Գարեգին Խաժակ

Գարեգին Խաժակ;
Ծննդեան անուն	հայ.՝ Գարեգին Չաքալյան
Ծնած է	6 Հոկտեմբեր 1867
Ծննդավայր	Գիւմրի, Երեւանի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	1915
Մահուան վայր	Տիարպեքիր, Թուրքիա
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն
Ուսումնավայր	Ժընեւի համալսարան
Մասնագիտութիւն	քաղաքական ակտիվիստ, հրապարակախօս, ուսուցիչ
Աշխատավայր	Մշակ; Ներսիսեան դպրոց
Կուսակցութիւն	Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն

Գարեգին Խաժակ (Գարեգին Չագալեան, 6 Հոկտեմբեր 1867(1867-10-06), Գիւմրի, Երեւանի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն^[1]^[2] - 1915^[1]^[2], Տիարպեքիր, Թուրքիա), հրապարակախօս, խմբագիր, հասարակական-քաղաքական գործիչ, Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան անդամ։

Ծնած է Ալեքսանդրապոլ։ Ընտանիքը կոչուած է Չաղաշ Օղլի, որ ապա վերածուած է Խաժակի։

Նախնական ուսումը իր ծննդավայրը ստանալէ ետք՝ յաճախած է Էջմիածինի Գէորգեան ճեմարանը (1883-1886)։ Այնուհետեւ, եօթը տարի ուսուցչական պաշտօն վարած է Բագուի, Գանձակի եւԱգուլիսի ծխական դպրոցներու մէջ։

Մայիս 1887ին իր առաջին յօդուածը՝ «Գաւառացի երիտասարդութիւն», հրատարակած է «Մշակ»ի մէջ։ Յետոյ աշխատակցած է «Մուրճ»ին եւ «Տարազ»ին։

1893-ին անցնելով Ժընեւ, աւարտած է տեղւոյն համալսարանին հասարագիտական բաժինը։ Աղեքսանդրիա (Եգիպտոս) մեկնած է իբրեւ գործիչ։ Տարի մը ետք, անցած է Իզմիր (6 ամիս) եւ Պոլիս (2 տարի)։ Ութամսեայ բանտարկութենէ ետք, աքսորուած է հայրենիք, կրկին նետուելով ուսուցչական ասպարէզի։ Երկու տարի դասաւանդած է Շուշիի թեմական դպրոցին մէջ։

Ամուսնացած է եւ 1903-ին Թիֆլիս տեղափոխուելով կարգուած՝ «Մշակ» թերթի խմբագիր, յաջորդ տարին ուսուցիչ՝ Ներսէսեան դպրոցի (պատմութիւն, ֆրանսերէն եւ քաղաքական տնտեսութիւն)

1906-ին, երբ հնարաւոր դարձած է ընկերվարական ոգիով թերթեր հրատարակել, Աւետիս Ահարոնեանի եւ Եղիշէ Թօփչեանի հետ միասին հիմնած է «Յառաջ», «Ալիք», եւ այլ թերթեր։ 1908-ին ձերբակալուելէ եւ վեց ամիս բանտ մնալէ ետք, երաշխաւորութեամբ ազատ արձակուած է։ Ինը ամիս ետք վերստին ձերբակալուած է, տարուան մը չափ բանտային կեանք բոլորելով Թիֆլիս, Բագու, Ռոստով եւ Նովոչէրքասք։ 1912-ի ամրան Ահարոնեանին հետ Պոլիս կու գայ եւ 1913-ին Սամաթիոյ ազգային վարժարանի տնօրէնութիւնը կը ստանձնէ։

1896-ին հրաճարակած է «Մի բարոյական այլանդակութիւն յեղափոխական մաքուր գործում» եւ «Ժողովուրդի բանաստեղծը Քամառ Քաթիպա», 1904-ին՝ «Հարկերը Տաճկաստանում», «Հայրենիք եւ ազգ շարժումներ», «Հայկական շարժման պատճառները», 1905-ին՝ «Ռուսական Զեմսդվօն եւ Կովկասի պահանջները», 1907-ին՝ «Դէպի ֆէտէրացիա», 1912-ին՝ «Ի՞նչ է ազգութիւնը», «Տառապանքի գիշերը», 1913-ին՝ «Ի՞նչ է դասակարգը», «Հին արեւելք», «Հայոց պատմութիւն»: Ունի թարգմանական գործեր եւ թատերական երկեր։ Ճանչցուած է իբրեւ բեմբասաց եւ գրագէտ։ Գրական իր ծածկանունը եղած է «Պապա Գասպար»:

Ապրիլ 24, 1915ին ձերբակալուած է թուրք ոստիկանութեան կողմէ, այնուհետեւ աքսորուած ու սպաննուած։

Աղբիւրներ

Յուշարձան Ապրիլ տասնմէկԹէոդիկ Կ.Պոլիս,1919^{[permanent dead link]}

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2. — է. 468.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">[[:hy:Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան|Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1990._—_հատոր&nbsp;2._—_է.&nbsp;468.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2. — է. 468.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[1]

[2]