книга», Портал «Наша среда», 30.09.2013
• Տիրան Չրաքեանի աշխարհայեացքը, Գրականագիտական հանդէս, Երեւան, 2014, էջ 76-118,
  • Ա. «Չրաքեանի գեղագիտական հայեացքները», Գրականագիտական հանդէս, Երեւան, 2014, էջ 76-93,
  • Բ. «Չրաքեանի փիլիսոփայական աշխարհայեացքը», Գրականագիտական հանդէս, Երեւան, 2014, էջ 93-118,
• Տիրան Չրաքեանի բառաստեղծական արուեստը։ Հակադրութիւն եւ պարադոքս, Էջմիածին ամսագիր, 2015, թիւ ԺԲ, էջ 90-101։
• «Անրի Վեռնոյի վէպ-յուշարձանը», Ցեղասպանութեան արտացոլումը հայ եւ համաշխարհային գրականութեան մէջ, Երեւան, 2015,
• Ինտրայի «Ներաշխար»-ի ստեղծման պատմութեան ուրուագծերը նամակներում, «Կամար», Բէրութ, 2016, էջ 65-76։
• Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը, Գիտական յօդուածների ժողովածու, Երեւան, 2017, էջ 24-49։
• Մխիթարեանք եւ տարերք լեզուիմաստասիրութեան Հայոց, «Վենետիկի Մխիթարեան միաբանութիւն 300. միջազգային գիտաժողով», Երեւան, 2018, էջ 339-354։
• Գրաբարի թեքումով հայագիտական դպրոցի անհրաժեշտութիւն, Կրթութիւն, 17.10. 2018, էջ 14-15։
• «Աղջիկ» բառի ստուգաբանութեան փորձ՝ լեզուաբանական, գրականագիտական եւ առասպելաբանական դիտանկիւնների համադրմամբ։
• Վարդավառ. Երբ յայտածուում է մոռացուած ծաղկանունը (միջգիտակարգային ուսումնասիրութիւն)։
• Արուեստ գրաբար քերթութեան Ալիշանի, (հակիրճ), Գրական թերթ, 17.07.2020։
• ԱՐՀԱՒԻՐՔ բառը, կամ Հարամանին այնքան էլ սարսափելի չէ, որքան թուում է, Արդի հայերէնագիտութեան խնդիրները, Գիտաժողով,
• Արուեստ գրաբար քերթութեան Ալիշանի, Բազմավէպ, 2021, թիւ 1-2, էջ 87-109։
• Աղջիկ բառի ծագումը, Վէմ, Երեւան, 2021, էջ 132-146։
• Հացի պաշտամունք եւ ինքնութիւն, լեզուիմաստասիրութիւն։ Հաց բառի ծագումը, Հանդէս ամսաւրեայ, Վիեննա, 2021, էջ 147-174։
• «Արկանք» (երկանք) երգի գաղափարական եւ ձեւաիմաստային յենակէտերը, Դպրատուն, Ստեփանակերտ 2022, թիւ Ա, էջ 76-89։
• Լեզուաբանն ու լեզուիմաստասէրը, Նիկոլ Աղբալեանի 150-ամեակին ընդառաջ, Վէմ համահայկական հանդէս, Երեւան 2022, թիւ Գ., էջ 208-225։
• Արուեստ գրաբար քերթութեան Ալիշանի, Հ. Ղեւոնդ Ալիշան, յոբելեանական գիտաժողովի նիւթերի ժողովածոյ, Երեւան 2021, էջ 239-259։

Այլ յաւդուածներ

• Արեւմտահայերէնը ապրող, բազմասնուող եւ կենսատու լեզու
• Ներգաղթ դէպի լեզուն
• Հայոց գրերի բուժիչ յատկութիւնը Archived 2019-11-25 at the Wayback Machine.
• Армянский алфавит и наше зрение
• Գրաբարի թեքումով հայագիտական դպրոցի անհրաժեշտութիւն

Նրա մասին յաւդուածներ եւ հաղորդումներ

• Յ. Պալեան, Կրկին կը խաւսուի փտախտ դարձած ներազգային էական հարց ուղղագրութեան մասին, Հայրենիք, 28.12.2015
• Զրոյց, Հարց եւ հարցում (զրոյց լեզուի մասին), կը զրուցեն Իխան Չիֆթչեան եւ Լուսինէ Աւետիսեան, Հայերէն blog, 25.09.2016
• Զրոյց, Հարց եւ հարցում (զրոյց լեզուի մասին), Բ. մասն, կը զրուցեն Իխան Չիֆթչեան եւ Լուսինէ Աւետիսեան, Հայերէն blog, 27.09.2016
• Զրոյց, Հարց եւ հարցում (զրոյց լեզուի մասին), Գ. մասն, կը զրուցեն Իխան Չիֆթչեան եւ Լուսինէ Աւետիսեան, Հայերէն blog, 14.10.2016
• Զ. Արիստակէսեան, Գրաբարի պատգամաբերը, Հետք, 27.10.2017
• Արմէն Միքայեղեան, Լուսինէ Աւետիսեանի «Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը», Ագգ, 24.05.2019
• Լուսինէ Աւետիսեան. «Այսօր համացանցը հնարաւորութիւն կու տայ հասարակութեան ճաշակները տարորոշելու, բայց եւ ինքը՝ համացանցը վերցուցած է ճաշակ ձեւաւորելու հնարաւորութիւնն ու գործառոյթը», հարցազրոյց, Ժամանակ, Կ. Պողիս, 09.11.2020
• Արմէն Միքայեղեան (պատմալեզուաբան), Լուսինէ Աւետիսեանի խմբագրութեամբ ՆՈՐ ՀԵՐՈՍԱՊԱՏՈՒՄ. Արեւմտահայերէն պատմուածքներ ժողովածուէն տպաւորութիւններ
• Բագրատ Եսդուգեան, Պատերազմի անդրադարձը գրականութեան մէջ, Ակաւս, Կ. Պողիս 21.02.2021, թիւ 1284
• Բագրատ Եսդուգեան, Ուղղագրութեան մերաւրեայ հոգերու մասին, Ակաւս, Կ. Պողիս, 26.02.2021, թիւ 1286
• Երան Գույումճեան, Իմ խոնարհ արձագանգը «Նոր հերոսապատում» գիրքին, Գրական թերթ, 02.04.2021
• Դիմանկար. Լուսինէ Աւետիսեան (ՎԷՄ ռադիոկայեան, «Աշխարհայեացք» հաղորդաշար, հաղորդումը վարում է Արաքս Պաւղոսեանը)

• Չակերտներ. Լուսինէ Աւետիսեան (Հ 1 հեռուստատեսութիւն, Հաղորդումը վարում է Արթուր Բախտամեանը)
• Մեր մեծերը. Ինտրա
• ԱՐ. Վարպետների քաղաքը
• Բարեւ երկիր
• Վերնագիրը վերջում (Արցախի ՀՏ)
• Անկախութեան սերունդ
• Художники. Первый канал России
• Мир. Вместе+
• «Արեւմտահայերէն» հաղորդաշար. Հանրային ռադիո

Քանդակներից

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Lucinée Avétissian, L’éternel enfant, Erevan 2022

Մի քանի գծանկար

• 
• 
• 
• 

Աղբեւրներ

• Լուսինէ Աւետիսեան (2000)։ Բանաստեղծութիւններ։ Հայաստան, ք. Երեւան, Իսահակեան փող. 28: Նոյեան տապան։ ISBN 4702080202 
• Լուսինէ Աւետիսեան (2005)։ խմբագիր՝ Ս. Սարինեան, խմբգր․։ Տիրան Չրաքեանի (Ինտրա) պոէտիկան։ Հայաստան, ք. Երեւան, Տէրեան փող. 91: Հեղինակային հրատարակութիւն։ ISBN 99930-4-322-2 
• Լուսինէ Աւետիսեան (2008)։ Յաւերժամանուկը։ Հայաստան, ք. Երեւան, Տէրեան փող. 91: Հեղինակային հրատարակութիւն։ ISBN 978-9939-53-184-7 
• Լուսինէ Աւետիսեան (բնաւրինակի վերծանութիւն, թարգմանութիւն, առաջաբան, ծանաւթագրութիւններ, անունացանկեր եւ ձեւաւորում) (2012)։ խմբագիր՝ Լ. Զէքիեան, խմբգր․։ Ուրբաթագիրք։ Հայաստան, ք. Երեւան, Կոմիտասի պող. 49/2, Զանգակ գրատուն: Հեղինակային հրատարակութիւն։ ISBN 978-99941-1-974-5 
• http://language.sci.am/hy/books/gitakan-hodvatsneri-zhoghovatsow-zhoghovatsown-nvirvowm-e-grigor-ghapantsyani-tsnndyan-130
• http://language.sci.am/hy/conferences/conference-chapantsyan/erb-yaytatsowowm-e-mashtotsean-tramabanowtiwne-awetisean-lowsine
• Լուսինէ Աւետիսեան «Երբ յայտածուում է մաշտոցեան տրամաբանութիւնը», ISBN 978-9939-0-2588-9
• Լուսնէ Աւետիսեանց «Արժանի լինել», ISBN 978-9939-0-3185-9
• Դասական հայերէն քերթուածներ՝ https://www.youtube.com/playlist?list=PLEJNGblcgg-M1_XS9SH5e9GzhSfmpUKga
• Քերթուածներ՝ https://www.youtube.com/playlist?list=PLEJNGblcgg-MRRsVEEoC92mkK5WcaOcRg
• Կայք՝ https://lusineavetisyan.do.am/
• Քանդակներ՝ https://www.youtube.com/playlist?list=PLEJNGblcgg-NxojG6y1ochcUb37gZAsXD