Գաբրիէլ Աւետիքեան

Գաբրիէլ Աւետիքեան;
Ծնած է	19 Սեպտեմբեր 1750
Ծննդավայր	Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	24 Դեկտեմբեր 1827 (77 տարեկանին)
Մահուան վայր	Վենետիկ, Աւստրիական Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն	Վենետիկի հանրապետութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Մասնագիտութիւն	լեզուաբան, բառարանագիր, բանասէր, աստուածաբան, քերական

Հայր Գաբրիէլ Վրդ․ Աւետիքեան (19 Սեպտեմբեր 1750(1750-09-19)^[1], Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն^[1] - 24 Դեկտեմբեր 1827(1827-12-24)^[2]^[1], Վենետիկ, Աւստրիական Կայսրութիւն^[2]^[1]), հայ աստուածաբան, իմաստասէր, բանասէր, թարգմանիչ, լեզուաբան, քերական-բառարանագիր, Մխիթարեան Միաբանութեան անդամ։

Կենսագրական գիծեր

Ծնած է Պոլիս։ Փոքր հասակին տեղափոխուած է Վենետիկ, ուսած է Մխիթարեաններու վարժարանոին մէջ, ըստացած է հոգեւորականի կոչում, վարած է վարչական շարք մը պաշտօններ։ մեծ ազդեցութիւն ունեցած է վանքի գրական կեանքի զարգացման մէջ։

Գործունէութիւն

Առաջին աշխատութիւնը լոյս տեսած է 1792 թուականին՝ «Քերականութիւն Թոսքանական լեզուի»։

Ապա յաջորդաբար հրատարակած է՝

«Մեկնութիւն չորեքտասան թղթոց Երանելւոյն Պողոսի առաքելոյն» (1806),
«Բացատրութիւն շարականաց» (1814),
«Քերականութիւն հայկական» (1815),
«Տեսարանք, արարեալ աշխարհօրէն ոճով» (դասագիրք, 1816),
«Քերականութիւն համառօտ» (1818, 1823),
«Պատարագամատոյց հայոց» (հայերէն եւ լատիներէն, 1823)^[3]։

Հրատարակած է նաեւ կրօնական մի քանի գիրքեր՝

Երեք հատորով՝ «Պօղոս առաքեալի 14 նամակներուն մեկնութիւնը» (1806, 1811, 1812),
«Բացատրութիւն շարականաց» (1814)։

Հրատարակած է Գրիգոր Նարեկացիի «Նարեկը», նաեւ անոր բացատրութիւնը՝ «Նարեկլուծը»։

Մասնակցած է «Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի» բառարանի ստեղծումին, գրելով ամբողջ Ա․ տառը^[4]։ Կատարած է թարգմանութիւններ, մեծ մասամբ կրօնական բովանդակութեամբ։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ «Հայր Գաբրիէլ Աւետիքեան (1751-1827) – Գրադարան – Mashtoz.org»։ mashtoz.org։ արտագրուած է՝ 2022-12-08
↑ «Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի, Հայր Գաբրիէլ Աւետիքեան, Հայր Խաչատուր Սիւրմէլեան, Հայր Մկրտիչ Աւգերեան»։ www.nayiri.com։ արտագրուած է՝ 2022-12-08

Աղբիւրներ

Մխիթարեաններու Նպաստը Հայ Մշակոյթին եւ Հայագիտութեան, Հայր Տաճատ Եարտըմեան, 1987, էջ 32։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">[[:hy:Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան|Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1990._—_հատոր&nbsp;1.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[3] «Հայր Գաբրիէլ Աւետիքեան (1751-1827) – Գրադարան – Mashtoz.org»։ mashtoz.org։ արտագրուած է՝ 2022-12-08

[4] «Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի, Հայր Գաբրիէլ Աւետիքեան, Հայր Խաչատուր Սիւրմէլեան, Հայր Մկրտիչ Աւգերեան»։ www.nayiri.com։ արտագրուած է՝ 2022-12-08

[1]

[2]

[3]

[4]