Ժան I (Երուսաղէմի արքայ)

Ժան I;
Ծնած է	1158 կամ 1170
Մահացած է	23 Մարտ 1237
Մահուան վայր	Կոստանդնուպոլիս
Քաղաքացիութիւն	Երուսաղեմի թագավորություն
Ազգութիւն	Ֆրանսացի
Կրօնք	Քրիստոնէութիւն
Մասնագիտութիւն	Երուսաղեմի արքաների ցանկ
Վարած պաշտօններ	թագավոր?
Ամուսին	Մարիա Մոնֆերացի?, Berengaria of León? եւ Ռիթա–Ստեփանիա?
Ծնողներ	հայր՝ Erard II, Count of Brienne?, մայր՝ Agnès of Montfaucon?
Երեխաներ	առաջին ամուսնութիւնէն՝ Իոլանտա դե Բրիեն, ; երկրորդ ամուսնութիւնէն ժան, ; Երրորդ ամուսնութիւնէն՝ Մարիա, Ալֆոնս տ'Ակր, ժան, Լուի

Ժան տը Պրիեն (ֆրանսերէն՝ Jean de Brienne; մօտ 1148 - 1237 23 Մարտի 23), Էրար II-ի եւ Նեւարի որդին, 1210-1212 թուականներուն Երուսաղէմի արքայ, 1229-1237 թուականներուն լատինական կայսրութեան կայսր-խնամակալ։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ժան I (Երուսաղէմի արքայ) Ժան տը Պրիենը Շամփայնի կոմս՝ Էրար II-ի որդին է, նախապատրաստուեր է շարունակել հօր գործը, սակայն հետագային նախընտրեր է դառնալ ասպետ, իսկ արդէն քառասուն տարեկանին Ժանը ասպետական մրցոյթներուն յաղթանակներու շնորհիւ լուրջ ճանաչում կը ստանայ։ 1204 թուականին Ժան տը Պրիենը Կոստանդնուպոլսոյ գրաւման ժամանակ աչքի կ'իյնայ իր խիզախութեամբ։ անոր խիզախութեան մասին տեղեկութիւնները կը հասնին Ֆրանսայի արքայ՝ Ֆիլիփ II Օգոստոսին, որու պատճառով ալ վերջինս 1208 թուականին Երուսաղէմի թագաւորութեան դեսպաններուն խորհուրդ կու տայ Ժանին ամուսնացնել Երուսաղէմի թագուհի Մարիա Երուսաղէմցու հետ։ 1210 թուականին Ժանը կ'ամուսնանայ թագուհիին հետ՝ դառնալով Երուսաղէմի արքայ։ 1210 թուականին Ժանը այցելեց մայրաքաղաք՝ Աքքա, սակայն զարմանքով բացայայտեց, որ թագաւորութեան բանակը այնքան հզօր չեն, Երուսաղէմը ազատագրելու համար։ 1211 թուականին Ժանը հնգամեայ զինադադարի պայմանաւորուածութիւն ձեռք կը բերէ սուլթան՝ ալ-Ատիլի հետ։ 1212 թուականին կը մահանայ Մարիա Երուսաղէմցին։ Երուսաղէմի թագուհի նշանակուեցաւԻոլանտա տե Պրիենը, իսկ Ժանը նշանակուեցաւ խնամակալ։ Քիչ անց Ժանը կ'ամուսնանայ Կիլիկեան Հայաստանի արքայ Լեւոն Բ-ի դուստր՝ Ստեփանիա տը Պրիեն-Ռուբինեանի հետ։

Ժանը կը դառնայ Հինգերորդ խաչակրաց արշաւանքի գլխաւոր դէմքերէն մէկը։ Մասնաւորապէս ան խորհուրդ տուաւ լեկաթ Ալպանոյին Տումեաթի պաշարման ժամանակ ընդուներ սուլթանի առաջարկած ձեռնատու պայմանները, սակայն լեկաթը չընդունեց խորհուրդը։ Խաչակրաց արշաւանքի ձախողումէն յետոյ Ժանը ուղեւորուեցաւ արեւմուտք թագաւորութեան համար գումար բերելու։ Ան հանդիպեցաւ Հռոմի Պապ Հոնորիոս III-ի եւ Ֆրիտրիխ II-ի հետ վերջինիս հետ համագործակցութեան համաձայնութիւն ձեռք բերաւ, որու շրջանակներուն մէջ իր դուստրը կնութեան տուաւ Ֆրիտրիխին։ Յետոյ ուղեւորուեցաւ հայրենի Ֆրանսա եւ Անգլիա, սակայն համաձայնութիւններ ձեռք չբերաւ։ Յետոյ գնաց Սանթիակո, որտեղ Ալֆոնսո IX-ը Ժանին առաջարկեց իր դստեր ձեռքը, Ժանը երրորդ անգամ ամուսնացաւ։ Ժանը շարունակեց իր շրջագայութիւնը վերադարձաւ Գերմանիա յետոյ ուղեւորուեցաւ Հռոմ այստեղ անոր փեսա Ֆրիտրիխ II-ը պահանջեց, որպէսզի Ժանը հրաժարի գահէն յօգուտ իրեն։ Հակառակ իր պատկառելի տարիքին Ժանը ոչ միայն չհրաժարեցաւ գահէն այլ նաեւ Հարաւային Իտալիոյ Ֆրիտրիխի դէմ գլխաւորեց ապստամբութիւն, եւ յաջողութեամբ աւարտեց այն մինչեւ Ֆրիտրիխը կը մարտընչէր Վեցերորդ խաչակրաց արշաւանքի ընթացքին։ 1229 թուականին Լատինական կայսրութեան պարոններու հաւերով Ժանը նշանակուեցաւ կայսր-խնամակալ անչափահաս Պալտուին II-ի օրոք, ութսունմէկամեայ կայսրը վայր չդրաւ զէնքը եւ ռազմական գործողութիւններ սկսաւ պուլկարացիներու եւ նիկեացիներու դէմ^[4]։

Լատինական ժամանակագիրները Ժանին կը համեմատեն Հոմերոսի «Իլիականի» գլխաւոր գործող անձանցից մէկի՝ Հեկտորի հետ, իր թափառական ասպետի կերպարի պատճառով։ Ժանը իր գրեթէ 90-ամեայ կեանքի ընթացքին հասցուցեր է բազմիլ երկու քաղաքներու՝ Երուսաղէմի եւ Կոստանդնուպոլսի գահերուն։

Ընտանիք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ժան տը Պրիենը իր երկարատեւ կեանքի ընթացքին ամուսնացեր է երեք անգամ։

Մարիա Երուսաղէմցու հետ առաջին ամուսնութեան ժամանակ լոյս աշխարհ է եկեր անոր դուստր, ապագա թագուհի Իոլանտա տը Պրիենը։

Կիլիկեան Հայաստանի արքայ Լեւոն Բ-ի դստեր Ստեփանիա տը Պրիեն-Ռուբինեանի հետ ամուսնութեան ընթացքին Ժանը ունեցեր է որդի՝ Ժան անուամբ, վերջինս պէտք է ժառանգեր հայկական գահը, սակայն մօր հետ կը մահանայ վաղ տարիքին։

Պերենկարիա Քիսթիլիացու հետ երրորդ ամուսնութիւնէն ան ուներ չորս զաւակ։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ https://wwwbisanzioit.blogspot.com/2013/04/giovanni-di-brienne.html?m=1
↑ http://fmg.ac/Projects/MedLands/JERUSALEM.htm#_Toc423186874
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Kindred Britain
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886"></a>
↑ Gibbon Edward (1837)։ «The history of the decline and fall of the Roman empire»

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

René Grousset, Histoire des croisades et du royaume franc de Jérusalem - III. 1188-1291 L'anarchie franque, Paris, Perrin,‎ 1936 (réimpr. 2006), 902 p.

Նախորդ	Երուսաղէմի արքայ	Հաջորդ
Մարիա Մոնֆերացի	1210-1212	Իոլանտա տը Պրիեն

Նախորդ	Լատինական կայսր	Յաջորդ
Պալտուին II	1229-1237	Պալտուին II

Արտաքին յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

ԾԱՒԱԼՈՒՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ «Արաս» հրատարակչութիւնը վերջերս ընթերցասէրներու տրամադրութեան տակ դրաւ պատմական կարեւոր ուսումնասիրութիւն մը, որու հեղինակն է ֆրանսացի պատմաբան René Grousset Ռընէ Կրուսէ։^{[permanent dead link]}

[[https://wwwbisanzioit.blogspot.com/2013/04/giovanni-di-brienne.html?m=1_https://wwwbisanzioit.blogspot.com/2013/04/giovanni-di-brienne.html?m=1]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] ttps://wwwbisanzioit.blogspot.com/2013/04/giovanni-di-brienne.html?m=1

[[http://fmg.ac/Projects/MedLands/JERUSALEM.htm#_Toc423186874_http://fmg.ac/Projects/MedLands/JERUSALEM.htm#_Toc423186874]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttp://fmg.ac/Projects/MedLands/JERUSALEM.htm#_Toc423186874

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q33270056_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q75653886">[[:d:Q75653886|Kindred_Britain]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Kindred Britain
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886"></a>

[Gibbons'_History_of_the_Decline_and_Fall_of_the_Roman_Empire-4] Gibbon Edward (1837)։ «The history of the decline and fall of the Roman empire»

[1]

[2]

[3]

[4]