Արշակ Ալպօյաճեան

Արշակ Ալպօյաճեան
Ծնած է 17 Յունիս 1879(1879-06-17)[1][2]
Ծննդավայր Սկիւտար, Պոլսոյ վիլայէթ, Օսմանեան Կայսրութիւն[1]
Մահացած է 24 Յունիս 1962(1962-06-24)[2] (83 տարեկանին)
Մահուան վայր Գահիրէ, Եգիպտոս[2]
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
 Եգիպտոս
Ազգութիւն Հայ[1]
Ուսումնավայր Պէրպէրեան Վարժարան[1]
Ազգային Կեդրոնական Վարժարան[1]
Գալուստեան Ազգային Վարճարան
Մասնագիտութիւն պատմաբան, բանասէր, ուսուցիչ, հասարակական գործիչ
Աշխատավայր Կեանք Եւ Գիր[1]

Արշակ Ալպօյաճեան (17 Յունիս 1879(1879-06-17)[1][2], Սկիւտար, Պոլսոյ վիլայէթ, Օսմանեան Կայսրութիւն[1] - 24 Յունիս 1962(1962-06-24)[2], Գահիրէ, Եգիպտոս[2]), բանասէր, գրագէտ հրապարակագիր եւ պատմաբան:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Նախնական կրթութիւնը ստացած է Պէրպէրեան վարժարանի մէջ, որմէ շրջանաւարտ ըլլալէ ետք 1895 թուականին անցած է Կենդրոնական, 1899-ին կը ձգէ դպրոցը եւ մինչեւ 1908 թուական առեւտրական ասպարէզի մէջ կ'ըլլայ, աշխատակցելով միեւնոյն ատեն լրագիրներու: 1908 Յունուարին վարչական պաշտօնեայ «Բիւզանդիոն»ի մինչեւ 1918-ը:

Ալպօյաճեանի հանրային կեանքը սկսած է 1908-ին, Գում-գաբուի Յառաջդիմասէր Ընկերութեան հիմնադիրներէն մին ըլլալով: Նոյն թուականին ատենապետն եղած է Գում-գաբուի Մայր եկեղեցւոյ թաղական խորհուրդին։ Անդամակցած է կարճ ատեն մը Զորից Թաղերու Աղքատախնամին:

1909-ին Ռամկավար կուսակցութեան անդրանիկ անդամներէն մէկը եւ յետոյ բազմիցս անոր Կ. Պոլսոյ եւ Գահիրէի վարչութեան անդամ: Հրաժարած է կուսակցական կեանքէն 1930-ին:

1910-ին երեսփոխան ընտրուած է Մաքր-գիւզէն եւ ապա Պէօյիւքտէրէն: Մասնակցած է յանձնաժողովներու: 1922-ին Ատենապետ ազգային ժողովի: 1926-ին անդամ եւ ատենադպիր Գահիրէի Քաղաքական ժողովին, մինչեւ դիւանապետութեան կոչուիլը:

  • 1915-1922 Բերայի Եսայեան վարժարանի լրացուցիչ կարգերուն պատմութեան ուսուցիչ եղած է:
  • 1919-1922 տնօրէն Ազգային Պատրիարքարանի տեղեկատու դիւանին:
  • 1922-1923 Յունաստանի մէջ, նախ Քորֆուի (Քերքիրա ) Նիր Իսթ Ռիլիֆի որբանոցը ուսուցիչ, շրջիկ թղթակից «Վերջին Լուրը» թերթին:
  • 1923-1926 Գալուստեան վարժարանի (Գահիրէ) ուսուցիչ:
  • 1926-1935 դիւանապետ Ազգ Առաջնորդարանի:

Ալպօյաճեան 1936-1937-ին Գահիրէի մէջ խմբագրած է «Ազատ Միտք» 8 էջնոց շաբաթաթերթը [3]։ [4], որ մէկ տարուան կեանք ունեցած է:

Ալպօյաճեանի գլուխ-գործոցն է «Պատմութիւն հայ Կեսարիոյ» ընդարձակ, 2000 էջերէ աւելի բաղկացած գործը, զոր լոյս ընծայեց 1937-ին:

1962 Յունիսին Գահիրէի մէջ կը մահանայ Արշակ Ալպօյաճեան:

Հրատարակուած մենագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արշակ Ալպօյաճեան հրատարակեր է ծաւալուն մենագրութիւններ, որոնցմէ յիշատակութեան արժանի են մասնաւորապէս հետեւեալները.-

  • «Սրբուհի Տիւսաբ» (Վենետիկ, 1901),
  • «Պուլկարիոյ պատմութիւն» (Վառնա, 1912),
  • «Գրիգոր Զօհրապ - իր կեանքը եւ իր գործը», (Կ. Պոլիս, 1919),
  • «Մինաս Չերազ» (Գահիրէ, 1927),
  • «Գրիգոր Կեսարացի պատրիարք եւ իր ժամանակը» (Երուսաղէմ, 1936),
  • «Պատմութիւն հայ Կեսարիոյ» (Ա-Բ հատորներ, Գահիրէ, 1937),
  • «Թորգոմ պատրիարք Գուշակեան» (Գահիրէ, 1940),
  • «Պատմութիւն հայ դպրոցին» (Ա հատ., Գահիրէ, 1947)
  • «Պատմութիւն հայ գաղթականութեան» (Ա. հատ., Գահիրէ, 1941, Բ հատ., 1955, Գ հատ., 1961),
  • «Պատմական Հայաստանի արտաքին եւ ներքին սահմանները» (Գահիրէ, 1950),
  • «Պատմութիւն Եվդոկիոյ (Թոխաթ, Թոքաթ), հայոց» (Գահիրէ, 1952),
  • «Արաբական միացեալ հանրապետության Եգիպտոսի նահանգը եւ հայերը» (Գահիրէ, 1960),
  • «Յուշամատեան Քութինահայերու» (Պէյյրութ, 1960) եւ այլն։

Աշխատութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Հայկական համառոտ հանրագիտարանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
  3. Գառնիկ Ստեփանեան (1973)։ Կենսագրական բառարան, հատոր Ա։ Երեւան: «Հայաստան»։ էջ էջ 53-54 
  4. «ՆՈՒՊԱՐ, Nubar library»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-09-30-ին։ արտագրուած է՝ 2019-10-10 

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]